سازدانی: هوشیار عه‌بدوڵا
له‌م دیمانه‌یه‌ی كه‌ناڵی KNNدا كه له‌گه‌ڵ د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان سازكراوه، چه‌ند پرسیارێك له‌باره‌ی كۆمه‌ڵێك ته‌وه‌ری جیاوازه‌وه ده‌وروژێنرێت و هه‌روه‌ها چه‌ند ته‌وه‌رێكی سیاسی و ئابوریی تایبه‌ت به كابینه‌ی شه‌شه‌می حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان باسیان لێوه ده‌كرێت.
KNN: به‌ڕێزت له كابینه‌ی شه‌شه‌مدا سه‌رۆكایه‌تی حكومه‌تێكی ئیئتیلافی ده‌كه‌یت كه له‌نێوان یه‌كێتی و پارتی و كه‌مه‌ڵێك هێزی دیكه پێكهاتوه، گیروگرفته‌كانی حكومه‌تی ئیئتیلافی چین؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: گیروگرفته‌كانی حكومه‌تێكی ئیئتیلافی به‌شێوه‌ی سه‌ره‌كی، پڕۆسه‌ی بڕیاردان ده‌بێت به هه‌ماهه‌نگی و ره‌چاوكردنی تێڕوانینی ئه‌و لایه‌نه سیاسییانه بێت كه ئه‌و حكومه‌ته پێكده‌هێنن، به واتای بڕیاری یه‌ك كه‌س و یه‌ك لایه‌ن و یه‌ك تێز نابێت به مه‌رج، به‌ڵام له‌م حكومه‌ته‌دا ده‌توانم بڵێم یه‌كێتی و پارتی كه دو هێزه سه‌ره‌كییه‌كه‌ی ئه‌م حكومه‌ته‌ن له لیستی كوردستانیدا و له هه‌ڵبژاردنی 25/7ی ساڵی رابردودا به‌شدار بوین و كارمان كرد، ئه‌م حكومه‌ته پابه‌نده به جێبه‌جێكردنی به‌رنامه‌یه‌كی راگه‌یه‌ندراو كه به‌رنامه‌ی لیستی كوردستانی و هێزه هاوپه‌یمانه‌كانی تری بو، ئه‌وه مه‌رجه‌عیه‌تی بڕیاردان و گه‌ڕانه‌وه‌مان بۆ بڕٍیاره‌كانمانه، له‌هه‌مان كاتیشدا ده‌ڵێم كاركردن له حكومه‌تێكی ئیئتیلافیدا كارێكی زۆر ئاسان نیه، كارێكه ده‌بێت ره‌چاوكردنی كۆمه‌ڵێك لایه‌ن و كۆمه‌ڵێك بۆچون بكرێت و بڕیاردان تیایدا زۆر ئاسان نیه.
KNN: له‌تازه‌ترین چاوپێكه‌وتنتدا له‌گه‌ڵ یه‌كێك له رۆژنامه‌كاندا باس له‌وه ده‌كه‌یت كه هێشتا خاوه‌نی حكومه‌تێك نین، بۆچی؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: من ده‌ڵێم كوردستان له ساڵانی رابردودا دوچاری ئافات و به‌ڵایه‌كی گه‌وره بو كه بریتی بو له شه‌ڕی ناوخۆ كه به‌هۆیه‌وه دو حكومه‌ت كه‌وته‌وه، دو حكومه‌تی ته‌واو له‌یه‌كدابڕاومان هه‌بو، له‌كابینه‌ی پێشتردا حكومه‌ت یه‌كخرایه‌وه له ئاستی سه‌ره‌وه هه‌نگاوێكی گه‌وره بو به‌ره‌و ئاساییكردنه‌وه‌ی بارودۆخی كوردستان، به‌ڵام له هه‌مان كاتدا قوڵكردنه‌وه‌ی ئه‌و یه‌كگرتنه‌وه‌یه بۆ ده‌زگاكانی خواره‌وه‌ی حكومه‌ت به‌تایبه‌تی له بواری دارایی، ئاسایش، پێشمه‌رگه، هه‌نگاوی تری پێویست بوه، ئێستاش ده‌ڵێمه‌وه كه ئه‌گه‌ر لێم بپرسی ئایا ئێمه یه‌ك حكومه‌تمان هه‌یه به‌واتای ئه‌وه‌ی له وڵاتێكی پێشكه‌وتوی دنیادا كه ئه‌و جه‌نجاڵی و ئاڵۆزییه‌ی كوردستانی تیا بێت، پێت ده‌ڵێم یه‌ك حكومه‌ت نین به یه‌كجاره‌كی، به‌ڵام به‌دڵنیاییشه‌وه ده‌ڵێم هه‌نگاوی گرنگمان ناوه به ئاراسته‌ی یه‌ك حكومه‌تی، به ئاراسته‌ی یه‌كخستنی ده‌زگاكانی حكومه‌ت، ساڵی رابردو چوار لیوای یه‌كگرتوی هێزی پێشمه‌رگه‌مان دروست كردوه، كه مه‌رجه‌عیه‌تی وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌ی كوردستان و حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستانه، له كۆبونه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران بڕیاری هه‌شت لیوای تازه‌ی هێزه‌ی پێشمه‌رگه‌ی یه‌كگرتوی كوردستانمان كارپێكردوه، له كۆبونه‌وه‌ی رابردوی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانیشدا بڕیارمان له پێكهێنانی ئه‌نجومه‌نی ئاسایشی هه‌رێمی كوردستان داوه كه ببێته چوارچێوه‌ی هه‌ماهه‌نگی و ئاراسته‌كردنی ده‌زگا ئه‌منییه‌كان و شانبه‌شانی ئه‌وه‌ش یه‌كخستنه‌وه‌ی ده‌زگای ئاسایش له یه‌ك هێزی حكومه‌تیدا، ئه‌مانه هه‌نگاوی گرنگن، ئه‌گه‌ر به‌راوردی بارودۆخی خۆمان به ساڵانی رابردو بكه‌ین، ده‌توانم بڵًێم ساڵ له دوای ساڵ هه‌نگاوی گرنگمان ناوه به‌ره‌و یه‌ك حكومه‌تی، به‌ڵام كاری تر و هه‌نگاوی ترمان پێویسته، ئه‌وه‌ش داخوازییه‌كی گرنگی خه‌ڵكی كوردستانه و پێویستییه‌كی گرنگی ئاسایش و به‌رقه‌راربونی ئه‌م ئه‌زمونه‌ی حوكمڕانیی كوردستانه، یه‌كخستنی ته‌واوی دارایی، یه‌كخستنی ته‌واوی ئه‌منی و یه‌ك حكومه‌ت كه حكومه‌تی ته‌واوی خه‌ڵكی كوردستان بێت دور له دیارده‌ی دوبه‌ره‌كی و دوحكومه‌تی.
KNN: باست له‌وه كرد كه حكومه‌ت له‌سه‌ره‌وه یه‌كی گرتوه‌ته‌وه و پێویسته شۆڕ بكرێته‌وه بۆ خواره‌وه، یه‌كێك له‌و پرسیارانه‌ی له سه‌ره‌تای دروستكردنی كابینه‌كه‌ی به‌ڕێزتان دروست بوه هه‌م له‌لایه‌ن ئۆپۆزسیۆن هه‌م له‌لایه‌ن به‌شێك له چاودێرانی سیاسی، ته‌كلیفكردنی دو كه‌سه بۆ كابینه‌ی حكومه‌ت؟ قسه‌یه‌ك هه‌یه باس له‌وه ده‌كات كه بۆ نمونه ئازاد به‌رواری كه جێگری سه‌رۆكی حكومه‌ته، هه‌مان سه‌ڵاحیه‌ته‌كانی جه‌نابتی هه‌یه؟ ئه‌مه راسته یاخود نا؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: به ئاشكرا ده‌یڵێم، ئێمه دو هێزی سه‌ره‌كی پێكهاته‌ی ئه‌م حكومه‌ته‌ین، به‌به‌شێك له رێكه‌وتنێكی سیاسی حكومه‌ت پێكهێنراوه، ئه‌مه ره‌نگدانه‌وه‌ی ئه‌و حاڵه‌ته‌ی رابردوه، به‌ڵام به‌دڵنیاییه‌وه ده‌یڵێم من له ساڵی رابردودا و سه‌ره‌ڕای زۆرێك له‌و قسانه‌ی كه ده‌ڵێن ئه‌م حكومه‌ته په‌كی ده‌خرێت و ناتوانێت كار بكات، چ من و كاك ئازاد، چ من و یه‌كێكی تر له نوێنه‌رانی یه‌كێتی و پارتی له‌م حكومه‌ته، هه‌وڵمان داوه وه‌كو یه‌ك تیم كاربكه‌ین له چوارچێوه‌ی ده‌سه‌ڵاتی ده‌ستوریی خۆمان و له‌م ژوره كه ژوری ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانه بڕیاره‌كانی خۆمان بده‌ین، من ده‌توانم بڵێنم له‌لای خۆمه‌وه به ره‌چاوكردنی ئه‌و بارودۆخه سیاسییه ئاڵۆزه‌ی كوردستان و ململانێی حیزبی و پاشماوه‌ی ململانێكانی رابردو، توانیومانه وه‌كو یه‌ك تیم كار بكه‌ین، نه‌ك به مه‌فهومی ئه‌وه‌ی ئه‌م جێگر بێت و ببێته رێگر، نه‌خێر ئێمه وه‌كو یه‌ك تیم كارمان كردوه.
KNN: له چاوپێكه‌وتنێكی رۆژنامه‌وانیدا باس له‌وه ده‌كه‌یت كه له‌هه‌مو ئه‌و وه‌زیرانه رازی نیت كه له كابینه‌كه‌ی به‌ڕێزتدا كار ده‌كه‌ن؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: به‌ڵێ، ئه‌وه یه‌كێكه له كێشه‌كانی حكومه‌تی ئیئتیلافی، كه‌س لێره ناتوانێت بڵێت من خاوه‌ن بڕیاری تاكم له زۆرێك له مه‌سه‌له‌كاندا، وه‌كو حكومه‌تێكی ئیئتیلافی پێشنیازت بۆ ده‌كرێت چ له حیزبه‌كه‌ی خۆم چ له حیزبه هاوپه‌یمانه‌كان و لایه‌نه‌كانی تر، به‌ڵام هه‌وڵمانداوه تاڕاده‌یه‌كی زۆر ئه‌و كه‌سانه هه‌ڵبژێرین كه له‌گه‌ڵ تێز و لێكدانه‌وه و بۆچونه‌كانی خۆمانن.
KNN: ده‌كرێت بزانین ئه‌و وه‌زیره كێیه؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: وه‌ڵاهی پێت ناڵێم.
KNN: له‌سه‌ره‌تاوه باس له‌وه ده‌كرا كه یه‌كێك له‌و وه‌زیرانه‌ی كه تۆ قسه‌ت له‌سه‌ری هه‌یه، به‌ڕێز وه‌زیری سه‌رچاوه سروشتییه‌كانه كه دكتۆر ئاشتی هه‌ورامییه؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: ئێمه هه‌مومان وه‌كو ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان، پابه‌ندین به جێبه‌جێكردنی به‌رنامه‌یه‌ك كه پێی ده‌وترێت به‌رنامه‌ی لیستی كوردستانی كه كاك ئاشتی هه‌ورامی و وه‌زیری دارایی و وه‌زیری كشتوكاڵ و وه‌زیری خوێندنی باڵا و سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران و جێگری سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران، هه‌مومان پابه‌ندین به جێبه‌جێكردنی ئه‌و به‌رنامه‌یه، ده‌بێت هه‌موشمان پابه‌ند بین به جێبه‌جێكردنی به‌رنامه‌كانی حكومه‌ت، كاك ئاشتیش وه‌كو وه‌زیرێكی كاراو گرنگی ئه‌م ده‌زگایه به‌رنامه‌كانی ئێمه جێبه‌جێ ده‌كات.
KNN: مقۆمقۆی ئه‌وه زۆر دروست بو كه كابینه‌كه‌ی به‌ڕێزتان درێژه‌پێده‌ری كابینه‌ی پێنجه‌م نیه، له‌ڕوی سیاسه‌ته‌وه، له‌ڕوی ئه‌دائه‌وه، وه له‌ڕوی جێبه‌جێكردنی ئه‌و پڕۆژانه‌ی كه لانی كه‌م له كابینه‌ی پێنجه‌م ماوه‌ته‌وه، تاچه‌ند ئه‌مه راسته؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: مێژو له‌و رۆژه‌وه ده‌ست پێناكات كه من ده‌ستبه‌كار بوم له‌م حكومه‌ته، من هه‌میشه له قسه‌كانی خۆشم ده‌مه‌وێت ته‌ئكید له‌سه‌ر ئه‌وه بكه‌مه‌وه، ئه‌مه رێڕه‌وێكه، كاروانێكی دورودرێژی حكومڕانی كورده له ساڵی 1991ه‌وه له دوای راپه‌ڕین و یه‌كه‌م هه‌ڵبژاردنی هه‌رێمی كوردستانه‌وه تاوه‌كو ئه‌مڕۆ، ئه‌و هه‌ڤاڵانه‌ی پێش من كۆمه‌ڵێك ده‌ستكه‌وتی گرنگیان به‌دیهێناوه بۆ میلله‌ته‌كه‌مان به شانازییه‌وه ده‌بێت سه‌یریان بكه‌ین، كاك نێچیر پێش من له‌م حكومه‌ته ده‌ستبه‌كار بوه، یه‌كێك له كاره گرنگه‌كانی یه‌كخستنه‌وه‌ی حكومه‌ت و به‌رپاكردنی كه‌شوهه‌وایه‌كی متمانه بو به تایبه‌تی له‌نێوان یه‌كێتی و پارتی، كۆمه‌ڵێك ده‌ستكه‌وتی گرنگیان به‌ده‌ستهێناوه، بێگومانیش كۆمه‌ڵێك كێشه‌و گیروگرفتمان بۆ به‌جێماوه له رابردودا، من هه‌میشه به خۆم و به هاوڕێكانم له ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران ده‌ڵێم هیوادارم كه ئێمه‌ش كۆتایی به كاره‌كانمان دێنین كۆمه‌ڵێك ده‌ستكه‌وتمان كه‌ڵه‌كه كردبێت له‌سه‌ر ده‌ستكه‌وته‌كانی رابردو، ده‌شڵێم به دڵنیاییه‌وه كۆمه‌ڵێك كێشه و گیروگرفت بۆ دوای خۆمان به‌جێ دێڵین، مه‌به‌ستم له‌وه‌یه كه ئێمه ده‌بێ به‌ڕێزه‌وه سه‌یری هه‌ڤاڵه‌كانی پێش خۆمان بكه‌ین، به‌ڵام بێگومان هه‌م تایبه‌تمه‌ندێتی خۆمان، هه‌م تایبه‌تمه‌ندێتی بارودۆخی سیاسی ئه‌مڕۆی كوردستان جیاوازه له بارودۆخی سالانی رابردود به تایبه‌تی به ده‌ركه‌وتنی ئۆپۆزسیۆنێكی كارا له په‌رله‌مانی كوردستاندا، هه‌ریه‌كه‌ش ستایڵ و جۆری كاركردنی تایبه‌ت به‌خۆیی هه‌یه، به‌ڵام ئه‌مه مانای ئه‌وه نیه كه ته‌ركیز له‌سه‌ر جیاوازاییه‌كان بكه‌ین، من ته‌ركیز له‌سه‌ر به‌رده‌وامبون ده‌كه‌م له‌سه‌ر پاراستنی ده‌ستكه‌وته‌كانی رابردو و به‌دیهێنانی ده‌ستكه‌وتی تر، به‌ڵی چاره‌سه‌ركردنی ئه‌و كه‌موكورتییانه‌ی كه بۆشمان جێماوه به‌و ره‌وته‌ی، هیوادارم كه دوای خۆشمان خه‌ڵك هه‌بێت به هه‌مان ستایڵ كاربكات.
KNN: رێككه‌وتنی ستراتیژی نێوان یه‌كێتی و پارتی، تاچه‌ند به‌سود شكاوه‌ته‌وه بۆ ئه‌دائی كابینه‌كه‌ی ئێوه؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: من پێم وایه رێكه‌وتننامه‌ی ستراتیژی نێوان یه‌كێتی و پارتی، چوارچێوه‌یه‌كی زۆر گرنگه بۆ ئارامیی كوردستان و ئاساییكردنه‌وه‌ی په‌یوه‌ندیی دو هێزی سه‌ره‌كیی گۆڕه‌پانی سیاسی كوردستان كه به داخه‌وه ئه‌م دو هێزه له رۆژگارێكدا له شه‌ڕێكی ناوخۆدا تێوه‌گلان و بوه هۆی تێكچونی بارودۆخی وڵاته‌كه‌مان و له‌ده‌ستدانی ده‌رفه‌تی گه‌وره، پاراستنی په‌یوه‌ندیی نێوان یه‌كێتی و پارتی زۆر گرنگه بۆ ئارامیی كوردستان و به‌ره‌وپێشه‌وه‌چونی بارودۆدخی كوردستان، به‌لاَم لێره‌دا یه‌ك خاڵ دوپات ده‌كه‌مه‌وه، گه‌ر رێكه‌وتنی ستراتیژی نێوان پارتی و یه‌كێتی واتای پاوانكردنی ده‌سه‌ڵات و برابه‌شكردنی بێت، بێگومان خراپه.
KNN: ئه‌و رێكه‌وتننامه‌یه هیچ رێگرییه‌كی دروست نه‌كردوه؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: نا به‌پێچه‌وانه‌وه، كۆڵه‌كه‌ی حكومڕانییه‌كه‌ی ئه‌م كابینه‌یه، بناغه‌ی هاوكاری و هه‌ماهه‌نگیی نێوان یه‌كێتی و پارتییه وه‌كو دو هێزی پێكهێنه‌ری لیستی كوردستانی.
KNN: به‌ڕێزت ماوه‌یه‌كی زۆره له سیسته‌می حكومڕانیدا كار ده‌كه‌یت، به تایبه‌ت دوای گه‌ڕانه‌وه‌ت له ئه‌مه‌ریكا، ده‌كرێت بزانین نهێنی ئه‌وه‌ی كه چوار ساڵ دراوه به كابینه‌یه‌كی حكومی چیه، بۆچی چوار ساڵ؟ واته بۆچی چوار ساڵ دانراوه بۆ ته‌مه‌نی حكومه‌تێك؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: ئه‌وه خولی په‌رله‌مانییه، به‌ڵام ده‌زانم تۆ بۆ كوێ ده‌ڕۆیت له پرسیاره‌كه‌دا، مه‌به‌ستت له‌وه‌یه ته‌مه‌نی ئه‌م كابینه‌یه چوار ساڵه یان دو ساڵه، واته ئه‌و قسانه‌ی له میدیاكاندا ده‌وروژێنرێت.
KNN: پرسیاره‌كه بابه‌شێوه‌یه‌كی تر پێت بڵێم، ته‌مه‌نی كابینه‌كه‌ی به‌ڕێزت چه‌نده؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: من وه‌ڵامت ده‌ده‌مه‌وه، جارێ رێككه‌وتننامه‌ی ستراتیژی نێوان پارتی و یه‌كێتی كه له‌سه‌ر بنه‌مای ئه‌و رێكه‌وتننامه‌یه چه‌ند ساڵێك له‌مه‌وبه‌ر حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان یه‌كخرایه‌وه، ئه‌وه بو كه كاك نێچیر بۆ دو ساڵ سه‌رۆكایه‌تی كابینه‌كه بكات و دوای ئه‌وه نوێنه‌رێكی یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان بێته جێگه‌كه‌ی، ئه‌وه بو یه‌كێتی بڕیاریدا كه داوا له كاك نێچیر بكه‌نه‌وه درێژه به كاره‌كانی بدات، ئه‌و بو چوار ساڵ سه‌رۆكایه‌تی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانی كرد، هه‌مان ئه‌و رێكه‌وتننامه‌یه لێره‌دا كارایه، واته رێكه‌وتننامه‌ی ستراتیژی دو ساڵ به دو ساڵه، بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌گه‌ر بمانه‌وێت ببێت به چوار ساڵ به‌رای من سێ مه‌رجی هه‌یه، یه‌كه‌میان ئه‌وه‌یه كه من خۆم بمه‌وێت و مه‌به‌ستم بێت چوار ساڵ به‌رده‌وام بم له‌م كاره.
KNN: خۆت ده‌ته‌وێت؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: ئه‌وه ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ لێكدانه‌وه‌ی خۆم، پێت ناڵێم، به‌ڵام ئه‌گه‌ر مه‌به‌ستم نه‌بێت، مه‌رج نیه دو ساڵیش ته‌واو بكه‌م، ئه‌گه‌ر بزانم كه ناتوانم ئه‌و به‌رنامانه بكه‌م كه بڕوام پێیه‌تی، واته یه‌كه‌م مه‌رج په‌یوه‌سته به بڕیاری خۆمه‌وه، بێگومان بڕیاری پارتی و یه‌كێتیشه كه ئه‌و دو حیزبه (به‌رهه‌م)یان ده‌وێت یان نایانه‌وێت، به‌و سێ مه‌رجه ته‌مه‌نی ئه‌م كابینه‌یه دیای ده‌كرێت.
KNN: له هه‌ڵبژاردندا دروشمێكتان هه‌بو كه زۆر دیار بو (كردار شه‌رته)، تاچه‌ند كارتان به‌م دروشمه كردوه؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: له‌لای خۆمه‌وه زۆرم مه‌به‌سته ئه‌و قسانه‌ی ده‌یكه‌ین، به‌راستی و دروستی كار بۆ جێبه‌جێكردنیان بكه‌ین، ئه‌گه‌ر بێتو به‌راوردی به‌رنامه‌ی لیستی كوردستانی و به‌رنامه‌ی حكومه‌ت و به‌رنامه جێبه‌جێكراوه‌كانی حكومه‌ت بكه‌ین، من به‌بێ خۆهه‌ڵكێشان ده‌توانم بڵێم خۆم و هه‌ڤاڵه‌كانم له ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران ده‌توانین سه‌ربه‌رز بین به‌رامبه‌ر به كۆمه‌ڵانی خه‌ڵك كه ئه‌و گفتانه‌ی داومانه به‌شێكی زۆریمان جێبه‌جێ كردوه، به‌شێكی تریشمان خستۆته بواری جێبه‌جێكردنه‌وه، به‌شه‌كه‌ی تریشی له به‌رنامه‌دان بۆ جێبه‌جێكردن، وتمان موچه‌ی كه‌سوكاری سه‌ربه‌رزی ئه‌نفال و شه‌هیدان و كه‌مئه‌ندامان زیاد ده‌كه‌ین، كردمان، وتمان زانكۆكانی راپه‌ڕین و هه‌ڵه‌بجه و زاخۆ و گه‌رمیان ده‌كه‌ینه‌وه، كردمان، وتمان هه‌ڵمه‌تی دروستكردنی قوتابخانه نمونه‌ییه‌كان ده‌ستپێده‌كه‌ین، كردمان، وتمان به‌رنامه‌ی تواناسازیی كوردستان و ناردنه‌ده‌ره‌وه‌ی گه‌نجی ئه‌م وڵاته بۆ فێربون و خوێندن له ده‌ره‌وه جێبه‌جێ ده‌كه‌ین، كردمان، وتمان پێشینه‌ی خانوبه‌ره بۆ لادێكانی كوردستان جێبه‌جێ ده‌كه‌ین كه لانكه‌ی شۆڕش و خه‌ڵكی تێكۆشه‌ری ئه‌م وڵاته بون و پێویستیان به ئاوڕدانه‌وه بو، كردمان، وتمان ده‌سه‌ڵاته‌كان داده‌به‌زێنینه خواره‌وه، تاڕادده‌یه‌كی زۆر جێبه‌جێمان كردوه و كاری زۆرمان كردوه له‌وباره‌یه‌وه.
KNN: به‌ڵام هه‌مو ئه‌و پڕۆژانه‌ش بێ كه‌موكوڕی نین؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: بێگومان، ئه‌گه‌ر باس له كه‌موكوڕییه‌كانیش بكه‌ین، من ده‌توانم بۆت باس بكه‌م، یه‌كێك له‌و مه‌سه‌لانه‌ی كه ده‌مه‌وێت به راستی باسی بكه‌ین ئه‌وه‌یه كه چاككردن و چاكسازی هه‌رگیز ئاسان نیه و ته‌نها و ته‌نها ئه‌وه نیه كه بڕیارێك لێره بده‌یت و یه‌كسه‌ر شۆڕ بێته‌وه بۆ خواره‌وه، چونكه جۆره‌ها ئاسته‌نگی له‌به‌رده‌مدایه، به‌ڵام من ده‌مه‌وێت دڵنیاتان بكه‌مه‌وه له‌وه‌ی كه شه‌ونخونی ده‌كه‌ین بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و به‌رنامه‌یه به‌جێ بهێنین، هه‌روه‌ها هاوكاری هاوڵاتیانمان و خه‌ڵكی خه‌مخۆر و دڵسۆزی ئه‌م وڵاته‌ش زۆر گرنگه، من به‌بیرت دێنمه‌وه پێش ده‌ستپێكی ئه‌م كابینه‌یه، چه‌ند گره‌و له‌سه‌ر ئه‌وه بو كه حكومه‌ت ناگۆڕێت؟ چه‌ند گره‌و له‌سه‌ر ئه‌وه بو كه ئه‌م حكومه‌ته دو مانگ بڕ ناكات؟ چه‌ند گره‌و له‌سه‌ر ئه‌وه بو كه به‌هیچ جۆرێك ئیشمان پێ ناكرێت؟، من ده‌توانم بڵێم دوباره له‌گه‌ڵ ئه‌و هه‌ڤاڵانه‌م له ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران له‌ساڵی رابردودا سه‌ره‌ڕای جه‌نجاڵی ئه‌و بارودۆخه سیاسییه، سه‌ره‌ڕای ئه‌و گرژی و زبرییه‌ی كه له په‌یوه‌ندییه سیاسییه‌كان و له كه‌شوهه‌وای سیاسیی ئه‌م وڵاته‌ماندا هه‌بو، توانیومانه كۆمه‌ڵێك كاری گرنگمان جێبه‌جێ بكه‌ین، به‌ڵام ئه‌گه‌ر لێم بپرسیت ئه‌وه دڵخوازی تۆیه؟ من ده‌ڵێم نه‌خێر، ده‌كرێ باشتر بكه‌ین و به‌پشتیوانیی خه‌ڵكی دڵسۆز و خه‌مخۆر ئیشه‌ڵا باشتر ده‌كه‌ین.
KNN: یه‌كێك له‌و بوارانه‌ی كه گرنگیدانی تۆی زۆر تێدایه، پێشتریش كه سه‌رۆكی ئیداره‌ی سلێمانی حكومه‌ت بویت، مه‌سه‌له‌ی بودجه‌یه، یه‌كێك له‌و پرسیارانه یاخود له‌و پێشهاتانه‌ی له‌به‌رده‌م كابینه‌كه‌ی ئێوه‌دا بو، ئاماده‌كردنی بودجه‌ی ساڵی 2010 بو، باس له‌وه كراو له په‌رله‌مانیش قسه له‌سه‌ر ئه‌وه كرا كه بودجه كه‌موكوڕیی زۆری تێدایه، بۆچی؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: به‌ڵی، كه‌موكورتی تیابو، له هه‌ر سیسته‌مێكی دیموكراسیشدا ئه‌گه‌ر تۆ بڕۆیته وڵاتێكی ئه‌مه‌ریكا یان به‌ریتانیا كه حكومه‌ت بودجه پێشكه‌ش به په‌رله‌مان ده‌كات، په‌رله‌مان وردبینی تیا ده‌كات و چاودێری و پێداچونه‌وه‌ی پیادا ده‌كات، ئه‌وه ئه‌ركی سه‌ر شانی په‌رله‌مانه كه كه‌موكورتییه‌كان بدۆزێته‌وه، ئه‌مه ئه‌زمونێك بو بۆ ئێمه، هیوادارم بۆ ساڵی داهاتو باشتر سودی لێ وه‌ربگرین، ئه‌گه‌ر له‌من بپرسیت بودجه‌كه 100% به‌دڵی من بوبێت، بێگومان من ده‌ڵێم نه‌خێر.
هه‌روه‌ها بودجه له كه‌شوهه‌وایه‌كی سیاسیی ئاڵۆزدا گفتوگۆی له‌سه‌ر كرا، ئۆپۆزسیۆنیش هه‌وڵی ده‌دا كه‌موكورتییه‌كان گه‌وره بكات، ئه‌وه حه‌قیقه‌ته، هه‌روه‌ها له‌به‌رئه‌وه‌ی گفتوگۆكردن له‌سه‌ر بودجه له‌كه‌شوهه‌وای هه‌ڵبژاردندا بو له‌وانه‌یه نه‌توانرابێت گفتوگۆیه‌كی بابه‌تیانه‌تری له‌سه‌ر بكرێت، هیوادارم بۆ ساڵی داهاتو ئه‌و كه‌موكورتییانه چاره‌سه‌ر بكرێت و ساڵ به ساڵ باشتر بێت، من تێزێكم هه‌یه، كورد جاران ده‌یوت ساڵ به ساڵ خۆزگه‌م به پار، ئێستا له‌به‌رامبه‌ر میلله‌ته‌كه‌ی خۆماندا ده‌توانین بڵێین ساڵ به ساڵ به‌ره‌و باشتر، ساڵ به ساڵ چاكسازیی زیاتر، ساڵ به ساڵ به‌دواداچونی داخوازی و پێداویستییه‌كانی خه‌ڵك به‌شێوه‌یه‌كی باشتر، ئه‌مه مانای ئه‌وه نیه كه‌موكورتیمان هه‌یه، حه‌ز ده‌كه‌م ئه‌و بڵێم له‌م جێگه‌یه‌ی خۆمه‌وه من وه‌كو سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران، له‌وانه‌یه زیاتر ئاگام له كه‌موكورتییه‌كان بێت، به‌ڵام وڵاتی خۆمانه ده‌بێ چاره‌سه‌ری بكه‌ین و به‌ده‌نگیه‌وه بچین، پێشم وایه له مه‌سه‌له‌ی چاكسازیدا ته‌نهاو ته‌نها ئه‌ركی سه‌رشانی حكومه‌ت نیه، هێزه سیاسییه‌كان به ئۆپۆزسیۆنیشه‌وه پێویسته هاوكار بن بۆ ئه‌وه‌ی ره‌وتی چاكسازی و ره‌وتی چاككردنی ژیان و گوزه‌رانی خه‌ڵك بكه‌نه ره‌وتی بنه‌ڕه‌تی جۆری كاركردنمان.
KNN: به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانی باسی له‌وه كرد كه 4 ملیار دۆلار بۆ كابینه‌كه‌ی ئێوه جێماوه، به‌ڵام له بودجه‌دا نه‌بو، ده‌كرێت بزنین ئه‌و پاره‌یه له كوێیه؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: كاك نێچیر كاتی خۆی كه باسی له‌و بابه‌ته كردوه، سه‌باره‌ت به مه‌سه‌له‌ی نه‌وت بوه، له‌به‌رئه‌وه‌ی مه‌سه‌له‌ی نه‌وت مه‌سه‌له‌یه‌كی زۆر هه‌ستیاره، ئێمه له راوێژداین له‌گه‌ڵ په‌رله‌ماندا، بۆ دیاریكردنی جۆری مامه‌ڵه‌كردن به پاره‌ی نه‌وت كه ئه‌مه پاره‌ی خه‌ڵكه، نامانه‌وێت وه‌كو حكومه‌ت به ته‌نها له‌و مه‌سه‌له‌یه‌دا بڕیار بده‌ین، به‌ڵكو په‌رله‌مان ده‌ورێكی گرنگی ده‌بێت له‌و مه‌سه‌له‌یه‌دا، چه‌ند مانگێك له‌مه‌وبه‌ر له‌گه‌ڵ كاك ئازاد به‌رواری و له‌گه‌ڵ وه‌زیری سامانه سروشتییه‌كان و وه‌زیری دارایی چوینه په‌رله‌مان به پرۆژه‌یه‌كی دیاریكراوه‌وه، كۆمه‌ڵێك له‌و داهاتی نه‌وته‌مان خستوه‌ته به‌رده‌م په‌رله‌مان له‌گه‌ڵ كۆمه‌ڵێك پڕۆژه‌ی كه ده‌مانه‌وێت تیایدا سه‌رفی بكه‌ین، بۆ مه‌سه‌له‌كانی تریش، من هیوادارم ئێمه و په‌رله‌مان له چوارچێوه‌یه‌كی دیاریكراودا به‌بێ ئه‌وه‌ی ئه‌مه ببێته مادده‌ی موزایه‌ده‌ی سیاسی، به‌تایبه‌تیش من ده‌ڵێم وریا بین ئه‌مه نه‌بێته مادده‌یه‌ك به‌ده‌ستی نه‌یاره‌كانمانه‌وه له به‌غدا كه ده‌یانه‌وێت ئه‌م مه‌سه‌له‌یه بقۆزنه‌وه له دژی به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی خه‌ڵكی كوردستان، بۆیه پێویسته به‌جۆرێكی وا بتوانین مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ ئه‌م مه‌سه‌له‌یه بكه‌ین كه قازانجی میلله‌ته‌كه‌مانی تیا بێت بۆ خزمه‌تی خه‌ڵك و به‌رژه‌وه‌ندی خه‌ڵك بێت.
KNN: به‌ڕێزتان ده‌زانن پاره‌كه له كوێیه؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: به‌ڵی هه‌ندێ له‌وانه‌ی كه زانیارییه‌كانی لامانه، ده‌یخه‌ینه به‌رده‌می په‌رله‌مان و گله‌ییمان له‌وه نیه.
KNN: قسه‌یه‌ك هه‌یه له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی له بانك دانرابێت، ئه‌گه‌ر له بانك دانراوه، ئه‌و سوده‌ی كه تائێستا هاتوه‌ته سه‌ر 4 ملیار دۆلار چه‌نده؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: من له‌سه‌ر 4 ملیار دۆلار قسه ناكه‌م، من باسی داهاتی نه‌وت ده‌كه‌م، ئه‌وه‌ی كه له‌به‌رده‌ستی ئێمه‌دایه، ئێمه لیژنه‌یه‌كمان هه‌یه پێی ده‌وترێت لیژنه‌ی نه‌وت و گاز، ئه‌م لیژنه‌یه چه‌ند جارێك كۆبونه‌وه‌ی كردوه و كۆمه‌ڵێك بڕیاری ده‌ركردوه و ئه‌و بڕیارانه ناردوشمانه بۆ په‌رله‌مان، با نمونه‌یه‌كت پێ بڵێم، مه‌سه‌له‌ی چونه ده‌ره‌وه‌ی ئه‌و نه‌وته‌ی كه پێی ده‌وترێ نه‌وتی قاچاغ، ئێمه ئێستا به‌شێوه‌یه‌كی به‌رده‌وام موزایه‌ده‌ی ره‌سمی كراوه به ئاشكرا له وه‌زاره‌تی سامانه سروشتییه‌كان هه‌یه بۆ نه‌وتی ره‌ش و ئه‌و جۆرانه‌ی تری كه له پاڵاوگه‌كانی نه‌وت دێن، په‌رله‌مان تیایدا به‌شداره، میدیاكانیش ده‌توانن چاودێریی بكه‌ن، پاره‌ی ئه‌مه ده‌چێته حسابێكه‌وه و بردومانه بۆ په‌رله‌مان، ئه‌مه پاره‌یه‌كه، هه‌ندێ پاره‌ی تر هه‌یه كه له بواری نه‌وتدا وه‌رگیراوه له ده‌ره‌وه‌یه، حسابێكمان كردۆته‌وه به‌ناوی حكومه‌ته‌وه كه ده‌بێ به‌م زوانه بگه‌ڕێته‌وه ناو ئه‌و حسابه، به‌ڵام له چوارچێوه‌یه‌كی دیاریكراودا ئێمه و په‌رله‌مان بڕیاری لێ ده‌ده‌ین كه چۆن بتوانین ئه‌و پارانه له چ بوارێكدا خه‌رج بكه‌ین.
KNN: ئه‌م پرۆسیسه‌ی كه به‌ڕێزت باسی ده‌كه‌یت، ئه‌مه دوای دروستبونی ئه‌و وروژاندنه‌یه كه له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ی نه‌وت دروست بو یان له پێشوتریشدا ئێوه ئه‌و پلانه‌تان هه‌بو؟ چونكه كۆمه‌ڵێك جیاوازی بۆچون و لێدوان هه‌بو له‌نێوان ته‌نانه‌ت وه‌زاره‌ته‌كانی حكومه‌تدا، له‌نێوان سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌ماندا؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: با نه‌چینه سه‌ر ئه‌و باسه‌ی كه له‌وانه‌یه ئۆپۆزسیۆن باس له‌وه بكات بڵێت حكومه‌ت له‌به‌ر ئه‌و وروژاندنه‌ی ئێمه ئه‌و پلانه جێبه‌جێ ده‌كات، منیش بڵێم نه‌خێر ئێمه وامان نه‌كردوه و كاك نێچیریش بڵێت ئێمه وامان كردوه، شتێك هه‌یه له‌م وڵاته پێی ده‌وترێت یاسای نه‌وت و گاز، یاساكه زۆر رون و ئاشكرایه و په‌رله‌مانی كوردستان بڕیاری له‌سه‌ر داوه، حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان و په‌رله‌مانی كوردستان و هه‌مو لایه‌نه په‌یوه‌ندیداره‌كان ده‌بێ پابه‌ند بین به‌م یاسایه‌وه، من تكایه‌كم هه‌یه، مه‌سه‌له‌ی نه‌وت مه‌سه‌له‌یه‌كی هه‌ستیاره و له‌به‌رژه‌وه‌ندیی ئه‌م وڵاته‌یه، بانمونه‌یه‌كت بۆ بێنمه‌وه، ئه‌و ده‌ستكه‌وته گرنگانه‌ی له‌بواری نه‌وتدا هاتونه‌ته‌دی، دروستكردنی ژێرخانی به‌رهه‌مهێنانی نه‌وت، پاڵاوتگه‌كانی نه‌وت، كاره‌با، ئه‌مانه هه‌موی به‌ری ئه‌و سیاسه‌ته‌یه كه بۆ په‌ره‌پێدانی كه‌رتی نه‌وت له وڵاته‌كه‌ماندا گیراوه‌ته‌به‌ر، كۆمه‌ڵێك پرسیاری مه‌شروع هه‌یه له‌سه‌ر شه‌فافیه‌ت و داهاتی نه‌وت، جێگه‌ی وه‌ڵامدانه‌وه‌ی ئه‌و پرسیارانه به وردی بۆ ئه‌وه‌ی نه‌بێته مادده‌یه‌ك به‌ده‌ستی نه‌یاره‌كانمانه‌وه، په‌رله‌مانی كوردستانه، په‌رله‌مانی كوردستان له‌م مه‌سه‌له‌یه‌دا ده‌ورێكی دیار و به‌رپرسیارێتییه‌كی گرنگی هه‌یه، من دڵنیات ده‌كه‌م وه‌كو سه‌رۆكی حكومه‌ت له‌گه‌ڵ هه‌ڤاڵه‌كانمدا له‌به‌رده‌می په‌رله‌مانی كوردستاندا راستییه‌كان یه‌ك به یه‌ك به دۆكیومێنتی به‌رجه‌سته كراوه، ده‌خرێته به‌رده‌میان و په‌رله‌مانی كوردستان بڕیاری له‌باره‌یه‌وه ده‌دات.
KNN: به‌ڕێزتان گرێبه‌سته‌كانی نه‌وتتان بینیوه، راسته كه ده‌وترێت گوایه كوردستان به‌سه‌ر چه‌ند بلۆكێكدا دابه‌ش كراوه له بواری به‌رهه‌مهێنانی نه‌وتیدا و تا 25 ساڵی تر فرۆشراوه؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: كۆمپانیا نه‌وتییه‌كان كه هاتون، هه‌ریه‌كه‌یان بلۆكێكی وه‌رگرتوه، به‌پێی ستانداردێك و به‌پێی پرۆژه‌ی ئه‌وه‌ی كه له یاسای نه‌وت و گازی هه‌رێمی كوردستاندا ده‌ستنیشان كراوه، پێی ده‌وترێت (mudual contracts) به‌پێی ئه‌وانه دراوه، دوباره په‌رله‌مانی كوردستانیش ده‌توانێت وردبینی بۆ یه‌ك به یه‌كی ئه‌و گرێبه‌ستانه بكات و پرسیاری له‌سه‌ر بكات، ئێمه‌ش وه‌كو حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان ده‌بێ وه‌ڵامی بده‌ینه‌وه.
KNN: راسته كه ده‌وترێت بودجه‌ی یه‌كێتی و پارتیت كه‌م كردۆته‌وه؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: به‌ڵی بودجه‌ی یه‌كێتی و پارتی كه‌م بۆته‌وه.
KNN: سه‌رنجێك ئه‌وه‌یه كه ئه‌و دو حیزبه پێیانه‌وه دیار نیه؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: ئه‌گه‌ر له من ده‌پرسیت، پێیانه‌وه دیار نیه، منیش ده‌ڵێم بریا بودجه‌ی ئه‌و حیزبانه‌مان كه‌متریش بكردایه‌ته‌وه، به‌ڵام ئه‌گه‌ر له‌گه‌ڵ هه‌ڤاڵه‌كانم قسه بكه‌یت له یه‌كێتی و پارتی، گله‌ییم زۆر لێ ده‌كه‌ن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه ئێمه پاره‌مان لێ كه‌م كردونه‌ته‌وه.
KNN: به‌ڵام كۆمه‌ڵێك دامه‌زراوه‌ی راگه‌یاندن و كۆمه‌ڵێك رێكخراو و كۆمه‌ڵێك سه‌نته‌ریش هه‌یه كه بودجه‌كه‌یان بڕدراوه، راسته؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: به‌ڵێ كۆمه‌ڵێك سه‌نته‌ر و رێكخراو بودجه‌كه‌یان بڕدراوه.
KNN: بۆچونێك هه‌یه به‌وه‌ی كه زۆتر ئه‌م پرۆسه‌یه له سنوری سلێمانی زیاتر جێبه‌جێ كراوه تاوه‌كو هه‌ولێر و جۆرێك له عه‌داله‌تیش نیه له جێبه‌جێكردنیدا؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: من راستییه‌كه‌یت پێ ده‌ڵێم، ئه‌مه یه‌كێكه له دیارده‌كانی دوئیداره‌یی و هه‌ندێ له ململانێكان و نایشارمه‌وه ده‌مه‌وێت خه‌ڵك بیزانێت، بانمونه‌یه‌كت پێ بڵێم له‌وباره‌یه‌وه، له‌م ماوه‌یه‌دا شتێكی زۆر سه‌یرم بۆ رون بوه‌وه، ئێمه باسی یه‌كخستنه‌وه‌ی هێزی پێشمه‌رگه‌ی كوردستان ده‌كه‌ین، كه كارێكی زۆر گرنگه، یه‌كخستنه‌وه‌ی ئاسایش، یه‌كخستنه‌وه‌ی دارایی، له‌م وڵاته‌ی ئێمه‌دا ته‌عریفی كه‌مئه‌ندام له ئیداره‌ی كۆنی سلێمانی و ئیداره‌ی كۆنی هه‌ولێردا جیاواز بوه، له كاتێكدا كه كه‌مئه‌ندام ته‌عریفێكی نێوده‌وڵه‌تی هه‌یه و دكتۆر بڕیاری لێ ده‌دات، حیزب و ئیداره و حكومه‌ت بڕیاری لێ نادات، له سلێمانی نزیكه‌ی 50 هه‌زار كه‌مئه‌ندام ناونوسكراوه، له هه‌ولێر ژماره‌یه‌كی زۆر كه‌متر ناونوس كراوه چونكه ته‌عریفی ئیداره‌ی هه‌ولێر بۆ كه‌مئه‌ندام جیاواز بوه له ته‌عریفی سلێمانی.
من مه‌به‌ستم له‌وه‌یه، ناڵێم له هه‌مو شتێكدا توانیومانه كۆتایی به كێشه‌كان بێنین، به‌ڵام كۆمه‌ڵێك پاشماوه‌مان هه‌یه، كۆمه‌ڵێك كێشه و گیروگرفتی ساڵانی رابردومان هه‌یه، مه‌سه‌له‌ی پێداچونه‌وه‌ی مینحه‌ی رێكخراوه‌كان، پێوه‌ره‌كان جیاواز بون له‌م مه‌سه‌له‌یه‌دا له سه‌ره‌تادا له هه‌ولێر نه‌توانرا به‌و شێوه‌یه جێبه‌جێ بكرێت كه وه‌كو له سلێمانی جێبه‌جێ كرا، به‌ڵام دوای دو مانگ له هه‌ولێریش جێبه‌جێ كرا، بۆچی؟ با من پێت بڵًێم ئه‌مه پاره‌ی نه د.به‌رهه‌مه، نه كاك ئازاد به‌روارییه، پاره‌ی حكومه‌تیش نیه، پاره‌ی خه‌ڵكه، ده‌بێت به پێوه‌رێك بیده‌ین به‌م رێكخراوانه دور له میزاج و ئیعتیبارتی سیاسی، من ناڵێم 100% توانیومانه ئه‌وه جێبه‌جێ بكه‌ین، نه‌مانتوانیوه هێشتا ماویه‌تی.
KNN: به‌ڵام له‌ناو ئه‌و ده‌زگایانه‌شدا كه بودجه‌كه‌یان بڕدراوه كۆمه‌ڵێك سه‌نته‌ر هه‌یه كه جدیین؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: به‌ڵێ، من خۆم به كه‌سێكی لیبراڵ ده‌زانم، پێشم وایه كۆمه‌ڵگای مه‌ده‌نی رۆڵێكی زۆر گرنكی هه‌یه، به‌ڵام ئه‌مه‌ی له وڵاتی ئێمه پێی ده‌وترێت رێكخراوه ناحكومییه‌كان (NGO) به‌شێكی زۆری بون به رێكخراوی حكومی، پاره و ته‌مویل و هه‌مو شتێكیان له حكومه‌ته‌وه بۆ دێت، به‌ڵی به‌شێكیشیان جددین، من پێیان ده‌ڵێم ره‌سه‌ن، به‌ڵام به‌شێكیان به‌هیچ جۆرێك جددی نین و هیچ به‌رهه‌مێكیان نیه بۆ وڵاته‌كه و گه‌ر به پاره‌ی گشتی ته‌مویلی ئه‌مانه بكرێت له‌به‌ر ئیعتیباراتی سیاسی، ئه‌مه خراپه، بۆیه پێوه‌رێكمان هه‌یه كه له‌سه‌ر بنه‌مای پرۆژه، بودجه بۆ ئه‌و رێكخراو و ده‌زگایانه دیاری ده‌كرێت، بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش لیژنه‌یه‌كمان داناوه كه هه‌ر حكومه‌ت نیه به‌ڵكو كۆمه‌ڵێك چالاكوانی مه‌ده‌نیشی تیادایه، بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ڵسه‌نگاندن بۆ رێكخراوه‌كان بكه‌ن و له‌سه‌ر بنه‌مای پرۆژه و هاوكارییان بكه‌ن، چونكه ئه‌وه واجبی حكومه‌ته هاوركاریی ئه‌و رێكخراوانه بكات، به‌ڵام به‌شێكی به‌رچاوی ئه‌و رێكخراوانه، رێكخراوی به‌رهه‌مهێنه‌ر نین و ته‌نهاو ته‌نها پاره له حكومه‌ت وه‌رده‌گرن و ئه‌نجامێكی باشیان نیه بۆ كۆمه‌ڵگاكه‌مان.
KNN: پێشتر راتانگه‌یاند كه له مانگی 10دا هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكان ده‌كرێت، پاشان دواكه‌وت، ئێستا ئێوه بۆچی كاتێك دیاری ناكه‌ن، یاخود بڕیار له هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكان ناده‌ن له كاتێكدا ده‌زانن كه شه‌رعیه‌تیانه نه‌ماوه؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: راسته بڕیار بو مانگی 10 هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكان بكرێت، به‌ڵام له‌به‌ر مه‌سه‌له‌ی یاسای كۆمسیۆن، هه‌م له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی چاوه‌ڕوانی بارودۆخی به‌غدا و هه‌میش له‌به‌ر ئیعتیباراتی سیاسی دواكه‌وت، من هیوادارم به راوێژ له‌گه‌ڵ هێزه سیاسیه‌كاندا بتوانین بڕیار له‌سه‌ر واده‌یه‌ك بده‌ین له‌سه‌ر ئه‌و مه‌سه‌له‌یه، بڕیاره‌كه لای ئێمه‌یه وه‌كو ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران ده‌بێ بینێرینه په‌رله‌مان، به‌ڵام ده‌بێ پێداویستیی به‌ڕێوه‌بردنی هه‌ڵبژاردنێكی شه‌فافی دیموكراتی دابین بكه‌ین پێش ئه‌وه‌ی بڕیار له‌سه‌ر واده‌كه‌ی بده‌ین.
KNN: له دانانی پارێزگارێك بۆ سلێمانی، له‌ژێر بنه‌مای چ یاسایه‌كدا پارێزگارێكتان بۆ سلێمانی دانا؟ یاخود بۆ رێگاتان نه‌دا ئه‌نجومه‌نی پارێزگای سلێمانی بۆ خۆی پارێزگارێك ده‌ستنیشان بكات؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: به‌پێی ئه‌و یاسایه‌ی كه ئێمه بڕوامان پێیه‌تی و به راوێژی كه‌سانی یاسایی، ئێمه وه‌كو سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران و به گه‌ڕانه‌وه بۆ سه‌رۆكی هه‌رێم، مافی یاسایی خۆمان هه‌یه بۆ دانانی پارێزگارێك، ئه‌گه‌ر له بواره یاساییه‌كه‌وه سه‌یری بكه‌ین، به‌و یاسایه‌ی كه له هه‌رێمی كوردستاندا پێوه‌ی پابه‌ندین، چونكه بیرت نه‌چێت یاسای بریمه‌ر هه‌بوه، به‌ڵام ئه‌و یاسایه كاری پێ نه‌كراوه له كوردستاندا، چونكه دوای ئه‌وه‌ی كه یاسای گواستنه‌وه (انتقالی) دانراو دوای ئه‌وه‌ی كه ده‌ستوری عێراقی دانرا، شتێك هه‌یه پێی ده‌وترێت (المحافڤات غیر منتڤمه باقلیم) به‌ڵام سلێمانی ناچێته چوارچێوه‌ی ئه‌و پارێزگایانه‌وه.
له ساڵانی رابردودا سلێمانی چه‌قی ململانێیه‌كی ناڕه‌وا بو، سه‌ره‌نجام ئه‌و ململانێیه كاری كردۆته سه‌ر ئاستی خزمه‌تگوزارییه‌كان و ئاوه‌دانیی سلێمانی، كه‌سیش ناتوانێت خۆی بێبه‌ری بكات له‌و ململانێیه، ئێمه پێویستمان به‌وه‌یه حكومڕانی له سلێمانی پێوه‌ره‌كه‌ی پێوه‌ری خزمه‌تگوزاری بێت، ئه‌نجومه‌نی پارێزگا كه له پێكهاته‌ی جیاجیا پێكهاتوه، من هیوادارم ئه‌نجومه‌نی پارێزگا دور له سیاسه‌ت و دور له ئه‌نجامدانی ئه‌جێندای سیاسی مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ ئه‌و كارانه بكات.
كاتێك كه پارێزگاری پێشو ده‌ستی له‌كاركێشایه‌وه بۆشاییه‌ك هه‌بو كه پێویستی به پڕكردنه‌وه هه‌بو، ئێمه‌ش كاك به‌هرۆزمان پێشنیاز كرد كه وه‌كو كه‌سێكی ته‌كنۆكراتی خزمه‌تگوزار كار ده‌كات، من هیوادارم سلێمانی و ئیداره‌ی سلێمانی و حكومڕانی سلێمانی تێوه نه‌گلێنین له بێنه‌وبه‌ره‌ی سیاسی و ئه‌وه‌نده‌ی تریش سلێمانی بارگران نه‌كه‌ین به‌م كێشانه‌وه.
KNN: له‌چه‌ند شوێنێك گوێبیستی ئه‌وه ده‌بوین كه باس له‌وه ده‌كه‌یت سلێمانی بوه به‌قوربانی ململانێیه‌كی سیاسی، ئه‌و ململانێ سیاسییه به‌دیاریكراوی مه‌به‌ستت له ململانێی سیاسیی نێوان یه‌كێتی و گۆڕانه؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: با به‌ڕاستی پێت بڵێم، خودی گۆڕان به‌شێكی زۆری هه‌ڵقوڵاوی ململانێكی ناو خودی یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان بوه، خۆ كه پارێزگاری پێشو ئه‌ندامی یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان بو، ئێستا ئه‌ندامێكی راگه‌یه‌ندراوی گۆڕانه، له‌به‌رئه‌وه به‌وردی و به پوختی، به‌ڵی ئه‌و ململانێیه‌ی له‌ناو خودی یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان و دواتریش كه وه‌كو ململانێی نێوان گۆڕان و یه‌كێتی به‌رجه‌سته بو كاریگه‌رییه‌كی خراپی كرده سه‌ر سلێمانی.
KNN: له ئێستادا ده‌وترێت كه هه‌ر ململانێیه به‌دیوێكی تردا به‌ڵام گۆڕانی لێ چۆته ده‌ره‌وه و بۆته ململانێ له‌ناو خودی یه‌كێتیدا؟ ره‌نگه ئه‌و گۆڕانكارییانه‌ی له‌م نزیكانه‌دا رویدا له پۆستی كۆمه‌ڵێك به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی، دیارترین نمونه بێت؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: بۆچونی جیاواز هه‌یه له‌ناو یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان هه‌روه‌ك چۆن له‌ناو بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانیشدا هه‌یه، به‌ڵام من ئه‌وه‌نده ده‌ڵێم وه‌كو سه‌رۆكی حكومه‌ت، حكومه‌ت ده‌بێ حكومه‌تی خه‌ڵك بێت، حكومه‌تی خزمه‌تردن و به‌دواداچونی پرۆژه‌كانی ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ی نه‌ك هه‌ر سلێمانی، به‌ڵكو هه‌ولێر و دهۆك و هه‌مو ناوچه‌كانی تری هه‌رێمی كوردستان و ئه‌گه‌ر پێشمان بكرێ بۆ ناوچه دابڕاوه‌كانی تر له هه‌رێمی كوردستان.
ئه‌گه‌ر خه‌ڵك هه‌بێت بۆچونی جیاوازی هه‌بێت، مافی خۆیه‌تی، به‌ڵام ئه‌ركی سه‌رشانی من وه‌كو حكومه‌ت ئه‌وه‌ی كه هه‌وڵبده‌ین كاری خۆمان بكه‌ین، خزمه‌تی خه‌ڵك بكه‌ین و ئه‌و گفتانه‌ی داومانه به كردار جێبه‌جێیان بكه‌ین، من پێم وایه ئه‌گه‌ر خه‌ڵكی به‌ویژدان به‌راودری ئه‌مڕۆی سلێمانی به‌ساڵێك له‌مه‌وبه‌ر بكات، ده‌بینێ كه ئاوه‌دانی و خزمه‌تگوزارییه‌كان رو له گه‌شه‌سه‌ندنه، واتای ئه‌وه نیه به‌دڵی منه به‌ته‌واوی، ده‌مه‌وێت چاكتر و باشتر بێت، نه‌ك هه‌ر له سلێمانی، به‌ڵكو له كه‌لاریش و له هه‌ولێریش و له دهۆكیش و له رواندزیش و هه‌مو شار و شارۆچكه‌كانی تری كوردستان.
KNN: له‌سه‌ره‌تای ده‌ستبه‌كاربونته‌وه خۆشت باست له‌وه كرد كه چاوه‌ڕوان ده‌كرا پارتی دیموكراتی كوردستان یاخود ئۆپۆزسیۆن، لانی كه‌م وه‌كو پێویست هاوكاری به‌ڕێزت نه‌بن، ئێستا قسه‌یه‌ك هه‌یه له ناوخۆی حیزبه‌كه‌تدا كه تیایدا به‌ڕێزت جێگری سكرتێری گشتیت، رێگری هه‌یه وه باسیش له بونی ناكۆكیی ده‌كرێت له‌نێوان به‌ڕێزت له‌گه‌ڵ به‌ڕێز خاتو هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: هیچ شتێكی شه‌خسی نیه له‌م مه‌سه‌لانه‌دا، من به‌دڵنیاییه‌وه پێت ده‌ڵێم حیزبه‌كه‌م ده‌توانێت هه‌ر كاتێك له‌من ناڕازی بێت، ده‌توانێت بڵێت نوێنه‌رێكی تر بابێت ئه‌م كاره بگرێته ئه‌ستۆ، خۆ ئه‌مه موڵكی من نیه، من ده‌توانم بڵێم ئه‌و كاره‌ی كه جێبه‌جێی ده‌كه‌ین، به‌رنامه‌ی شه‌خسیی به‌رهه‌م نیه، به‌رنامه‌ی سه‌لمێنراو و راگه‌یه‌نراوی یه‌كێتی و پارتییه، به‌رنامه‌یه‌كه كه ئه‌م دو هێزه سه‌ره‌كییه بڕیاریان له‌سه‌ر داوه، هه‌ر له‌و بوارانه‌شدا له‌جۆری ئه‌دائی حكومڕانیدا جه‌نابی مام جه‌لال دو ساڵ له‌مه‌وبه‌ر به‌رنامه‌یه‌كی گرنگی راگه‌یاند سه‌باره‌ت به رێكخستنه‌وه‌ی په‌یوه‌ندیی نێوان حیزب و حكومه‌ت، ئه‌و به‌رنامه‌یه ئه‌گه‌ر به‌وردی بیخوێنیته‌وه به‌رنامه‌یه‌كی بابه‌تیی گرنگه، حیزب ده‌ورێكی گرنگی هه‌یه له ژیانی دیموكراسیدا له ژیانی سیاسیدا حیزب رێبه‌ر و رێنوێن و خاوه‌ن به‌رنامه‌یه و له هه‌ڵبژاردنیشدا كه ده‌یباته‌وه حكومه‌ت پێكده‌هێنێت و به نوێنه‌ره‌كانی ده‌ڵێت بڕۆ ئه‌م به‌رنامه‌یه جێبه‌جێ بكه، من له‌م جێگه‌یه‌ی خۆمه‌وه له‌گه‌ڵ هه‌ڤاڵه‌كانم ئه‌و به‌رنامه‌یه جێبه‌جێ ده‌كه‌ین كه خه‌ڵك پێی وتوین، خه‌ڵك هه‌بێت له‌ناو حیزبه‌كه‌ی خۆمدا كه بۆچونی جیاوازی هه‌بێت مافی خۆیه‌تی، ناڵێم نیه، هه‌یه پێی وایه من پێگه‌ی حیزب لاواز ده‌كه‌م، من پێچه‌وانه‌كه‌ی ده‌بینم پێم وایه به خزمه‌تی خه‌ڵك و به گه‌ڕانه‌وه بۆ خه‌ڵك به حكومه‌تی هاوڵاتیبون، تێزه ره‌سه‌نه‌كانی حیزبه‌كه‌ی خۆم و هاوپه‌یمانه‌كانمان جێبه‌جێ ده‌كه‌ین، به‌ڵام دوباره‌ی ده‌كه‌مه‌وه ئه‌و به‌رنامه‌ی من نیه به‌رنامه‌ی حیزبه‌كه‌م و حیزبه هاوپه‌یمانه‌كه‌مانه كه به‌رنامه‌ی لیستی كوردستانیه، ژیانیش بێنه‌وبه‌ره‌ی هه‌ر تیا ده‌بێت، به‌ڵام به‌دڵنیاییه‌وه هه‌ر پێت ده‌ڵێم بڕیاری سه‌ركردایه‌تی ئێمه له دوا كۆبونه‌وه‌ی سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان، ده‌ستخۆشی بو له حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان، داواكردن بو له حكومه‌ت كه به‌رنامه‌كانی لیستی كوردستانی جێبه‌جێ بكات، من پێشت ده‌ڵێم كه به‌جددی كار ده‌كه‌ین بۆ جێبه‌جێكردنی ئه‌و به‌رنامانه، ئه‌و به‌ڵێنانه‌ی كه به خه‌ڵكمان داوه ده‌بێ جێبه‌جێی بكه‌ین، پاشگه‌ز بونه‌وه له‌و گفتانه زیانه بۆ وڵاته‌كه‌مان.
KNN: ساڵی 1993 له كۆڕێكدا بۆ كۆنگرێس باس له‌وه ده‌كه‌یت كه ئه‌زمونێكی دیموكراسیتان هه‌یه له هه‌رێم، یه‌كێك له‌و قسانه‌ی كه ئۆپۆزسیۆن له‌سه‌ر كابینه‌كه‌ی ئێوه كردی ئه‌وه‌یه كه له كابینه‌كه‌ی ئێوه‌دا له‌گه‌ڵ دروستبونی ئۆپۆزسیۆن، سزای سیاسی و نانبڕین و ناویشیان لێنا كه ئه‌مانه ئاكاری نادیموكراسین هاته ئاراوه؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: تۆ جارێ با پرسیارێكت لێ بپرسم، ئه‌و كێشه‌یه‌ی كه تۆ پێی ده‌ڵێی نانبڕین، تێڕوانینی جیاوازی هه‌یه، كه‌ی ئه‌م به‌زمه قه‌وما؟
KNN: له داوی دروستبونی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان.
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: كه‌ی؟، پێش هه‌ڵبژاردن، وایه؟
KNN: به‌ڵام بۆ هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراقیش درێژه‌ی هه‌بو.
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: من پێچه‌وانه‌كه‌یت پێ ده‌ڵێم، مه‌به‌ستم ئه‌وه نیه كه بڵێم پیاوی باش بوم هاوڕێكانم پیاوی خاپ بوبێتن، مه‌سه‌له‌ی تێكه‌ڵاوبونی حیزب و حكومه‌ت مه‌سه‌له‌یه‌ك نیه ته‌نها پارتی یان یه‌كێتی ئه‌م بارودۆخه‌ی قبوڵ كردبێت یان دایهێنابێت، زۆر له‌و هاوڕێیانه‌ی خۆمان له‌ناو بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانن و ئێستا سه‌ركرده دیاره‌كانی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانن، ئه‌وان داڕێژه‌ری ئه‌م سیسته‌مه بون له‌و وڵاته، ئه‌وان له‌ریزی پێشه‌وه‌ی ئه‌م تێكه‌ڵاوی و داكۆكیكردنه بون له به‌رژه‌وه‌ندی حیزب له‌ناو ده‌زگاكانی حكومه‌ت.
KNN: مه‌به‌ستت چیه له‌وه‌ی ئه‌وان داڕێژه‌ری بون؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: ئه‌وان به‌شێك بون له‌و سیسته‌مه، مه‌به‌ستم له‌وه‌یه كه حاڵه‌تێك هه‌یه له وڵاتی ئێمه، تێكه‌ڵاوی هه‌یه له‌نێوان حیزب و حكومه‌ت، واته خه‌ڵكێكی زۆر هه‌یه كه مه‌وقیعی حكومی وه‌رگرتوه له‌به‌رئه‌وه‌ی كه له‌حیزبی سیاسی فڵان یان له لایه‌نی سیاسی فڵان بوه، ئه‌م مه‌نتیقه‌ت كه قبوڵ كرد سه‌ره‌نجام كه ناكۆكیی سیاسی لێ دێته به‌ر و مه‌وقیعه حكومییه‌كه‌ی خۆشت به‌كارهێنا بۆ كاری سیاسی، ره‌نگدانه‌وه خراپه‌كانی ئه‌وه‌ی كه تۆ پێی ده‌ڵێیت نانبڕین، من مه‌به‌ستم له‌وه‌یه شته‌كه به موجه‌ره‌دی سه‌یر مه‌كه، بانێك نیه‌و دو هه‌وا، من له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دام فه‌رمانبه‌ری حكومه‌ت به‌هیچ جۆرێك نابێت مه‌وقیعی حكومیی خۆی بۆ كاری سیاسی به‌كاربهێنێت، ئێمه كه ده‌ستبه‌كاربوین له‌م كابینه‌یه، من ئه‌مه‌م قبوڵ نیه بڵێین ده‌سه‌ڵات و ئۆپۆزسیۆن، به‌ڵكو پێویسته بوترێت حكومه‌ت و ئۆپۆزسیۆن، چونكه خۆ ئۆپۆزسیۆنیش هاوڵاتیی ئێمه‌ن، ئۆپۆزسیۆن به‌شێكی ته‌واوكه‌رن له كاری حكومڕانیی ئه‌م وڵاته و ده‌بێ رۆڵی خۆی هه‌بێت، به‌ڵێ كار كراوه له‌و بواره‌دا و ئێمه به‌شی هه‌ره‌زۆری ئه‌وانه‌ی كه ده‌ركرابون له‌سه‌ر ئه‌م بارودۆخه سیاسییه گه‌ڕێنرانه‌وه جێگه‌ی خۆیان و له كاری خۆیان به‌رده‌وام بون، هه‌ندێك هه‌یه نه‌كراوه چونكه كێشه‌ی یاساییان تێدایه و ژماره‌یان زۆر كه‌مه، ئه‌و بارودۆخه پێش هه‌ڵبژاردن بو ئێمه‌ش هه‌وڵماندا له‌گه‌ڵ ئارامبونه‌وه‌ی ئه‌و بارودۆخه، به‌شێوازێكی یاسایی چاره‌سه‌ری ئه‌و كێشه‌یه بكه‌ین، ئه‌وه‌ش ته‌نها بڕیاری من نه‌بوه، نامه‌وێ بیكه‌م به چاكه‌ی خۆم، به‌ڵكو ئه‌وه بڕیاری سه‌رۆكایه‌تی حكومه‌ت و سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمه و حه‌زیش ده‌كه‌م به‌دڵنیاییه‌وه ئه‌وه‌ت پێ بڵێم كه جه‌نابی مام جه‌لال زۆر پشتیوانیی له‌و هه‌نگاوه كرد چونكه سه‌ره‌نجام بارودۆخی سیاسی وڵات و بۆچونی سیاسی جیاواز نابێت ببێته مایه‌ی دوژمنكاری.
KNN: بۆچی كه‌یسه‌كه به‌یه‌كجاری داناخه‌ن؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: ده‌توانم بڵێم 95% بۆ 97%ی داخراوه، ته‌نها ژماره‌یه‌كی زۆر كه‌میان ماون كه كێشه و ته‌به‌عاتی قانونییان به دواوه‌یه، با نمونه‌یه‌كت بۆ بێنمه‌وه، له ساڵی 1994دا به‌ڵایه‌ك به‌سه‌ر وڵاته‌كه‌مان هات كه بریتی بو له شه‌ڕی ناوخۆ، ساڵی 1998 به‌پێی رێكه‌وتننامه‌ی واشنتۆن شه‌ڕی ناوخۆ كۆتایی پێ هێنرا، تا ئێستا لیژنه‌ی قه‌ره‌بوی شه‌ڕی ناوخۆ به‌رده‌وامه و تاوه‌كو ئێستا كۆمه‌ڵێك مه‌له‌فاتمان هه‌یه، زۆر به ئاسانی ده‌توانیت بڕیارێك ده‌ربكه‌یت له‌باره‌ی ده‌ركردنی كه‌سێك و دانانی كه‌سێكی دیكه له جێگه‌كه‌ی، به‌ڵام كه یه‌كێكت خسته جێگه‌كه‌ی و دوایی ئه‌و كه‌سه بگه‌ڕێنیته‌وه بۆ ئه‌و پۆسته، چه‌نده‌ها كێشه‌ی كۆمه‌ڵایه‌تی و یاسایی لێ ده‌كه‌وێته‌وه، به‌ڵام ئه‌وه‌ی ده‌یبیستم و ئه‌وه‌ی براده‌رانی گۆڕانیش به من ده‌ڵێن، پێم ده‌ڵێن به‌شی هه‌ره‌زۆری جێبه‌جێ كراوه، هه‌ندێك ماوه، زۆربه‌ی هه‌ره‌زۆری خه‌ڵكه‌كانی خواره‌وه ئه‌وانه‌ی موچه‌یان كه‌مه و زۆربه‌ی زۆری ئه‌وانه‌ی پله‌كانیان كه‌مه گه‌ڕاونه‌ته‌وه به‌بێ كێشه، به‌ڵام له‌وانه‌یه هه‌ندێك كه‌س موچه‌ی راوێژكار یان بریكاری وه‌زیری هه‌بێت نه‌گه‌ڕابێته‌وه.
KNN: هه‌ر موچه نیه، به‌ڵكو پۆسته‌كانیشی تێدایه، بۆ نمونه به‌ڕێوه‌به‌ری پۆلیسی فریاگوزاری سلێمانی تێدایه، به‌ڕێوه‌به‌ری پۆلیسی ئامێرسازیی سلێمانی تێدایه، به‌ڕێوه‌به‌ری هاتوچۆی گه‌رمیانی تێدایه، قسه‌یه‌كی تریش ده‌كرێ كه پارتی دیموكراتی كوردستان ئاماده نیه گفتوگۆ بكات بۆ گه‌ڕاندنه‌وه‌ی ئه‌و نانبڕاوانه، به‌ڕێزت وه‌كو سه‌رۆكی حكومه‌ت ته‌علیقت چیه؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: من هه‌فته‌ی رابردو نوێنه‌رێكی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان مه‌سه‌له‌ی نانبڕاوه‌كانی لای پارتی بۆ باسكردم، تاوه‌كو هه‌فته‌ی رابردوش تیره‌كان هه‌ر له سه‌ر یه‌كێتی بو كه گوایه له ده‌سه‌ڵاتی یه‌كێتی و ناوچه‌كانی یه‌كێتیدا ئه‌م كاره رویداوه، من ده‌مه‌وێ ئه‌وه بڵێم كه له‌م بواره‌شه‌وه جه‌نابی سه‌رۆكی هه‌رێم زۆر ته‌ئكید لسه‌ر ئه‌وه ده‌كاته‌وه كه ئه‌مه نه‌بێته مه‌سه‌له‌یه‌كی سیاسی، من یه‌كێكیشم داناوه له نوسینگه‌كه‌ی خۆم بۆ چاودێریكردن و به‌دواداچونی ئه‌م كه‌یسانه، به‌ڵام ئه‌گه‌ر سه‌رده‌می شه‌ڕی ناوخۆت له‌بیر بێت هه‌ر كه‌سێك شتێكی به‌رامبه‌ر بكرایه، ئه‌گه‌ر له ناو یه‌كێتی بوایه رای ده‌كرده لای پارتی و ده‌یوت وه‌ڵا له‌به‌رئه‌وه‌ی من پارتیم نه‌قڵ كراوم، جاری واش هه‌یه خه‌ڵكێك خۆی هه‌ڵده‌واسێت به‌م كێشه و گیروگرفتانه‌وه، من پێم وایه خه‌ڵكی به‌ویژدان و به ئینساف سه‌یر بكات ئێمه كارێكی زۆر گرنگمان كرد بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ی ئه‌و خه‌ڵكانه و داخستنی ئه‌و مه‌له‌فه، ناڵێم 100%، به‌ڵام گه‌ر له‌ماوه‌یه‌كی دیاریكراودا 95%ی ئه‌و كاره‌شمان كردبێت، ئه‌وا خه‌ڵكی به‌ویژدان ده‌بێ ته‌قدیری ئه‌وه بكات كه كردومانه، ئه‌و 5%ه‌شی كه ماوه، كه‌یس به كه‌یس و حاڵه‌ت به حاڵه‌ت دیراسه‌ی ده‌كه‌ین ئه‌وه‌ی توانای یاساییمان هه‌بێت بۆی ده‌كه‌ین، ئه‌وه‌ی نه‌شبێت وه‌ڵاهی ناكرێت.
KNN: وه‌ره‌قه‌یه‌كی چاكسازیی سیاسی له‌لایه‌ن ئۆپۆزسیۆنه‌وه خرایه به‌رده‌م به‌ڕێزتان، به‌كوێ گه‌یشت ئه‌م وه‌ره‌قه‌یه؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: وه‌ره‌قه‌ی چاكسازیی سیاسی نه‌بو به‌و جۆره، ئێمه له ژوری كۆبونه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران دانیشتین، كۆمه‌ڵێك تێز و ئه‌فكار باس كرا، برایانی گۆڕان كۆمه‌ڵێك تێزیان باسكرد، یه‌كگرتو و كۆمه‌ڵ و لایه‌نه‌كانی تریش كه به‌شدار بون ده‌یانویست په‌ره به‌و بیروبۆچونانه بده‌ن كه باسكران، له‌و كۆبونه‌وه‌یه‌دا وا بڕیارماندا كه كۆبونه‌وه‌یه‌ك بێت باسی نه‌كه‌ین له راگه‌یاندندا، من به سوپاسه‌وه ده‌ڵێم هه‌ندێ له نوێنه‌رانی ئۆپۆزسیۆن ده‌ستخۆشییان له حكومه‌ت و ده‌ستپێشخه‌رییه‌كانی حكومه‌ت كرد بۆ چاكسازی، هه‌ڵبه‌ته بۆ من زۆر جێگه‌ی دڵخۆشی بو كه ئه‌و هاوڕێیانه به‌و جۆره باسی حكومه‌ت بكه‌ن، به‌ڵام نه‌مانویست بۆ سیاسه‌ت به‌كاری بێنین و بێینه ده‌ره‌وه بڵێین ئۆپۆزسیۆن وای وت، بۆچی؟ چونكه كێشه‌یه‌ك هه‌یه له وڵاتی ئێمه‌دا، من پێی ده‌ڵێم ئاساییكردنه‌وه‌ی په‌یوه‌ندییه‌كان و رێكخستنه‌وه‌ی ماڵی خۆمان، له 25/7دا كه‌شوهه‌وایه‌كی گرژ و زمانێكی زبر كه گه‌یشته راده‌ی ته‌خوین و ناشرینكردنی یه‌كتر هاته ئاراوه، له‌و كه‌شوهه‌وایه‌وه ئێستا هاتوینه‌ته سه‌ر كه‌شوهه‌وایه‌كی ئارامتر، ئه‌م ئارامییه‌مان پێویسته، ئۆپۆزسیۆن رۆڵی خۆی هه‌یه، بۆچونی سیاسی جیاوازی هه‌یه له ئێمه، مافی خۆیه‌تی، ئێمه‌ش بۆچونێكی تایبه‌تمان هه‌یه، به‌ڵام كه ئۆپۆزسیۆن بۆچونێكی ده‌بێت نابێت خائین بن له‌به‌رچاوی من و هیوادارم ئۆپۆزسیۆنیش به‌و جۆره سه‌یری ئێمه نه‌كه‌ن، به‌ڵكو هه‌وڵبده‌ین بارودۆخه‌كه ئارامتر بێت دور له ئیستغلالی سیاسی، كوردستان پێویستی به چاكسازیی هه‌یه، ده‌ستكه‌وتمان هه‌یه، پرۆژه‌یه‌كی دیموكراسیمان هه‌یه، هه‌نگاوی گه‌وره‌مان ناوه به‌ره‌وپێشه‌وه، به‌ڵام كۆمه‌ڵێك كه‌موكورتیمان هه‌یه ئه‌مه ته‌نها به حكومه‌ت چاره‌سه‌ر ناكرێت، ئۆپۆزسیۆنیش ده‌بێ هاوكار بێت، ئێمه قبوڵمانه له‌چوارچێوه‌ی ماڵی په‌رله‌مانیی خۆماندا و له‌چوارچێوه‌ی سیسته‌می حكومڕانیی خۆماندا دور له زمانی ته‌شهیر و ته‌خوین، دابنیشین به‌یه‌كه‌وه قسه بكه‌ین.
KNN: حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان، كه‌م تا زۆر به‌رپرسه له ناوچه جێناكۆكه‌كان، ئێستا ده‌وترێت ته‌عریبێكی تر به‌جۆرێكی تر له‌سه‌ر هاوڵاتییه‌كانی ئێوه هه‌یه، جه‌له‌ولا یه‌كێكه له‌و نمونانه، ئێوه ده‌توانن چی بكه‌ن، یاخود چیتان پێ ده‌كرێت؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: جه‌له‌ولا كێشه‌یه‌كی گه‌وره‌یه، كێشه‌یه‌كی هه‌م ئه‌منییه هه‌م كۆمه‌ڵایه‌تییه، سیاسییه، به‌دواداچونی به‌رده‌وامی بۆ ده‌كه‌ین هه‌ر له به‌غدا هه‌م له رێگای سیسته‌می ئه‌و ئاسایش و پێشمه‌رگه‌یه‌ی كه هه‌مانه له‌و ناوچانه به‌داواداچونی بۆ ده‌كه‌ین، ئێمه به‌رپرسیارێتییه‌كی مه‌عنه‌وی و سیاسیمان هه‌یه به‌رامبه‌ر به‌و ناوچانه به‌ڵام ده‌بێ خه‌ڵكیش بزانێ سنورداریی ئیمكانیاتی ئێمه، سنورداری بارودۆخی یاسایی و ده‌ستوری ئێمه له‌ڕوی ده‌ستێوه‌ردانمان له‌و مه‌سه‌لانه‌وه، له به‌غدا به‌شێكی زۆری ئه‌مه پێویستی به به‌ربه‌ره‌كانی و روبه‌ڕوبونه‌وه هه‌یه، بێگومانیش وه‌كو حكومه‌ت وه‌كو هێزه‌كانمان وه‌كو هه‌ندێك له‌و ده‌زگا خزمه‌تگوزارییانه‌ی كه هه‌مانه ده‌كرێ به‌ره‌وڕویانه‌وه بچین و هه‌ندێ كاری گرنگیشمان كردوه له‌وباره‌یه‌وه.
KNN: به‌و پێیه‌ی كه به‌ڕێزت ماوه‌یه‌كی زۆر له به‌غدا بویت و ده‌سه‌ڵاتدار بویت، قسه‌یه‌ك هه‌یه ده‌وترێت ئه‌و بودجه‌یه‌ی كه له به‌غداوه دێت ته‌مویله، بودجه نیه، هه‌میشه له‌ژێر هه‌ڕه‌شه‌ی بڕیندایه و ره‌نگه وه‌كو كارتێكی سیاسی له‌به‌رمبه‌ر سه‌ركردایه‌تی سیاسی كورد به‌كاربهێنرێ؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: بێگومان بودجه‌یه، بودجه ته‌مویله من نازانم ئه‌م ته‌عریفه، رێژه‌ی 17%ی بودجه یاخود ئه‌وه‌ی تۆ پێی ده‌ڵێیت ته‌مویل دابین كراوه بۆ هه‌رێمی كوردستان، من سه‌ربه‌رزم به‌وه‌ی كه به‌ده‌ستمان هێناوه له‌و بواره‌دا، من ساڵی 2004 كه یه‌كه‌مجار چومه به‌غدا، یه‌كه‌مجار بو له حكومه‌تی دكتۆر ئه‌یاد عه‌لاویدا بڕیار بده‌ین له‌سه‌ر بودجه‌ی هه‌رێمی كوردستان، ئه‌و كات بیرمه نوێنه‌رانمان هاتبون بۆ 13%، به‌پشتیوانی دكتۆر عادل عه‌بدولمه‌هدی كه ئه‌وكات وه‌زیری دارایی بو، له‌گه‌ڵ دكتۆر ئه‌یاد عه‌لاوی كردمان به 17%، ئه‌وه جێگیر بوه و تا ئێستا به‌رده‌وام بوه، به‌ڵام هه‌مو ساڵێك له ئه‌نجومه‌نی وه‌زیراندا كێشمه‌كێشم و بێنه‌وبه‌رمان بوه له‌سه‌ری و له په‌رله‌مانی عێراقیشدا به هه‌مان شێوه، بۆ ئه‌وه‌ی له‌ژێر ئه‌و ئیبتیزاز و له‌ژێر و ئه‌و فشاره‌دا رزگار بین، پێویستمان به بوژانه‌وه‌ی ئابوری ده‌بێت به‌تایبه‌تیش بودجه‌ی بوژانه‌وه و گه‌شه‌پێدانی بواری به‌رهه‌مهێنانی وزه له وڵاته‌كه‌ی خۆماندا كه چۆن بتوانین له‌سه‌ر پێی خۆمان رابوه‌ستین و ئه‌وه‌نده ناچاری كێشمه‌كێشم و بێنه‌وبه‌ره‌ی خه‌ڵكی تر نه‌بین، به‌بیرت بێنمه‌وه ساڵانێكی زۆر به‌شێكی زۆری وزه‌كه‌مان له به‌غداوه بۆ ده‌هات، به‌شێكی گرنگی كاره‌بامان له به‌غداوه بۆ ده‌هات، له ساڵی رابردوه‌وه كاره‌بامان له به‌غداوه بۆ نایه‌ت و ئێستا كوردستان به كاراكردنی كه‌رتی تایبه‌ت و پشتیوانیكردنی حكومه‌ت بۆ كه‌رتی تایبه‌ت چه‌ندین سه‌عات كاره‌بامان دابین كردوه، دوێنێش وه‌زیری كاره‌با مژده‌یه‌كی دامێ كه بۆ یه‌كه‌مجار 20 سه‌عاتمان تێپه‌ڕاندوه، هیوادارم بتوانین به‌رده‌وام بین، به‌داخه‌وه ده‌ڵێم جاری وایه دوچاری پاشه‌كشه ده‌بین به‌ڵام ئه‌گه‌ر ئه‌مه نه‌بوایه هه‌میشه له‌ژێر ره‌حمه‌تی ئه‌واندا ده‌بوین، با نمونه‌یه‌كی ترت بده‌مێ، له‌دوای ئه‌م كێشمه‌كێشم و بێنه‌وبه‌ره‌یه‌ی له‌سه‌ر بردنه‌ده‌ره‌وه‌ی نه‌وت دروست بو، به‌ڕێز حسێن شه‌هرستانی له به‌غدا بڕیاریدا گازوایل له كارگه‌كانی هه‌رێمی كوردستان ببڕێت، بڕیاریشی دا به‌شی كیرۆسینی كوردستان بكات به نیوه وته (نه‌وتی سپی)، ئه‌گه‌ر بهاتایه‌و ئه‌و پاڵاوتگانه‌مان نه‌بونایه و به‌رهه‌می خۆماڵیی خۆمان نه‌بوایه‌و نه‌مانتوانیایه خۆمان ئه‌و گازوایله به‌رهه‌م بێنین و نه‌وتی سپیمان نه‌بوایه، ناچار ده‌بوین به په‌له رابكه‌ینه به‌غدا یان یه‌كێك بنێرین بڵێین وا مه‌كه‌ن.
KNN: ئێوه تاكه‌ی سه‌رقاڵی ژێرخان ده‌بن، یه‌كێك له پرسیاره جددیه‌كان له‌سه‌ر فه‌لسه‌فه‌ی حكومڕانی له كوردستاندا، كه ره‌نگه بۆ كابینه‌كه‌ی به‌ڕێزیشت راست بێت ئه‌وه‌یه كه ئێوه خه‌ریكی ژێرخانن له‌ئاستی جاده و بان و كۆمه‌ڵێك حاڵه‌تی تر، كه‌متر گرنگی ده‌ده‌ن به سه‌رخان؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: من پێم وایه ژێرخانی ئابوری كوردستان پێویستی به كاری زۆر زیاتر هه‌یه له ئێستادا، ده‌ستكه‌وتی باشمان به‌دی هێناوه له‌بواری كاره‌با و په‌ره‌پێدانی نه‌وت، رێگاوبانه‌كانیشمان ئه‌گه‌ر به‌راوردی بكه‌ین به ساڵانی رابردو زۆر باشه، پێویستمان به ماسته‌رپلانی كوردستانه و كاریشی له‌سه‌ر ده‌كه‌ین و ده‌مانه‌وێت بایه‌خێكی زۆر به ژێرخانی ئابوری بده‌ین، جا من نازانم ژێرخان و سه‌رخان به‌چی ته‌عریف ده‌كه‌یت، پێویستمان به خوێندنگای تازه هه‌یه، پێویستمان به زانكۆی تازه هه‌یه، پێویستمان به‌وه هه‌یه كامپی نوێی زانكۆی سلێمانی كه ئێستا كاری تیادا ده‌كرێت ته‌واو بكرێت و پێویستمان به كه‌مپێكی دیكه‌ی زانكۆ هه‌یه له شاری هه‌ولێر و بۆ زانكۆكانی تریش كه ده‌ستمان پێكردون، پێویستمان به بایه‌خدانیشه به سه‌رخانی وڵاته‌كه‌مان، به رۆشنبیری، من لای خۆمه‌وه بایه‌خێكی زۆرم هه‌یه به بواری رۆشنبیری و ئه‌و بوارانه هیوادارم بتوانم هه‌م بایه‌خه پێویسته‌كه به‌ژێرخانی ئابوری بده‌م، چونكه ئه‌وه بناغه‌ی پێشكه‌وتنی ئابوری و كۆمه‌ڵایه‌تیمانه، به‌ڵام له هه‌مان كاتیشدا سه‌رخانی ئابوری ئیتر سیسته‌می خوێندن بێت سیسته‌می ته‌ندروستی بێت هه‌وڵ بده‌ین بایه‌خی پێویستی پێ بده‌ین.
KNN: به‌ڕێزت كۆمه‌ڵێك وێستگه‌ی ئیداریت بینیوه له حكومه‌تی عێراق و له حكومه‌تی هه‌رێمی كوردیستانیش، قسه‌یه‌ك هه‌یه له‌وه‌ی كه له ئێستادا له خۆئاماده‌كردندایت بۆ وه‌رگرتنی پۆستی وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی حكومه‌تی عێراق؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: ئه‌مه‌م له تۆ و له كۆمه‌ڵێك رۆژنامه‌نوسی تر بیستوه، من سه‌رقاڵی كاره‌كانی خۆمم، ده‌توانم بڵێم له ژیانی سیاسی خۆمدا هه‌رگیز داوای پۆستم نه‌كردوه، ته‌نها یه‌كجار مه‌به‌ستم بوه پۆستێك وه‌ربگرم ئیتر وه‌رم نه‌گرت، بۆیه له‌ژیانی خۆمدا هه‌رگیر بیرم له‌وه نه‌كردۆته‌وه، هه‌ڵبه‌ته هه‌مو كه‌س تموحی هه‌یه و منیش تموحم هه‌یه، به‌ڵام ئه‌مڕۆ من له‌م جێگه‌یه‌م شه‌ره‌فێك و ئه‌ركێكی گه‌وره‌یه كه‌من بتوانم خزمه‌تی وڵاته‌كه‌ی خۆم بكه‌م، هیچ به‌رنامه‌یه‌كم بۆ ئه‌وه نیه و كه‌سیش قسه‌ی له‌گه‌ڵدا نه‌كردوم له‌وباره‌یه‌وه، نازانم سه‌رچاوه‌ی ئه‌م قسه‌یه له كوێوه هاتوه.
KNN: ره‌نگه په‌یوه‌ندیی به‌وه‌وه هه‌بێت كه له‌ئێستادا سه‌رقاڵییه‌ك هه‌یه بۆ پێكهێنانی حكومه‌تی عێراق و كوردیش چاوه‌ڕێی ئه‌وه ده‌كات كه كۆمه‌ڵێك پۆستی سیادی وه‌ربگرێت، ره‌نگه له‌وه‌وه هاتبێت؟
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: نازانم، جاری واش هه‌یه هه‌ندێك پێم ده‌ڵێن بڕۆیته‌وه بۆ به‌غدا باشتره و پێیستمان پێته، هه‌یه لوتفی هه‌یه و پێم ده‌ڵێت له به‌غدا ده‌توانیت باشتر رۆڵ ببینیت، له‌وانه‌یه هه‌شبێت حه‌ز بكات لێره بڕۆم، به‌ڵام به‌هه‌رحاڵ من خه‌ریكی كاری خۆمم و تا ئه‌و رۆژه‌ی بتوانم خزمه‌تی میلله‌ته‌كه‌م و وڵاته‌كه‌م بكه‌م، هیوادارم به‌رده‌وام بم.