لەماوەی یەك ساڵی رابردوودا، ئۆپۆزسیۆن جگە لەوەی "رۆڵیان لە پەرلەماندا هەبووەو بوونە هۆی ئەكتیڤیی خولی سێیەم" نەیانتوانیوە یەكێك لە ئەركەكانیان رابپەڕێنن، كە چاودێریی حكومەتە.
بەپێی پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمان، پێویستە لەسەر ئەندامانی پەرلەمان سێ ئەركی سەرەكیی راپەڕێنن، ئەوانیش پەسەندكردنی یاساكان، پەسەندكردنی بودجەی ساڵاو چاودێریكردنی دەسەڵاتی جێبەجێكردن (حكومەت).
پەرلەمانتارانی ئۆپۆزسیۆن لە لێدوانەكانیاندا جەخت لەوە دەكەنەوە، كە پەرلەمان ناتوانێت چاودێریی حكومەت بكات، لەوبارەیەوە ئیسماعیل گەڵاڵی، پەرلەمانتاری فراكسیۆنی گۆإان، باسی چاودێریی بەشێكی گرنگی كارەكانی دەسەڵاتی جێبەجێكردن دەكات، ئەویش خەرجكردنی بودجەیەو دەڵێت: "پەرلەمان ناتوانێت چاودێرێكی وردی دارایی حكومەتی هەرێم بێت بەبێ یەكگرتنەوەی دیوانەكانی چاودێریی دارایی".
چاودێریكردنی دەسەڵاتی جێبەجێكردن لەلایەن پەرلەمانتارانەوە بە یەكێك لە كارە گرنگو هەرە قورسەكانی تەمەنی پەرلەمانتاریی هەژمار دەكرێت، بەڵام وەك لە كاری یەك ساڵی رابردووی پەرلەمانتارانی ئۆپۆزسیۆندا بینراوە، ئەم ئەركە قورسە پشتگوێخراوە.
ئەگەرچی یەكێك لە سەركردە سیاسییەكانی ئۆپۆزسیۆن ماوەی یەك ساڵی رابردوو بە كەم دەزانێت بۆ هەڵسەنگاندنی ئۆپۆزسیۆن لە پەرلەماندا، بەڵام كورد دەڵێت: مانگەشەو سەر لە ئێوارە دیارە، كەچی ئۆپۆزسیۆن بەهۆی ئەوەی ژمارەیەك پرسیاری سنوورداریان بۆ وەزیرەكانی حكومەت ناردووە، وای لێكدەدەنەوە كە بەشێك لە ئەركەكەیان بەجێگەیاندووە.
بەپێی ئەو بەرنامەیەی كە فراكسیۆنی گۆڕان لە سایتی رەسمیی خۆیاندا بڵاویانكردووەتەوە، ئەوان (فراكسیۆنی گۆڕان) كاردەكەن بۆ ئاشكراكردنی بودجەی هەرێم بەشێویەكی رۆشن (شەفاف)، سەبارەت بە سەرچاوەو وردەكارییەكانی چۆنێتی خەرجو دابەشكردنی بەسەر كەرتو ناوچەكاندا، دامەزراندنی حكومەتێكی كارا، تەرشیقكردنی وەزارەتو دامودەزگاكانی، خێراكردنو بە ئەلیكترۆنیكردنی پەیوەندییە كارگێڕییەكان. ئازادكردنی ئابووریی وڵاتو كارگێڕییو دارایی گشتیی لە گەندەڵییو پاوانكاریی، هاندانی سەرمایەگوزاریی، پەرەدان بە كەرتی بەرهەمهێن لە بواری كشتوكاڵاو پیشەسازییو ئاژەڵداریدا، دانانی پلانی ستراتیژیی بۆ چاكسازییو نوێكردنەوەی كەرتەكانی تەندروستیو پەروەردەو فێركردن، پلانسازیی بۆ جێبەجێكردنی پرۆژەی ستراتیژیی لە بوارەكانی رێگاوبان، نیشتەجێبوون، شەمەندەفەر، كارەبا، نەوتو گاز، ئاو، ئاوەڕۆ، بەنداو، ئاودێرییو بوارەكانی دیكەی ژێرخانی هەرێمێكی هاوچەرخ.
لەدوای پەسەندكردنی بودجە، دەبوو ئۆپۆزسیۆن رێی نەدایە كە دەسەڵات وەك ئەوەی دەیەوێت بودجەكە جێبەجێ بكات، بۆیە وەك ئەیوب سماقەیی، شارەزای ئابوورییو مامۆستای زانكۆی سەڵاحەدین دەڵێت: "گرفت لە بودجەكە نییە، گرفت لە دانانی بودجەكەو شێوازی جێبەجێكردنەكەی هەیە، كە كەسی نەشیاو لە ئیدارەدانی لایەنی داراییو ئابووریی هەرێم دانراوەو ئەمەش وایكردووە بگەینە ئەو راستییەی، كە هەرێم گرفتی ئیدارەدانی ئابووریی هەیە، نەك رێژەی بودجەكە، هەر بۆیە چاودێریشی پێناكرێت".
زۆرن ئەو لایەنانەی پێویستە ئۆپۆزسیۆن كاریان لەسەر بكاتو بەشێكی ئەركەكەیانی تێدا راپەڕێنن، بۆ نموونە ئەوەی پەیوەندیی بە دەسەڵاتی جێبەجێكردنەوە هەیەو دەبوو ئۆپۆزسیۆن چاودێرییان بكات، بریتین لە: یەكنەگرتنەوەی چاودێریی دارایی، هێزەكانی ئاسایش، دەزگاكانی زانیارییو پاراستن، دژەتیرۆر، پرۆژە وەهمییەكان، ناكارایی حكومەت، تێكەڵكردنی وەزارەتەكان، بەتاڵەی روپۆشكراو، پرۆژەكانی وەبەرهێنان، دابەشكردنی زەویو زاری هاوڵاتییان، دەوڵەمەندبوونی بەرپرسان...هتد؟
فراكسیۆنی گۆڕان دژی درێژكردنەوەی یاسای بەرەنگاربوونەوەی تیرۆربوونو چەند رەخنەیەكیان هەبوو، بۆ نموونە نەریمان عەبدوڵڵا، پەرلەمانتاری گۆڕان وتی: یاساكە لەلایەن چەند دەزگایەكەوە جێبەجێدەكرێت، كە هەندێكیان خۆیان رێگەپێدراو نینو دەزگای فەرمیی حكومیی نینو شەرعییەتی یاساییان نییەو "تەنانەت بەشێك لەو هێزانە خۆیان بەپێی ئەو یاسایە دەكەونە خانەی تیرۆرەوە"، بەڵام ئۆپۆزسیۆن تەنیا درێژكردنەوەی یاساكەیان بەوشێوەیە رەتكردەوەو لەمبارەیەوە شتێكی دیاریكراویان نەكردووە، لەكاتێكدا خۆیان دان بەوەدا دەنێن، كە هێزی چەكداریی نایاسایی هەن لە هەرێمدا.
ئۆپۆزسیۆن ئەنجامێكمان نادەنێ بۆ بەدواداچوونەكانیان، بۆ نموونە هەرخۆیان ئەوەیان ئاشكرا كرد، كە لە پرۆژە وەهمییەكانی بودجەی ساڵەكانی (2009- 2010)ی حكومەتی هەرێم، بڕی (2) ملیارو (259) ملیۆن دیناری بۆ (2) پرۆژە تەرخانكردووە (رێگای سازان- گریان، پردی تەنگی سەید محەمەد)، پرۆژەكانیش بوونیان نییەو جێبەجێ نەكراون، بەڵام ئەوە لەكاتی پەسەندكردنی بودجەی (2010)دا بوو، ئیتر خەڵك نازانێت كە ئایا پرۆژەكان پارەكەیان بۆ خەرجكرا، یان چیان بەسەرهات؟
ئەگەر ئۆپۆزسیۆن بیەوێت دەسەڵاتی یاسایی هەیەو دەتوانێت كار لەسەر حكومەت بكاتو بەداوداچوون بۆ بەجێگەیاندنی ئەركەكانی بكات، بۆ نموونە لە مەسەلەی نانبڕاوەكاندا، چونكە فراكسیۆنی گۆڕان سووربوون لەسەر گەڕاندنەوەیانو بەردەوام كاریان بۆ دەكردو بەشێكی كێشەكەیان چارەسەركراوە.
لە كۆی نزیكەی (2) هەزار كەس، كە بە لیستێك ناوەكانیان پێشكەشكرابوون، بە وتەی پەیام ئەحمەدی پەرلەمانتار، لیستەكە ئەوانەبوون كە سزای سیاسی درابوونو نانبڕاوكرابوونو زۆرینەیان گەڕێنراونەتەوە سەر كارەكانیان.
بەهۆی فشاری ئۆپۆزسیۆنەوە رۆژی 19/4/2010 نووسینگەی تایبەتی سەرۆك وەزیران، فەرمانێكی تایبەتی بە ئیمزای د.بەرهەم ئەحمەد ساڵح دەركرد، كە تیایدا هاتووە: بەمەبەستی "چەسپاندنی چەمكی هاوڵاتیبوون دوور لە دەستێوەردانی سیاسیو بەكارهێنانی حكومەت بۆ كاری سیاسی"، لە پێنج خاڵدا فەرمانێكی بەسەر گشت وەزارەتو شوێنە پەیوەندیدارەكاندا بڵاوكردووەتەوە بۆ گەڕانەوەی ئەو كەسانەی بەهۆی بیروڕای جیاوازەوە سزای سیاسی دراون.
بەپێی لێدوانی پەرلەمانتارەكانی ئۆپۆزسیۆن، تائێستا رووخساری دووئیدارەیی لە هەرێمی كوردستاندا ماوە، بەهۆی پەیڕەوكردنی دووئیدارەیی هیچ هەماهەنگییەك نییە لەنێوان ئیشوكاری پۆلیسو ئاسایش لە هەولێرو سلێمانی، بە بۆچوونی نەریمان عەبدوڵڵا، ئەندامی لیژنەی ناوخۆی پەرلەمان، نەدۆزینەوەی تاوانبارانو سستیی لێكۆڵینەوەكان دەگەإێتەوە بۆئەوەی تائێستا دەزگاكانی پۆلیسو ئاسایش لە هەرێمی كوردستان یەكگرتووانە كارناكەن، ئەمەش بووەتە هۆی ئەوەی هاوڵاتییان متمانەیان بەو دەزگایانە نەمێنێت، ئەم لێدوانەی پەرلەمانتارەكە لەدوای رفاندنو كوشتنی چەند هاوڵاتییەك بوو لە هەرێمی كوردستاندا.
لەگەڵا دەستبەكاربوونی كابینەی شەشەمو پێكهێنانی حكومەتی نوێی هەرێم، ماوەی (6) مانگ دانرا بۆ یەكخستنەوەی هەردوو ئاسایشی هەولێرو سلێمانی، بەڵام تاوەكو ئێستا هیچ پرۆژەیاسایەك بۆ ئەو مەبەستە ئاراستەی پەرلەمان نەكراوە، لەكاتێكدا وادەی ئەو بەڵێنە كۆتایی پێهات.
بە وتەی پەرلەمانتارێك، یەكخستنەوەی ئاسایشی هەرێم ئەركی سەرۆكی حكومەتو سەرۆكی هەرێمە، بەڵام ئۆپۆزسیۆن هیچكام لە سەرۆكی حكومەتو هەرێمی بۆ ئەم مەسەلەیە نەهێنایە پەرلەمان.
ئۆپۆزسیۆنی پەرلەمانیی لە هەرێمی كوردستان بۆ یەكەمجارە دروستبووە، بۆچوونێك هەیە كە هێشتا سەرەتای كاركردنیانەو ماوەی ساڵێك لە تەمەنیان چووە، بۆیە ناكرێت هەڵسەنگاندنێكی دروست بۆ ئەدائیان بكرێت، بەڵام بۆچوونێكی دیكە لەو بإوایەدایە كە ئۆپۆزسیۆن دەیتوانی لەماوەی ئەمساڵدا تەنیا سەرگەرمی پێشكەشكردنی پرۆژەیاسا نەبێتو لەپاڵیدا چاودێریی حكوتیشی بكردایە، چونكە حكومەت ساڵانە بودجە وەردەگرێتو هەرساڵێك حسابی تایبەتی بۆ دەكرێت.
خەرجكردنی بودجە بەلای هاوڵاتییانەوە لە گرنگترین مەسەلەكانە، كە دەبێت ئۆپۆزسیۆن چاودێریی بكات، بودجەی ئەمساڵی حكومەتی هەرێمیش، كە زیاتر (11) ترلیۆنو (830) ملیار دینارە، لە هەموو ساڵەكانی رابردوو زیاترەو پێویستی دەكرد زیاتر چاودێریی بكرێت.
ئەوەی لەناو خەڵكدا ئێستا قسەی زیاتری لەسەر دەكرێت، ئەوەیە كە ئۆپۆزسیۆن بەجۆرێك لە حكومەت بێئاگایە، وەك دەڵێن دۆڵاودۆڵا كەوتوون، بە واتای حكومەت لە دۆڵێك فەرمانإەوایی دەكاتو ئۆپۆزسیۆنیش لە دۆڵێك دەوام دەكات