|
|
چۆن یاسا سەروەر دەبێت!
مه‌لا فه‌رمان |
|
26/01/2015 |
لە ٢٣ ساڵی حوکمڕانی کوردستاندا باس لە سەروەری یاسا و دەسەڵاتی دادوەری دەکرێت، لە سەردەمی شەڕی ناوخۆدا سەرەڕای ئەوەی ئەم دەسەڵاتە سەربەخۆ نەبوە بەڵکە هاوشێوەی دەسەڵاتەکانی تر کرا بە دو بەشەوە، لە هەر بەشە بە جۆرێک باس لە داڕشتنی یاسا و دەسەڵاتی دادوەری دەکرا. تاکە خاڵی هاوبەش لە هەردو بەشەکەدا زاڵبونی دەسەڵات و هەیمەنەی حیزبی بو، لە هەردو لا ئەوە حیزب و سەرکردەکانی بو بڕیاری بێتاوانی و تاوانباری دەردەکرد، ئەوە حیزب بو جێی دواکاری گشتی گرتبوەوە، ئەو سەرکردەکانی حیزب بو لە جیاتی دەزگای نەزاهە و هەمو دامەزراوەکانی تر قسەیان دەکرد.
لە ١٩٩٢ تا ئەم چرکە ساتە دەسەڵاتی قەزائی نەیتوانیوە هیچ جۆرە کەیسێک بجوڵێنێت و دەرئەنجامی بەرچاوی بوبێت، جگەلەوەی چوارچێوەی قسەکردنی تێنەپەڕاندوە، بەڵکە زۆرجار ئەم دەزگایانە بونەتە ئامرازێک بۆ روسپێکردنەوەی دەسەڵات، بۆیە لە سەردەمێکدا دەگوترا "ئەم دامەزراوانە نەبونیان زۆر باشترە".
تائێستا ٢٠١٥، ئەم باسە بەردەوامە و ئەوەی لە واقیعدا نابیندرێت سەروەری یاسا و بێدەسەڵاتی یاسا و یاسا ناسان و دادوەرەکانە. وەزارەتی دادیش وەک هەر وەزارەتیکی تر نەیتوانیوە رۆڵی دادپەروەرانەی خۆی ببینێت، ناشتوانی بیبینێ تا ئەو رۆژەی بەشێک بێت لە دەسەڵاتی جێبەجێکرن و لە کۆبونەوەی ئەنجومەنی وەزیران بەشدار بێت. گەر بمانەوێ یاسا بە کردەوە سەروەر بێت لە سایەی حوکمڕانی ئەمڕۆی کوردستان، بە رای من یەکێ لەو رێگایانە، پێویستە:
سەرۆکایەتی دادوەری
دەسەڵاتی دادوەری هاوشێوەی هەرسێ سەرۆکایەتیەکەی هەرێم: سەرۆکایەتی هەرێم، حکومەت و پەرلەمان، خاوەن کەسایەتی و دەسەڵاتی خۆی بێت، واتە سەرۆکایەتی دادوەری وەک چوارەم دامەزاروە دابمەزرێت و هەمو دامەزراوە یاسایی و دادوەریەکان لە خۆبگرێت و بە تەواوی لە دەسەڵاتی جێبەجێکار (حکومەت) جیابکرێتەوە.
ئەنجومەنی باڵای نیشتمانی
هەنگاوی دواتر دەتواندرێت لەم چوار دەسەڵاتە و کەسانی پسپۆڕ و سەرکردە ئەنجومەنێکی باڵای نیشتمانی بۆ بڕیاردان و جوڵاندنی تەواوی پرسە نیشتیمانی و نەتەوییەکان دابمەزرێندرێت.
ئەم دو هەنگاوە دەرکەوتەی گرنگی دەبێت، لە وانە:
١- بونی مەرجەعی باڵای بڕیاردانی بە کۆمەڵ لەسەر پرسە نیشتمانی و نەتەوەییەکان. لە رێگەی ئەم مەرجەعەوە دەتوانرێت کۆتایی بە دەسەڵاتی تاکڕەویی و بنەماڵەیی و حیزبی بهێندرێت.
٢- چالاککردنی دەسەڵاتی دادوەری و سەربەخۆیی لە کارکردن و بڕیاردان.
٣- جیاکردنەوەی تەواوی دەسەڵاتەکان لە یەکتر و رێکخستنی هەماهەنگی دروست لە نێوانیان.
٤- جوانکردنی روخسار و بەسەردەمیکردنی ناوەڕۆکی دەسەڵات و سیستەمی حوکمڕانی هەرێمی کوردستان.
٥- بونی ئەو مەرجەعە گرێکوێرەی چەند ساڵەی بەردەم دانانی دەستوری هەرێم " سیستەمی حوکمڕانی لە نێوان سەرۆکایەتی یان پەرلەمانی، یان تیکەڵ ، چەند ساڵ ، کێ بێت... تاد"، و دەیان پرسی تر دەکاتەوە.
|
|
|
|