سازدانی: لوتفی دوسكی
د.كامیران به‌رواری مامۆستایێ زانكۆیا دهۆكێ ئاشكه‌را دكه‌ت، كو ده‌رباس كرنا یاسایا خۆنیشاندانێ مه‌به‌سته‌كا سیاسی ل پشت بویه، و هه‌روه‌سان ئاماژێ دكه‌ته وێ یه‌كێ ، كو كێماسی نینه بۆ سه‌رۆكێ هه‌رێمێ و په‌رله‌مانێ كوردستانێ ژی په‌شێمان ببن ژ وێ بڕیارێ، پشتی لبه‌ر چاڤ وه‌رگرتنا تێبینیێن ئوپۆزسیۆنێ و رۆشه‌نبیر و نڤیسكار و ته‌خ و چینێن دن یێن جڤاكی جاره‌ك دن ده‌نگ دان ل سه‌ر وێ یاسایێ بهێته كرن .
سبه‌ی: ل ده‌ستپێكێ هوین چه‌وا ته‌ماشه‌ی یاسایا خۆنیشاندانێ دكه‌ن؟
د.كامیران به‌رواری: ژبۆ ملله‌ته‌كێ وه‌كو ملله‌تێ كورد ساڵانێن دویر و درێژ خه‌بات و تێكۆشان و شۆره‌ش كرین ژبۆ ئازادی ورزگاری و سه‌رخه‌وبونێ، ئه‌ڤرۆ گه‌هشتیه قۆناغه‌كێ كو حكومه‌ته‌كا كوردی هه‌یه و په‌رله‌مانه‌كێ كوردستانێ هه‌یه، پێویسته هه‌ر یاسایه‌كا ئه‌م دانین لگه‌ل هه‌می سه‌رباوه‌ر و بنگه‌هێن دیموكراتیه‌تێ و مافێن مرۆڤی و رێكخراوێن جڤاكا سڤیل و ل سه‌ر ئاستێ جیهانی بگونجیت، و ل گه‌ل ئازادیا راده‌ربڕینێ بگونجیت. ژبه‌ر ڤێ چه‌ندێ ئه‌و یاسایێن هه‌ین پێویسته ل گه‌ل ده‌ستورێ عیراقێ بگونجن و ل گه‌ل ره‌شنڤیسێ ده‌ستورێ هه‌رێما كوردستانێ بگونجن و ئه‌و تشتێن د وان هه‌ردو ده‌ستوران دا هاتی، هه‌رچه‌نده هه‌می ل گوره‌ی پێویست نینه، لێ دیسا ئه‌گه‌ر تشته‌كی ژ وێ ژی كێمتر بهێته موناقه‌شه‌كرن و بهێته ده‌نگدانێ،كه‌واته دێ بیته هۆكاره‌كێ سه‌ره‌كی كو گه‌لێ كورد ب گشتی یێ نه رازی بیت، و ئێك ژوان یاسایان ژی ئه‌وێن نه ل گوره‌ی خواست وڤیانێن خه‌لكی، ئه‌و یاسایه ئه‌وا ئه‌ڤرۆكه هاتیه په‌سه‌ند كرن ژ لایێ سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ ڤه و گه‌لێ مه دژ ده‌ركه‌فتی.
سبه‌ی: تێپه‌ڕاندنا یاسایا خۆنیشاندانێ ژ ئالیێ زۆرینه‌یا په‌رله‌مانی ڤه ئایا مه‌به‌سته‌كا سیاسی ل پشت نه‌بویه ب نێڕینا هه‌وه؟
د.كامیران به‌رواری: سه‌دا سه‌د ئه‌ز دبێژم مه‌به‌سته‌كا سیاسی لدور ڤێ چه‌ندێ هه‌یه، یا پێدڤی ئه‌وه په‌رله‌مانتار ب گشتی ته‌ماشه نه‌كه‌نێ كانێ ئه‌و یاسایا ده‌رباس دكه‌ن، كانێ د به‌رژه‌وه‌ندیا وان وه‌كو حزب یان وه‌كۆ گرۆپا په‌رله‌مانی دا یه یان نه؟ ئه‌و ته‌ماشه‌كه‌نێ كانێ د پاشه‌رۆژێ دا د به‌رژه‌وه‌ندیا گه‌لێ كورد و خه‌لكێ كوردستانێ دا هه‌یه یان نه؟ ئه‌و وه‌سا دانن ئه‌گه‌ر ئه‌و سوبه بونه كێماتی دوی په‌رله‌مانی دا، و ئه‌وان ڤیا هنده‌ك خۆپیشاندانا بكه‌ن، ئه‌و دێ چه‌وا كه‌ن؟ ئه‌گه‌ر ب ڤی چاڤی ئه‌م ته‌ماشه‌نه‌كه‌ینێ نه به‌س ڤێ یاسایێ هه‌ر چ یاسایه‌كا ئه‌م ده‌ربێخین دێ یاسایه‌كا خه‌له‌ت و خراب بیت.
سبه‌ی : سه‌رۆكێ هه‌رێمێ، كو ب ئیمزا وی ئه‌و یاسایه هاتیه په‌سه‌ند كرن، دگۆتاره‌كێ دا خۆیا كریه ژبه‌ركو زۆرینه‌یێ ده‌نگ ل سه‌ر دایه، له‌وما ئیمزا كریه.ئایا ره‌وایه نێڕینێن كه‌مینه‌یا په‌رله‌مانی كو نوێنه‌رێن جه‌ماوه‌ره‌كێ به‌رفره‌ه نه بهێنه فه‌رامۆش كرن؟
د.كامیران به‌رواری: ل هه‌می جیهانێ ب تایبه‌تی ل وه‌ڵاتێن دیموكراسی پاراستنا مافێن كێماتیا یان كێمانیا ده‌نگێن كێم گه‌له‌ك تشته‌كێ گرنگه، ئه‌ڤه ئێك، یا دوێ ل هه‌ر وه‌ڵاته‌كی دبیت قانونه‌ك بهێته ده‌رباسكرن، به‌لێ ده‌ما مرۆڤی دیت ئه‌و یاسا د به‌رژه‌وه‌نیا گه‌لێ مرۆڤی وه‌ڵاتێ مرۆڤی دا نینه، و دبه‌رژه‌وه‌ندیا ئازادیێ و دیموكراتیه‌تێ دا نینه، پێویسته وێ یاسایێ جاره‌ك دن ل به‌ر چاڤڕا ده‌رباسكه‌ت، ژبه‌ر ڤێ چه‌ندێ ژی ئه‌گه‌ر سه‌رۆكێ هه‌رێمێ ئیمزا ژی ل سه‌ر ڤێ یاسایێ كربیت، كێماسی نینه نه بۆ سه‌رۆكێ هه‌رێمێ و نه ژبۆ په‌رله‌مانێ كوردستانێ جاره‌كا دی ڤێ یاسایا بینن و لبه‌رچاڤ را ده‌رباس كه‌ن و ئه‌و خالێن كێماسیێ ئه‌وێن ئه‌ڤ نڤیسكار و رۆشه‌نبیر و سیاسه‌تمه‌دار و ئۆپۆزسیۆنا كوردستانی دبێژیت كو ئه‌ڤه كێماسیێن وێ نه، جاره‌ك دی وان ژی بكه‌نه تێدا و بێخنه ڤه ده‌نگدانێ . ب دیتنا من ئه‌ڤه دێ كاره‌كێ باش بیت، و هه‌ر بۆ سه‌رۆكێ هه‌رێمێ بخۆ ژی سه‌ركه‌فتنه‌كا زۆره.
سبه‌ی: په‌سه‌ند كرنا یاسایا خۆنیشاندانێ تا چه‌ند كاریگه‌ریێ دكه‌ته سه‌ر به‌رته‌نگ كرنا ئازادیێن را ده‌ربڕینێ و مافێن مرۆڤی؟
د.كامیران به‌رواری: ئه‌م ل گه‌ل هندێ نینین مه‌ژیێ مرۆڤی ل باشۆرێ كوردستانێ یان ژی هزرو بیرێن وی یان ژی ئازادیا وی یان ژی قه‌له‌مێ وی بهێته سنۆرداركرن، چونكو سنۆرداركرنا مه‌ژیێ خه‌لكی و قه‌له‌مێن خه‌لكی و لێنێڕین و هزرو باوه‌ر و ئاشۆپێن خه‌لكی دێ كاریگه‌ریه‌كا مه‌زن كه‌ته سه‌ر پێشكه‌فتنا كوردستانێ، و ئه‌و یاسا و ده‌ستورێن ئه‌ڤرۆكه ل كوردستانێ دهێنه جێبه‌جێ كرن بۆ كۆمه‌ڵا و بۆ وه‌زاره‌تا و حكۆمه‌تا كوردستانێ ده‌ردئێخن، ب راستی مه‌ژیێ خه‌لكی ل كوردستانێ قفل دكه‌ن و ئه‌ڤێ كاریگه‌ریه‌كا ئێكجار خراب هه‌یه ل سه‌ر پێشكه‌فتنا كوردستانێ.
سبه‌ی: ئه‌و نه‌ڕازیبونێن زۆر و به‌رفره‌هێن ل سه‌ر ئاستێ جه‌ماوه‌ری په‌یدابوین ب سه‌ده‌ما په‌سه‌ند كرنا وێ یاسایێ، ئایا زۆرینه‌یا په‌رله‌مانی مینا رۆشه‌نبیره‌ك خۆیا دكه‌ت، نابیته كه‌مینه به‌رامبه‌ر وان هه‌می ده‌نگێن نه‌ڕازیبونێ یێن جه‌ماوه‌ری؟
د.كامیران به‌رواری: زۆرینه‌یا په‌رله‌مانی مه‌رج نینه بۆ هه‌ر تشته‌كی كو ره‌نگ و ده‌نگێن وان د دورست بن، چونكو گه‌له‌ك جاران په‌رله‌مانه‌ك ب تمامی خه‌له‌ت دبیت و دكه‌ڤیته د شاشیێ دا. پیدڤی یه رێز ل ئیرادا ملله‌تێ كورد بهێته گرتنێ، ملله‌تێ كورد ل باشۆر چ بڤێت پێویسته ده‌ستهه‌ڵات ئه‌وێ په‌سه‌ند بكه‌ت، نه ده‌ستهه‌ڵاتێ چ بڤێت ملله‌ت ملكه‌چی ببیت، چونكو پارتیێن كوردستانی ب په‌رله‌مانێ كوردستانێ ژی ڤه، پشكه‌كه ژ جه‌ماوه‌رێ كوردستانێ ل باشۆرێ كوردستانێ و نوێنه‌ریا هه‌مو كه‌س و هێز و لایه‌نێن دی ناكه‌ن، چونكو خه‌لكه‌ك ژ ده‌رڤه‌ی په‌رله‌مانی هه‌یه ب سه‌دان جار ژ په‌رله‌مانی زیره‌ك تره و ب هه‌ڵویست تره و نه‌ته‌وه‌یی تره، كه‌سێن باش د په‌رله‌مانی ژی دا هه‌نه و ژ ده‌رڤه‌ی په‌رله‌مانی ژی. ژبه‌ر وێ چه‌ندێ نه مانا وێ ئه‌وه هه‌ر تشته‌كێ په‌رله‌مانتاران گوت دێ وه‌كو نه‌سه‌كا قورئانێ هێته په‌یره‌وكرنێ، یا باش ئه‌وه سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ و په‌رله‌مانێ كوردستانێ بزڤرنه‌ڤه بۆ رایا گشتی یا ملله‌تی، ئه‌و رایا جادا كوردستانێ دورست دكه‌ت ب راستی ئه‌و ره‌ئی و ئه‌و دیتن و ئه‌و بۆچون هه‌تا ڤێ گاڤێ یا دروستره ژ ره‌ئیا سیاسه‌تمه‌دارێن كورد، كو ل په‌رله‌مانێ كوردستانێ ده‌ردئێخن.
سبه‌ی: مینا نه پێگیری كرن ب یاسایا خۆنیشاندانێ ل پڕانیا باژێر و باژێكێن كوردستانێ خۆنیشاندان بێ ی مۆله‌ت وه‌رگرتن هاتنه كرن، و ل هه‌ولێرێ ژی ب مۆله‌ت هاته كرن، لێ ل دهۆكێ هه‌تا نها رۆشه‌نبیر و رۆژنامه‌ڤان ونڤیسكار و مامۆستایێن زانكۆیێ ژی، كو جه‌نابێ هه‌وه ئێك ژ مامۆستایێن زانكۆیێ یی،هوین دبێ ده‌نگن ئه‌گه‌ر چنه؟
د.كامیران به‌رواری: ئه‌م ب راستی دبێ ده‌نگ نینین چ جارا، ئه‌م ل هه‌ر گۆڤاره‌كێ یا ن ته‌له‌فزیۆنه‌كێ ده‌نگ و ره‌نگێ خۆ یێ دورست دگه‌هینین و هه‌ر كاره‌كێ بۆدیموكراسیه‌تێ بۆ به‌رژه‌وه‌ندیا گشتی و به‌رژه‌وه‌ندیا حكومه‌تا كوردستانێ و به‌رژه‌وه‌ندیا پاراستنا ده‌ستكه‌فتێن مه یێن نه‌ته‌وه‌یی بهێته كرنێ ئه‌م پشته‌ڤانیێ لێ دكه‌ین، هه‌ر كاره‌كێ ل باشۆری بهێته كرن ل دژی ئازادیا راده‌ربڕینێ بیت یان دژی رۆژنامه‌ڤانیێ بیت یان دژی خۆنیشاندانان بیت یان دژی هه‌ر كاره‌كێ دی بیت، و دبه‌رژه‌وه‌ندیا گه‌ل وه‌ڵاتێ مه دابیت، ب راستی ئه‌م دژ دڕاوه‌ستین. نه‌بونا هه‌لویسته‌كێ دیار ل باشۆرێ كوردستانێ ب تایبه‌تی ل ده‌ڤه‌را به‌هدینان دزڤریته ڤه بۆ چه‌ند هۆكاره‌كان، ئێك ده‌ڤه‌را بهدینان ئه‌م دزانین ده‌ڤه‌ره‌كا پاوان كریه ژ ئالیێ سیاسی ڤه، زێده‌تر وه‌كو ملكێ حزبه‌كا سیاسی دهێته ب ناڤ كرن، ئۆپۆزسیۆنا سیاسی ل ده‌ڤه‌را به هدینان ئه‌م دشێین بێژین هه‌ر نینه یان ژی زێده زێده یا لاوازه، دام و ده‌زگه‌هێن راگه‌هاندنێ یێن سه‌ربه‌خۆ ل ده‌ڤه‌را به‌هدینان نینن، و هه‌روه‌سان دام و ده‌زگه‌هێن چاپ و وه‌شانێ و وه‌رگێڕانێ ل به‌هدینان د كێمن، ژبه‌ر هندێ ئه‌م دبینین هه‌تتا جڤاكا سڤیل ژی ل ده‌ڤه‌را به‌هدینان نكاریه وه‌كو پێویست رۆلێ خۆ ببینن، چونكو گه‌له‌ك ژوان گرێدای پارتێن سیاسی و كه‌س و هێز و لایه‌نێن كوردستانی نه و وه‌كو پرۆژه ته‌ماشه‌دكه‌نێ، ده‌رڤه‌ی ڤێ خندێ ژی مخابن ئه‌م دبینین جه‌ماوه‌رێ باشۆرێ كوردستانێ ب گشتی ویێ به‌هدینان ب تایبه‌تی، یێ به‌ره‌ڤ هندێ دبه‌ن بكه‌نه جه‌ماوه‌ره‌كێ بێ ئیراده، هه‌روه‌سان ژی ب دانانا هنده‌ك یاسایا رێ ل پێشیا ڤی جه‌ماوه‌ری بگرن كو ب چ ره‌نگا ده‌نگ و ره‌نگێ وی ده‌رنه‌كه‌ڤیت، حه‌تتا بزاڤێ دهێنه كرنێ ده‌ستوره‌ك و هنده‌ك یاسایێن وه‌سا ژی دانن سوبه ئه‌گه‌ر هات و چو هه‌لبژارتن ژی بهێنه كرنێ و خه‌له‌كێ دی ژی ده‌ركه‌ڤیت هنده‌ك كه‌س هه‌بن لگوره‌ی خۆ گه‌ز و مه‌قه‌س ب ده‌ستێ وان بن، و په‌رله‌مانی و وه‌زاره‌تان وه‌كی وان دڤێت دابه‌ش كه‌ن بۆ ماوه‌كێ گه‌له‌كێ درێژ، ئه‌ڤێ ژی ئاكامێن گه‌له‌ك خراب دێ ل سه‌ر باشۆرێ كوردستانێ هه‌بن. ده‌رئه‌نجام دێ دو رێك بتنێ بۆ حكومه‌تا كوردستانێ مینن، رێكا ئێكێ ئه‌وه ب ئاگر و ئاسن حوكمی ل باشۆرێ كوردستانێ بكه‌ت، یا دوێ ئه‌وه خۆ بۆ ڤی خه‌لكی بچه‌مینیت. ب دیتنا من رێكا ئێكێ یا سه‌ركه‌فتی نابیت، چونكو مه گه‌له‌ك نمونه هه‌نه ل ئێكه‌تیا سۆڤیه‌تی و به‌عسیێن عیراقێ و گه‌له‌ك حكومه‌تێن دی، كو نه شیان ب ئاگر و ئاسنی حوكمی ل خه‌لكی بكه‌ن. ژبه‌ر هندێ دڤێت ئه‌ڤه بزڤرن و حزبێن سیاسی و كه‌سایه‌تیێن سیاسی و ل گه‌ل په‌رله‌مان و حكومه‌تا كوردستانێ خۆ بۆ ره‌ئیا گشتی و ره‌ئیا ملله‌تێ كورد بچه‌مینن، چونكو ئه‌و یێ ل وێرێ دا نوێنه‌راتیا ملله‌تی بكه‌ن و ئه‌و تشتێ ملله‌تی بڤێت ئه‌و نوینه‌ر بكه‌ن بتنێ، ئه‌م ل باشۆر د به‌رپرسیاریێ ناگه‌هین كو به‌رپرسیار مرۆڤه‌كێ پیرۆزه و یێ موقه‌ده‌سه و دڤێت كه‌س به‌رامبه‌ری وی نه‌ڕابیت، نه، ئه‌م د به‌پرسیاریێ دگه‌هین كو ئه‌و كه‌سێ چو جهه‌كێ به‌رپرسیارێ ئه‌و به‌رپرسه به‌رامبه‌ری خه‌لكی و خه‌لك دێ موحاسه‌بێ ل گه‌ل وی كه‌ت، نه ئه‌و دێ موحاسه‌با خه‌لكی كه‌ت.
سبه‌ی: ئانكۆ بێ ده‌نگیا جه‌ماوه‌ری ل دهۆكێ بۆ توند و تیژیا ده‌ستهه‌ڵاتا ده‌ڤه‌رێ دزڤڕیت؟
د.كامیران به‌رواری: ئه‌م دشێین بێژین دهۆكێ وه‌كی سلێمانیێ ئه‌و ئازادیێن گشتی و ئازادیێن تاكه كه‌سی تێدا نینن، چونكه دهۆك باژێره‌كێ بچیك تره، هه‌ولێرێ و سلێمانیێ زانكۆ تێدا پترن چه‌ندین كه‌نالێن راگه‌هاندنێ یێن سه‌ربه‌خۆ تێدا هه‌نه و ئوپۆزسیۆنه‌كا بهێز دوان هه‌ردو باژێران دا هه‌یه، و هه‌ڤڕكیه‌ك هه‌تا راده‌كی دناڤبه‌را ئێكه‌تی و پارتی دا ل وان هه‌ردو باژێران هه‌یه، ئه‌ڤ هه‌می تشته ل دهۆكێ په‌یدا نابن.
سبه‌ی: ئه‌و كارڤه‌دانێن به‌رفره‌هێن ل سه‌ر ئاستێ جه‌ماوه‌ری په‌یدابوین ل دژی په‌سه‌ند كرنا یاسایا خۆنیشاندانێ ل سنۆرێ پارێزگه‌ها سلێمانیێ، د هه‌ڤبه‌ری بێ ده‌نگیا جه‌ماوه‌رێ به‌هدینان دا، ئایا بۆ باكگراوه‌ندێ رۆشه‌نبیریێ خه‌لكی دڤه‌گریت، یان هۆكارێن سیاسی ل پشت هه‌نه؟
د.كامیران به‌رواری: هه‌ردو، هه‌م هۆكارێ جه‌ماوه‌ری و باكگراوه‌ندێ وان یێ سیاسی و رۆشه‌نبیری كارتێكرنا خۆ هه‌یه، یا دوێ ژی هۆكارێن خۆ یێن سیاسی ژی هه‌نه.
سبه‌ی: "بۆچی ترس له خۆپیشاندان" ئه‌ڤ دروشمه د خۆنیشاندانێن جه‌ماوه‌رێ نه‌ڕازی ژ یاسا خۆنیشاندانێ دا دهاته بلند كرن،ئه‌م ژی ڤێ پسیارێ ئاراسته دكه‌ین، بۆچی ترس ژ خۆنیشاندانان؟
د.كامیران به‌رواری: ئه‌ز دبێژم ل هه‌ر ده‌مه‌كی و ل هه‌ر جهه‌كی ئه‌گه‌ر مرۆڤ راست بیت ژ یێ به‌رامبه‌ری خۆ نا ترسیت، كه‌نگی مرۆڤ ژ یێ به‌رامبه‌ری خۆ د ترسیت و ده‌نگێ خۆ بلند دكه‌ت ئه‌گه‌ر مرۆڤ نه یێ راِست بیت، نه یێ دورست بیت. ئه‌م دزانین ل باشۆرێ كوردستانێ كێماسی زۆرن، خه‌له‌تی زۆرن، له‌نگی و لاوازی زۆرن، ل جهێ هندێ ئه‌م بهێین خه‌لكه‌كێ رۆشه‌نبیر وسیاسه‌تمه‌دار و زانا وه‌ڵات پارێز كۆم بكه‌ین ئه‌م به‌رناما دانین، ئه‌م بێژین دێ چه‌وا ڤان ئاریشا چاره‌سه‌ركه‌ین؟ ئایا كێماسی هه‌نه نینن؟بۆچی ئه‌ڤ گۆڕانه په‌یدابو؟ و بۆچی ده‌نگێن نه رازی دناڤ گۆڕانێ ژی دا هه‌نه؟ بۆچی ده‌نگێن جودا ل شه‌قامێن كوردستانێ و د راگه‌هاندنێ دا هه‌نه؟، شوینا ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ راوه‌ستین، ئه‌م به‌رامبه‌ری هندێ مه دڤێت ئه‌و ده‌نگێن ئازاد ژی ئه‌وێن هه‌ین ئه‌م وان ژی بێ ده‌نگ بكه‌ین. ئه‌ڤه نیشانا وێ چه‌ندێ یه كو هنده‌ك خه‌له‌تی یێن مه‌زن، هنده‌ك كێماسی، هنده‌ك ره‌نگێن گه‌نده‌لیێ د ناڤ ده‌ستهه‌ڵاتا كوردستانێ ل هه‌می جهه‌كی هه‌نه و یان ده‌ستهه‌ڵات هه‌ست پێ ناكه‌ت، یان ده‌ستهه‌ڵاتێ دڤێت ڤان كارا ڤه‌شێریت و ملله‌ت هه‌ست ب ڤێ چه‌ندێ دكه‌ت. ئارمانجا سه‌ره‌كی یا ملله‌تی و نڤیسكار و رۆشه‌نبیر و سیاسه‌تمه‌دارێن كورد ژی ژ ئازراندنا ڤان پرسا ئه‌وه، ئه‌ڤ ده‌سكه‌فتیێن مه یێن نه‌ته‌ویی ژ ده‌ست مه نه‌چن.