دیمانه‌
له‌وڵاتی‌ ئێمه‌دا بووه‌ به‌باو، هه‌موو ساڵێك یادێكی‌ ساردو سڕی‌ ژه‌هربارانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ 16/3دا ده‌كرێته‌وه‌




Saturday, March 15, 2008
 
     

دیمانه‌: نه‌وزاد سدیق

رۆژنامه‌نووس‌و لێكۆڵه‌ره‌وه‌ عه‌بدوڵا كه‌ریم ده‌ڵێت: "چه‌ندان جار به‌منیان وتووه‌ تۆ بۆ خۆت به‌ئه‌نفال‌و كیمیابارانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌وه‌  سه‌رقاڵ‌ كردووه‌، ئه‌و دوو تاوانه‌ ئه‌وه‌ چه‌ند ساڵێك له‌مه‌وبه‌ر روویان داوه‌، بۆ هه‌ر نه‌بڕایه‌وه‌، بوو به‌چی‌، ئه‌م رسته‌یه‌ زۆر ئازاری‌ ناخ‌و ویژدانی‌ داوم".

له‌میانی‌ دیمانه‌یه‌كدا له‌گه‌ڵ‌ سبه‌ی‌، عه‌بدوڵا كه‌ریم كه‌ دوو به‌رگی‌ له‌سه‌ر كاره‌ساتی‌ كیمباران‌و ئه‌نفال بڵاوكردووه‌ته‌وه‌ به‌ناوی‌ (ره‌شه‌بای‌ ژه‌هر‌و ئه‌نفال) ، داواده‌كات مۆنۆمێنتی‌ ئه‌نفال له‌ناو جه‌رگه‌ی‌ شوێنی‌ كاره‌ساته‌كه‌دا دروست بكرێت‌و گه‌رمیان له‌ناسنامه‌ی‌ جینۆسایدی‌ ئه‌نفال بێبه‌ش نه‌كرێت. ئه‌مه‌ش ده‌قی‌ دیمانه‌كه‌یه‌:

سبه‌ی‌: دوای‌ 20ساڵ‌ له‌كیمیابارانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‌و ئه‌نفال، چی‌ بكرێت بۆ زیندووهێشتنه‌وه‌ی‌ ئه‌و كاره‌ساته‌ له‌زیهنیه‌تماندا؟ به‌جۆرێك یادكردنه‌وه‌ی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‌و ئه‌نفال هه‌ر ئه‌وه‌نه‌بێت كه‌ له‌و رۆژه‌دا مه‌راسیم‌و كۆبوونه‌وه‌ی‌ جه‌ماوه‌ریی‌ به‌ڕێوه‌بچێت؟

عه‌بدوڵا كه‌ریم: له‌وڵاتی‌ ئێمه‌دا بووه‌ به‌باو، هه‌موو ساڵێك یادێكی‌ ساردو سڕی‌ مردووی‌ ژه‌هربارانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ 16/3دا ده‌كرێته‌وه‌، به‌جۆرێك له‌م 20 ساڵه‌دا تا ئێستا نه‌توانراوه‌ تراژیدیای‌ ژه‌هربارانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ به‌قه‌د قه‌باره‌و قورسایی‌ كاره‌كه‌ وه‌ك یاده‌وه‌رییه‌كی‌ زیندوو تۆماربكرێت، تا ئێستا زۆر له‌و بریندارانه‌ی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ كه‌ تووشی‌ چه‌ندان جۆر نه‌خۆشی‌ وه‌ره‌م‌و نه‌خۆشی‌ به‌رده‌وام بوون، چاره‌سه‌ر نه‌كراون‌و ساڵانه‌ ناو به‌ناو هه‌ندێكیان گیان له‌ده‌ست ده‌ده‌ن. ئه‌و نه‌خۆشانه‌ به‌ده‌م ئازاری‌ (هه‌وكردنی‌ كۆئه‌ندامی‌ هه‌ناسه‌و سستی‌ كۆئه‌ندامی‌ هه‌ناسه‌و هه‌ڵئاوسانی‌ سییه‌كان)ه‌وه‌ ده‌ناڵێنن، هه‌ندێكی‌ تریان تووشی‌ نه‌خۆشییه‌كانی‌ سستی‌ لای‌ راستی‌ دڵ بوون كه‌په‌یوه‌ندی‌ هه‌یه‌ به‌سییه‌كانیانه‌وه‌. هه‌ندێ‌ برینداری‌ تریان تووشی‌ نه‌خۆشی‌ شێرپه‌نجه‌ی‌ سییه‌كان‌و كۆئه‌ندامی‌ هه‌ناسه‌ ‌و شێرپه‌نجه‌ی‌ ئۆرگانه‌كانی‌ له‌ش بوون، ژماره‌یه‌ك برینداری‌ تریان تووشی‌ ته‌سكبوونه‌وه‌ی‌ سییه‌كان بوون. هه‌رچه‌نده‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم ژماره‌یه‌ك برینداری‌ چه‌كی‌ كیمیایی‌ ناردووه‌ته‌ ده‌ره‌وه‌ به‌ڵام چه‌ندان برینداری‌ تر ماون‌و تا ئێستا كه‌س لێی‌ نه‌پرسیونه‌ته‌وه‌.

تا ئێستا نه‌توانراوه‌ نه‌خۆشخانه‌یه‌كی‌ تایبه‌ت به‌چاره‌سه‌ركردنی‌ چه‌كی كیمیایی‌ له‌هه‌ڵه‌بجه‌ ، به‌ئامێری‌ ته‌كنه‌لۆژیای‌ نوێی‌ پزیشكی‌‌و ده‌رمانی‌ چاره‌سه‌ركردنی‌ تایبه‌ت به‌و جۆره‌ ژه‌هرانه‌ی‌ كه‌ له‌هه‌ڵه‌بجه‌‌و ناوچه‌ جیاجیاكاندا تاقیكراونه‌ته‌وه‌، دروست بكرێت.

باری‌ بژێوی‌ زۆر له‌كه‌سوكاری‌ قوربانیانی‌ كیمیابارانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‌و ناوچه‌ جیاجیاكان زۆر خراپه‌.

بۆ به‌زیندووهێشتنه‌وه‌ی‌ ئه‌و كارساته‌ له‌زیهنییه‌تماندا پێویسته‌:
*تاوانی‌ تراژیدیای‌ كیمیابارانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‌و ناوچه‌ جیاجیاكان‌و ئه‌نفال به‌پێی‌ به‌رنامه‌یه‌كی‌ گونجاو بخرێته‌ وانه‌ی‌ مێژووی‌ گه‌لی‌ كورده‌وه‌‌و به‌زمانێك تۆماربكرێت كه‌ كاریگه‌ریی‌ مه‌رگه‌ساته‌كه‌ وه‌ك خۆی‌ تۆماربكرێت، بۆئه‌وه‌ی‌ لای‌ نه‌وه‌ی‌ ئێستا‌و ئاینده‌ نامۆ نه‌بن.

*ده‌بوایه‌ میدیای‌ كوردی‌ به‌هه‌موو بواره‌كانی‌ رۆژنامه‌وانییه‌وه‌ له‌ئاستی‌ ئه‌و مه‌رگه‌ساته‌دا رۆڵی‌ دیاریان نیشان بدایه‌.

*با هه‌موو تواناكان بخرێته‌گه‌ڕ بۆ ئه‌رشیفكردنی‌ مه‌رگه‌ساتی‌ كیمیابارانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‌و ناوچه‌ جیاجیاكان‌و ئه‌و به‌رهه‌مانه‌ی‌ كه‌ تۆماركراون له‌شێوه‌ی‌ كتێب وه‌ربگێڕرێنه‌ سه‌ر زمانی‌ عه‌ره‌بی‌‌و ئینگلیزی‌‌و زمانه‌كانی‌ تر بۆئه‌وه‌ی‌ ئه‌وانیش له‌ نهێنییه‌ شاراوه‌كانی‌ ئه‌و تاوانه‌ گه‌وره‌یه‌ بگه‌ن.

سبه‌ی‌: له‌سه‌ر ئاستی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ چی‌ بكرێت بۆ ئه‌وه‌ی‌ قوربانییان قه‌ره‌بوویه‌كی‌ عادیلانه‌ وه‌ربگرن‌و بشبێته‌ پاشخانێكی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ بۆ پشتیوانیكردنی‌ دۆزی‌ ره‌وای‌ گه‌لی‌ كورد؟

عه‌بدوڵا كه‌ریم: جێی‌ داخه‌ تاوانی‌ كیمیابارانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ وه‌ك یاده‌وه‌ریی‌ مه‌رگه‌ساتی‌ گه‌لی‌ كورد به‌قه‌د قه‌باره‌ی‌ تراژیدیاكه‌و قوربانییه‌كانی‌‌و كاریگه‌ریی‌ دوای‌ رووداوه‌كه‌ كاری‌ بۆ نه‌كراوه‌‌و یاده‌وه‌ری‌ ئێمه‌ زۆر لاوازه‌‌و زۆر زوو كاڵ‌ ده‌بێته‌وه‌. چه‌ندان جار به‌منیان وتووه‌ تۆ بۆ خۆت به‌ئه‌نفال‌و كیمیابارانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌وه‌  سه‌رقاڵ‌ كردووه‌، ئه‌و دوو تاوانه‌ ئه‌وه‌ چه‌ند ساڵێك له‌مه‌وبه‌ر روویان داوه‌، بۆ هه‌ر نه‌بڕایه‌وه‌، بوو به‌چی‌، ئه‌م رسته‌یه‌ زۆر ئازاری‌ ناخ‌و ویژدانی‌ داوم. ئه‌مه‌ش زیاتر هانی‌ منی‌ داوه‌ زیاتر سه‌رقاڵی‌ ئه‌و كارانه‌ ببم، له‌به‌رئه‌وه‌ قه‌ناعه‌تێكی‌ ویژدانیم پێی‌ هه‌یه‌، پێم باشه‌ فۆرمی‌ سكاڵای یاسایی‌ به‌شێوه‌یه‌ك دروست بكرێت، هه‌موو رێنماییه‌ یاساییه‌كان بگرێته‌ خۆی‌ به‌سه‌ر كه‌سوكاری‌ كیمیابارانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‌و ئه‌نفالدا دابه‌ش بكرێت، ئه‌وان خۆیان راسته‌وخۆ سكاڵا له‌سه‌ر ئه‌و (196) كۆمپانیایه‌ تۆماربكه‌ن كه‌ له‌ دۆسیه‌ی‌ (میدڵ‌ ئیست داتا پرۆجێكت) ناوی‌ ئه‌و كۆمپانیا‌و وڵاتانه‌ی‌ تۆماركردووه‌، ئه‌م به‌ڵگه‌نامانه‌ له‌كتێبی‌ (العراق والامم المتحده‌) له‌لایه‌ن د.مسته‌فا ئه‌نسارییه‌وه‌ له‌ 1990-1997دا خراوه‌ته‌ڕوو، كه‌بریتین له‌كۆمپانیای‌ جۆراوجۆری‌ وڵاتانی‌ (ئه‌رجه‌نتین، نه‌مسا، به‌لجیكا، به‌رازیل، سویسرا، میسر، فه‌ره‌نسا، ئه‌ڵمانیای‌ خۆرئاوای‌ (پێشوو)، یه‌كێتیی‌ سۆڤیه‌تی‌ پێشوو، یۆنان، هۆڵه‌ندا، هیند، ئیتالیا، مۆناكۆ، پۆڵۆنیا، ئیسپانیا، سوید، به‌ریتانیا، ئه‌مه‌ریكا).

ئه‌م وڵاتانه‌ كه‌لوپه‌لی‌ جۆراوجۆر له‌جۆری‌ ته‌كنه‌لۆژیای‌ نوێی‌ كۆكوژییان داوه‌ به‌عێراق، سه‌دام ته‌واوی‌ پیشه‌سازی‌ سه‌ربازی‌‌و ته‌كنه‌لۆژیای‌ سه‌ربازیی‌‌و ژێرخانی‌ ئابووری‌ عێراقی‌ بۆ ته‌كنه‌لۆژیای‌ چه‌كه‌ كۆكوژه‌كان ته‌رخان كردبوو. 

پێویسته‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و حكومه‌تی‌ هه‌رێم‌و حكومه‌تی‌ عێراق‌و په‌رله‌مانی‌ كوردستان‌و په‌رله‌مانی‌ عێراق‌و سه‌رجه‌م حیزبه‌كانی‌ كوردستان پشتگیریی‌ له‌و سكاڵا یاساییه‌ی‌ كه‌سوكاری‌ ئه‌نفاله‌كان‌و كه‌سوكاری‌ كیمیابارانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‌و برینداره‌كان بكه‌ن، بۆئه‌وه‌ی‌ ئه‌و كۆمپانیایانه‌ دادگایی‌ بكرێن.

به‌پێی‌ ده‌ستوری‌ رێكخراوی‌ UNی‌ ساڵی‌ 1954‌و به‌پێی‌ په‌یماننامه‌ی‌ به‌ربه‌ندكردنی‌ جینۆساید‌و سزاخستنه‌ سه‌ر تاوانكاری‌ جینۆسایدی‌ (1948)، جاڕی‌ گه‌ردوونی‌ مافی‌ مرۆڤ (1948)، رێككه‌وتننامه‌ی‌ جنێڤی‌ تایبه‌ت به‌جه‌نگ‌و پاراستنی‌ خه‌ڵكی‌ مه‌ده‌نی‌ (1946) له‌گه‌ڵ‌ هه‌ردوو پرۆتۆكۆلی‌ ساڵی‌ 1977، به‌پێی‌ په‌یمانی‌ تایبه‌ت به‌مافی‌ مه‌ده‌نی‌‌و سیاسی‌ له‌گه‌ڵ‌ په‌یمانی‌ تایبه‌ت به‌مافی‌ ئابووری‌‌و كه‌لتوریی‌‌و كۆمه‌ڵایه‌تی‌ (1966) له‌گه‌ڵ‌ پاشبه‌ندێك له‌م به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ وه‌كو رێككه‌وتننامه‌ی‌ گرنگی‌ نێوان ده‌وڵه‌تانی‌ دنیا، زۆرترین ده‌وڵه‌تانی‌ دنیا به‌شدارییان تیاكردووه‌ كه‌په‌یوه‌ندییان به‌بوون‌و كه‌رامه‌تی‌ مرۆڤه‌وه‌ هه‌یه‌،  وه‌ك تاك یا وه‌ك كۆمه‌ڵ‌، ئه‌و به‌ڵگه‌نامانه‌ له‌شێوه‌ی‌ په‌یماننامه‌ی‌ دروستكه‌ری‌ (بنه‌مای‌ یاسایی‌-قواعد قانونیه‌)دا پێكهاتوون.

به‌پێی‌ ئه‌م به‌ڵگه‌نامانه‌، كه‌بنه‌مای‌ یاساییان وه‌رگرتووه‌، گه‌ر بڕوانینه‌ ده‌سه‌ڵاتی‌ عێراق كه‌چه‌كی‌ كیمیایی‌ له‌سه‌رجه‌م ئه‌و ناوچانه‌دا به‌كارهێناوه‌، كۆمپانیای‌ ئه‌و وڵاتانه‌ش كه‌لوپه‌لی‌ چه‌كی‌ كیمیاییان پێ‌ فرۆشتووه‌‌و خۆیان به‌شداربوون له‌ده‌ستوور‌و په‌یماننامه‌‌و جاڕی‌ گه‌ردوونی‌‌و رێككه‌وتننامه‌‌و ئه‌و په‌یماننامانه‌.

ئه‌و كۆمپانیا‌و وڵاتانه‌ به‌شداری‌ تاوانی‌ كیمیابارانیان كردووه‌‌و ده‌بن به‌تاوانبار له‌دادگای‌ نێوده‌وڵه‌تیدا، ئه‌مه‌ش له‌دوو رووه‌وه‌ گه‌وره‌ترین ده‌ستكه‌وتی‌ مه‌عنه‌وی‌‌و مادی‌ ده‌بێت بۆ گه‌لی‌ كورد.
یه‌كه‌م: ئه‌نفال‌و كیمیاباران له‌سنووری‌ كوردستان‌و عێراقه‌وه‌ ده‌چێته‌ سنوورێكی‌ فراوانی‌ گه‌وره‌‌و ده‌بێت به‌جینۆساید وه‌ك گه‌وره‌ترین تاوانی‌ جینۆساید دواتر ئه‌رمه‌نییه‌كان‌و جوه‌كه‌كانی‌ هۆلۆكۆست له‌سه‌ر ئاستی‌ جیهان.

دووه‌م: ده‌بێت ئه‌و وڵاتانه‌ قه‌ره‌بووی‌ كه‌سوكاری‌ ئه‌نفال‌و كیمیابارانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‌و برینداره‌كان‌و گۆڕه‌ به‌كۆمه‌ڵه‌كان بكه‌نه‌وه‌، به‌مه‌ش ته‌كنه‌لۆژیایه‌كی‌ نوێی‌ پیشه‌سازی‌‌و كشتوكاڵی‌ نوێ له‌كوردستاندا داده‌مه‌زرێ‌‌و گرێی‌ ئاڵۆزی‌ كه‌سوكاری‌ كیمیابارانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‌و ئه‌نفال تا راده‌یه‌ك ده‌ڕه‌وێته‌وه‌.

سبه‌ی‌: له‌ئێستادا باس له‌دروستكردنی‌ مۆنۆمێنت بۆ قوربانیان ده‌كرێت، بڕیار وایه‌ مۆنۆمێنتێكی‌ گه‌وره‌ له‌پایته‌ختی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان دروست بكرێت‌و مۆنۆمێنتی‌ بچووكیش له‌ناوچه‌ی‌ كاره‌ساته‌كان، تۆ پێت وایه‌ باشتر نییه‌ كه‌ یه‌ك مۆنۆمێنت له‌گه‌رمیان دروست بكرێت وه‌كو چۆن ژاپۆنییه‌كان هه‌موو ساڵێك یادی‌ بۆمبی‌ ئه‌تۆمی‌ ناكازاكی‌‌و هیرۆشیما له‌ناو هه‌ردوو شاره‌كه‌دا ده‌كه‌نه‌وه‌ نه‌ك مه‌راسیمێكی‌ تایبه‌ت له‌تۆكیۆی‌ پایته‌خت رێكبخه‌ن؟

عه‌بدوڵا كه‌ریم: ده‌بوایه‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم یه‌ك مۆنۆمێنتی‌ گه‌وره‌ی‌ دروست بكردایه‌ بۆ تاوانی‌ جینۆسایدی‌ ئه‌نفال به‌قه‌د سه‌نگ‌و قورسایی‌ تاوانه‌كه‌ ببوایه‌، ئه‌ویش له‌گه‌رمیان، كه‌مه‌ڵبه‌ندی‌ سه‌ره‌كی‌ ئه‌نفاله‌، گه‌رمیان ئه‌و رووبه‌ره‌ فراوانه‌ بوو كه‌هیچ سنوورێكی‌ وانه‌بوو، خه‌ڵكی‌ گه‌رمیانی‌ لێوه‌ ده‌ربازببن، زۆربه‌ی‌ خه‌ڵكه‌كه‌ی‌ بێسه‌روشوێن كران، خه‌ڵكی‌ سنووری‌ به‌ربڵاوی‌ گه‌رمیان زۆرترین قوربانی‌ بێسه‌روشوێنكردنی‌ داوه‌. ده‌بوایه‌ بیرله‌وه‌بكرایه‌ته‌وه‌ له‌سه‌ر نه‌خشه‌و پلانێكی‌ ورد ئێسك‌و پروسكی‌ كه‌سوكاری‌ ئه‌نفاله‌كان له‌گۆڕه‌ به‌كۆمه‌ڵه‌كانی‌ ناوه‌ڕاست‌و خوارووی‌ عێراق بهێنرێته‌وه‌‌و له‌ (جه‌به‌ل حه‌مرین)دا بنێژرانایه‌، ئه‌و سنووره‌ سروشتییه‌ی‌ كوردستان كه‌هیچ كه‌سێك ناتوانێ‌ نكولی‌ لێبكات، بۆئه‌وه‌ی‌ به‌و هه‌موو قوربانییه‌ی‌ كه‌ كورد به‌خشیویه‌تی‌، به‌دۆست‌و دوژمن بسه‌لمێنێت، ئه‌مه‌ سنووری‌ هه‌رێمه‌كه‌مانه‌.

گه‌ر مۆنۆمێنتیش بۆ ئه‌نفال له‌وێ‌ دروست بكرێت، ئه‌وه‌ شیاوترین‌و گونجاوترین كاری‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌، به‌مانه‌ خیتابی‌ نه‌ته‌وه‌ییمان بڵندتر ده‌كه‌ین، به‌مه‌ ناسنامه‌ی‌ گه‌وره‌یی‌ جینۆسایدی‌ ئه‌نفالی‌ گه‌له‌كه‌مان ده‌پارێزین، تكایه‌ وه‌ك چۆن هه‌رێمی‌ كوردستانمان كرد به‌دوو پارچه‌وه‌‌و دواتر كردمانه‌وه‌ به‌یه‌ك هه‌رێم وه‌ك چۆن حكومه‌تمان كرد به‌دوو پارچه‌وه‌‌و دوایی‌ كردمانه‌وه‌ به‌یه‌ك حكومه‌تی‌ هه‌رێم با ناسنامه‌ی‌ گه‌وره‌یی‌ تاوانی‌ ئه‌نفال وه‌ك جینۆساید نه‌كه‌ین به‌هه‌ولێر‌و سلێمانی‌. با ناسنامه‌ی‌ ئه‌نفالی‌ مرۆڤی‌ كورد له‌و شوێنه‌ جوگرافیایه‌دابێ‌ له‌كوردستاندا كه‌گه‌وره‌ترین قوربانی‌ داوه‌، كه‌ زۆربه‌ی‌ بێسه‌روشوێنه‌كان، كه‌ گۆڕه‌ به‌كۆمه‌ڵه‌كانی‌ پڕكردووه‌ته‌وه‌ ئه‌ویش ژن‌و پیاو‌و منداڵانی‌ گه‌رمیانه‌. وه‌ك هیچمان بۆ گه‌رمیان نه‌كردووه‌، وه‌ك گونده‌كانی‌ به‌كاولی‌ ماونه‌ته‌وه‌، با ناسنامه‌ی‌ جینۆسایدی‌ ئه‌نفالیشی‌ لێ دانه‌بڕین، ئه‌و مۆنۆمێنته‌ گه‌وره‌یه‌ كه‌ له‌ئاستی‌ گه‌وره‌یی‌ تاوانه‌كه‌دایه‌ ده‌بێت له‌گه‌رمیان بكرێت نه‌ك له‌هه‌ولێر.

سبه‌ی‌: تێبینی‌ ده‌كرێت ئه‌مساڵ‌ حكومه‌تی‌ به‌غدا بایه‌خی زۆر ده‌دات به‌ كیمیابارانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌، له‌و رووه‌وه‌ تاریق هاشمی‌ سه‌ردانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ی‌ كرد‌و بڕیاره‌ نوری‌ مالیكی‌-یش سه‌ردانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ بكات، تۆ ئه‌م جموجۆڵه‌ی‌ ناوه‌ند بۆچی‌ ده‌گێڕێته‌وه‌؟

عه‌بدوڵا كه‌ریم: گه‌ر نوری‌ مالیكی‌ بتوانێ‌ پشتگیریی‌ ته‌واو له‌داواكاریی‌ كه‌سوكاری‌ شه‌هیدانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‌و برینداره‌كان بكات، كاری‌ جدی‌ بۆ بكات، هه‌وڵبدات دۆسیه‌ی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ له‌مه‌ زیاتر دوانه‌كه‌وێت‌و رووبه‌ڕووی‌ دادگایی‌ تاوانبارانی‌ عێراق بكرێته‌وه‌، پشتگیریی‌ ته‌واو له‌فۆرمی‌ سكاڵای‌ یاسایی‌ كه‌سوكاری‌ شه‌هیدانی‌ كیمیابارانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ بكات بۆئه‌وه‌ی‌ سكاڵا به‌رامبه‌ر به‌و (196) كۆمپانیایه‌ به‌رزبكه‌نه‌وه‌ كه‌ كه‌لوپه‌لی‌ چه‌كی‌ كیمیایی‌ به‌عێراق فرۆشتووه‌، هه‌ڵه‌بجه‌ بكرێته‌ شارێی‌ نوێكی‌ سه‌رده‌م ئه‌مه‌ گه‌وره‌ترین ئاوڕدانه‌وه‌یه‌ له‌و شاره‌، نه‌ك هاتنێكی‌ باو ئاسای‌ ساڵیاده‌ سارد‌و سڕه‌ بیست باره‌كان.

سبه‌ی‌: جه‌نابتان تا ئێستا دوو به‌رگتان به‌ناوی‌ (ره‌شه‌بای‌ ژه‌هر‌و ئه‌نفال) نووسیوه‌ته‌وه‌‌و سه‌رقاڵی‌ ئاماده‌كردنی‌ سێ‌ به‌رگی‌ ترن، ئایا كورد به‌هه‌ردوو نێوه‌ندی‌ حكومی‌‌و حیزبی‌ توانیویانه‌ وه‌كو پێویست كاره‌ساتی‌ كیمیاباران‌و ئه‌نفال ئه‌رشیف بكه‌ن‌و به‌نه‌وه‌ی‌ داهاتووی بناسێنێنن؟

عه‌بدوڵا كه‌ریم: له‌دوای‌ راپه‌ڕینه‌وه‌ له‌و بواره‌دا كارده‌كه‌م، ئێستا چه‌ندان بابه‌تی‌ مه‌یدانی‌، لێكۆڵینه‌وه‌، ئامار، دیكۆمێنتم له‌به‌رده‌ستایه‌، نازانم كه‌ی‌ ته‌واوی‌ ده‌كه‌م، به‌ڵام پێشبینی‌ ده‌كه‌م سێ‌ به‌رگی‌ تر له‌سه‌ر (ره‌شه‌بای‌ ژه‌هر‌و ئه‌نفال) بخه‌مه‌ به‌رده‌م خوێنه‌ران، ئه‌و هه‌وڵانه‌ی‌ كه‌دراون زیاتر هه‌وڵی‌ تاكه‌ كه‌سین، گه‌ر حكومه‌تی‌ هه‌رێم تاوانی‌ كیمیاباران‌و ئه‌نفال ئه‌رشیف بكه‌ن، به‌نه‌وه‌ی‌ داهاتووی‌ بناسێنن، ئه‌وه‌ كارێكی‌ گه‌وره‌ ده‌كه‌ن‌و بۆشاییه‌كی‌ زۆر پڕده‌كه‌نه‌وه‌، ئه‌وه‌ش به‌كاركردنی‌ جدی‌ ده‌بێت نه‌ك به‌قسه‌.

سبه‌ی‌: زۆرجار له‌شه‌قامی‌ كوردی گله‌یی‌ له‌وه‌ده‌كرێت كه‌ لایه‌نه‌ حیزبی‌‌و حكومییه‌كان به‌تایبه‌تی‌ هه‌ردوو حیزبی‌ ده‌سه‌ڵاتدار ته‌نیا رۆژێك بۆ ئه‌و یاده‌ ته‌رخان ده‌كه‌ن‌و هه‌ندێك جاریش یاده‌كه‌ بۆ وروژاندنی‌ هه‌ستی‌ جه‌ماوه‌ر به‌لای‌ خۆیاندا به‌كارده‌هێنن، به‌ڕای‌ ئێوه‌ یادی‌ ئه‌و كاره‌ساتانه‌ چۆن بكرێته‌وه‌‌و له‌لایه‌ن كام لایه‌نه‌وه‌ ئاماده‌كاریی‌ بۆ یاده‌كان بكرێت؟

عه‌بدوڵا كه‌ریم: ئه‌و یادانه‌ی‌ كه‌كراونه‌ته‌وه‌ له‌ماوه‌ی‌ ئه‌م 20 ساڵه‌دا له‌ئاستی‌ تاوانه‌كه‌دا نه‌بووه‌، جێی‌ داخه‌ ئێمه‌ تا ئێستا له‌سه‌ر تراژیدیای‌ ئه‌نفال‌و كیمیابارانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‌و ناوچه‌ جیاجیاكان كاری‌ جدی‌‌و ورد‌و قوڵ‌‌و زانستیمان نه‌كردووه‌، گه‌ر له‌سه‌ر ئه‌و جینۆسایده‌ گه‌وره‌یه‌ كارمان بكردایه‌، ئێستا‌و ئاینده‌مان جۆرێكی‌ تر ده‌بوو.

پرۆفایل
×عه‌بدوڵا كه‌ریم مه‌حمود
×له‌ساڵی‌ 1957 له‌گوندی‌ (هه‌زاركانی‌ ره‌بات) له‌دایكبووه‌
×سه‌رقاڵی‌ ته‌واوكردنی‌ به‌رگی‌ سێیه‌م‌و چواره‌م‌و پێنجه‌می‌ كتێبی‌ (ره‌شه‌بای‌ ژه‌هر‌و ئه‌نفاله‌).
×له‌دوای‌ راپه‌ڕینه‌وه‌ سه‌رقاڵی‌ كاری‌ رۆژنامه‌وانییه‌

 
     Print     Send this link     Add to favorites

بیروڕا
هیوا ناسیح / سویسرا
 سلاو کاکه‌ عه‌بدوڵا ده‌سته‌کانت به‌گه‌رمی ده‌گوشم و ماندونه‌بونت پێده‌ڵێم بو ئه‌و هه‌موو کار و زه‌حمه‌ته‌ی بۆ به‌ دۆکیومێنتکردنی ئه‌نفال ده‌یکه‌یت. هیوادارم، که‌ قه‌ڵه‌مت هه‌ر به‌ بڕشت و ده‌ستت خۆش و ته‌مه‌نت درێژ بێت بۆ گه‌لی کورد، نمونه‌تان هه‌ر زۆر بێت... خۆزگه‌ سه‌رکرده‌کانی کورد له‌ باشور یه‌ک له‌سه‌ر ده‌ی به‌رێزتان خه‌می به‌ دۆکیومێنتکردنی کاره‌ساته‌کانی ئه‌نفال و هه‌ڵه‌بجه‌یان ببوایه‌...
ته‌ها قه‌ره‌داغی‌
  سڵاو كاك عه‌بدوڵا ده‌ستخۆش و هیوای‌ به‌رده‌وامی‌...
ڕۆژ ئه‌وڕه‌حمان ـ سوید
 هاوڕێی دێرین وخۆشه‌ویستم کاکه‌ عه‌بدوڵڵا که‌ریم هه‌وڵی ڕه‌ند وجوامێرانه‌ی به‌ڕێزتان بۆ هه‌ڵه‌بجه‌ ‌وئه‌نفال و خزمه‌ت به‌ ئه‌ده‌ب وکلتووری کوردی " به‌دڕێژایی ژیانتان " جێگه‌ی ڕێزلێنان و ستایش وپێزانینه‌ خۆزگه‌ نمونه‌تان زۆر ده‌بوو له‌ نێو کورددا . من پێموایه‌ ئه‌وه‌ تۆ خۆتی که‌ ده‌سته‌کانت له‌ ناخی زه‌وی گیرده‌که‌یت و به‌ری ڕه‌نجت ده‌که‌یت به‌ گوڵ .* ده‌سته‌کانتخۆش ، به‌و هیوایه‌ی به‌ری ڕه‌نجیشت هه‌میشه‌ گوڵ بێت . * دێڕێک هۆنراوه‌ی کاکه‌ عه‌بدوڵڵا که‌ریم خۆیه‌تی.
په‌رۆش موحه‌ڕه‌م
 كه‌ی‌ لیمۆ زه‌رد بوو كۆبونه‌وه‌ ده‌كه‌ین، وابزانم له‌و رسته‌یه‌دا بیره‌وه‌رییه‌كت هه‌یه‌، به‌ڵام من ئێستا له‌و راستییه‌ی‌ ره‌یس تێده‌گه‌م، كه‌ی‌ لیمۆ زه‌رد بوو یادیان ده‌كه‌ینه‌وه‌، ره‌یس كه‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌ مامۆستا عه‌بدوڵا وت له‌ دۆڵی‌ جافایه‌تی‌ وه‌ك نوكته‌ پێی‌ وت، به‌ڵام دیاره‌ مامۆستاش هاتۆته‌ سه‌ر قسه‌كه‌ی‌ ره‌یس، چونكه‌ لیمۆ لای‌ ئێمه‌ نه‌ك زه‌رد نابێت به‌سه‌وزیش نه‌مان بینیوه‌ به‌ داره‌وه‌.
دیاری‌
 ده‌ستت خۆش به‌راستی‌ زۆر باشت ڕوون كردۆته‌وه‌ زۆر باشیشت پێكاوه‌
 
بیروڕای خۆت بنێره‌

تکایه‌ له‌ ناردنی هه‌ر سه‌رنج و بۆچونێکدا ره‌چاوی ئه‌م تێبینیانه‌ بکه‌:
                     

1 – ده‌توانیت راو بۆچوونه‌که‌ت به‌ رێنوسی عه‌ره‌بی یان لاتینی بنێریت.

2 – نوسینه‌که‌ت دووربێت له‌ ناو زراندن.

3 – سبه‌ی بۆی هه‌یه‌ ئه‌و برگانه‌ لا بدات که‌ بڵاوکردنه‌وه‌یان سایته‌که‌ روبه‌روی لێپێچینه‌وه‌ی یاسایی ده‌کاته‌وه‌.

4 – سبه‌ی بۆی هه‌یه‌ راوبۆچونه‌کان له‌ شوێنی دیکه‌دا بۆ مه‌به‌ستی رۆژنامه‌وانی و توێژینه‌وه‌ به‌کاربهێنێته‌وه‌.

5 - ئه‌و راوبۆچوونانه‌ی بڵاوده‌کرێنه‌وه‌ گوزارشت له‌ راوبۆچوونی سبه‌ی ناکه‌ن.

 
ناو :
 
ئیمه‌یڵ :
 
 
بیروڕا :
 
  
 
 
د.ره‌فیق سابیر: نه‌مانتوانی کارێکی ئه‌وتۆ بکه‌ین
شێخ مورشید خه‌زنه‌ویی: ئیمانتان ته‌واو نابێت گه‌ر کوردێکی دڵسۆز نه‌بن
فالح ساری‌: له‌ هه‌رێم به‌ قاچاخبردنی نه‌وت به‌شێوه‌یه‌كی رێكخراو هه‌یه‌
سامان سیوه‌یلی: په‌راوێزخراوترین بوار، بواری ده‌رونی كۆمه‌ڵایه‌تیه‌
ئاکۆ حه‌مه‌که‌ریم: 11ی سێپته‌مبه‌ر، خاڵی وه‌رچه‌رخانه‌ له‌ په‌یوه‌ندیه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌کان
ئاسۆس هه‌ردی‌: هیوادارم ئه‌مجاره‌یان ده‌سه‌ڵات به‌كردار وه‌ڵام بداته‌وه‌
مەجید عەزیز: کێشه‌که‌ ئه‌وه‌یه‌، یەکێتی و پارتی لە سیاسەتی عەسکەرتارێتی وازناهێنن
د.رێبوار فه‌تاح: چاكسازی به‌م سه‌ركردایه‌تییه‌ ناكرێ
د.په‌ریهان قوبلای: به‌تێڕوانینی ئێمه‌ په‌رله‌مان شكستی هێناوه‌
(دادوەر) سالار رەئوف: گردی زەرگەتە؛ موڵکی كۆمپانیای وشەیە
خه‌بات عه‌بدوڵڵا: گۆڕان نه‌یتوانیوه‌ یه‌کێتی تێپه‌ڕێنێت
جۆزێف ترینتۆ: ئیداره‌ی ئۆباما گرنگی به‌ نوێنه‌رانی كورد نادات
د.سه‌ردار عه‌زیز: ئۆپۆزسیۆن ده‌یه‌وێت ده‌سه‌ڵات چاك بكات، نه‌ك ببێته‌ ئه‌لته‌رناتیڤ
نه‌وشیروان مسته‌فا: ئه‌گه‌ر ده‌سه‌ڵات لاساری‌ بكات خۆپیشاندان سه‌رهه‌ڵده‌داته‌وه‌
كاردۆ محه‌مه‌د: له‌گه‌ڵ نه‌هێشتنی‌ ئیمتیازاتین به‌ خانه‌نشینیشه‌وه‌
قادری حاجی عەلی: ئەم حكومەتەی ئێستا نە بەشداریی تێدا دەكەین، نە دەشمانەوێت تەعدیلی وه‌زاری بكات
نه‌وشیروان مسته‌فا: به‌پێی پرۆژه‌كانی ئۆپۆزسیۆن، چاكسازیمان پێباشه‌
دكتۆر نوری‌ تاڵه‌بانی‌: گه‌ڕاندنه‌وه‌ی‌ پڕۆژه‌ی‌ ده‌ستور بۆ په‌رله‌مان له‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ هه‌موانه‌
ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌: ئه‌مانه‌وێت ئه‌و واقیعه‌ بگۆڕین
عه‌بدولره‌حمان بناڤی‌: تێپه‌راندنا بودجێ‌ ب زۆرینه‌یا ده‌نگان ل ژێر فشارا هه‌ردو پارتان بویه‌
عه‌بدولباقی‌ یوسف: له‌ سوریای‌ نوێدا فیدراڵیمان ده‌وێت
د.فاروق ره‌فیق: راپێچتان ده‌كه‌ین بۆ به‌رده‌م دادگای‌ مێژو
كاوه‌ محه‌مه‌د: سیستمی حوكمڕانیمان كێشه‌ی بونیادیی هه‌یه‌
عیماد ئەحمەد: کێشه‌کان ماون و ده‌بێت چاره‌سه‌ر بکرێن
ئازاد كاكەڕەش: دادگای «لاهای»؛ ستەمكارەكانی هەرێمی كوردستان دەترسێنێت
د.مه‌ریوان وریا قانع: لەمێژە؛ دەسەڵات لە دونیای ئێمەدا دۆڕاوە
سەڵاح رەشید: ده‌مانه‌وێت ببینه بزوتنه‌وه‌یه‌کی سیاسی ده‌نگده‌ران
د.نوری تاڵەبانی: پێویستە دەسەڵاتی دادوەریی جێگای متمانەی هاوڵاتیان بێت
ئه‌حمه‌د ده‌نیز: دوا ده‌رفه‌ت ده‌ده‌ینه‌ تورکیا
سه‌ركۆ عوسمان: بۆ هه‌ر خاڵێک له‌ به‌رنامه‌ (22) خاڵییه‌كه‌، پرۆژه‌مان ئاماده‌كردوه‌
جەزا سەرسپی: نامرۆڤانە ئه‌شکه‌نجه‌یان داین
قادری حاجی عه‌لی: ده‌سه‌ڵات ئه‌گه‌ر ملنه‌دات؛ کوردستان وه‌کو سوریا و یه‌مه‌نی لێدێت
كاروان كه‌مال: 17 شوبات ده‌سته‌ شاراوه‌كانی‌ ده‌سه‌ڵاتی‌ ئاشكراكرد
عەزیز شێخانی: چانسی سه‌ركه‌وتنم وه‌ك پاڵێوراوه‌ فینله‌ندییه‌كانه‌
ناسك قادر: ده‌سه‌ڵات هیچ شه‌رعیه‌تێكی‌ نه‌ماوه‌
بەختیار عەلی: زۆرینە پشتی كردوەتە دەسەڵات
شادان عه‌بدول: چاوه‌ڕێی‌ وه‌ڵامی‌ بارزانیین
هه‌ڤاڵ خه‌جۆ: پارتی‌ و یه‌كێتی‌ جاش و لایه‌نی‌ سیاسی به‌كرێگیراویان هه‌یه‌، بێگومان قه‌ڵه‌می‌ به‌كرێگیراویشیان هه‌یه‌
نه‌وشیروان مسته‌فا: ئه‌زمونی‌ حیزبی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا كه‌وتوه‌ته‌ به‌ر مه‌ترسی‌
د.عه‌باس وه‌لی: ئۆلیگارشییەکی ماڵی حوکمی کوردستان ده‌کات
نه‌وشیروان مسته‌فا: پشتیوانی‌ نه‌وه‌ی‌ نوێ‌ ده‌كه‌ین
دلێر عه‌بدولخالق: جوڵانه‌وه‌ خوێندكارییه‌كه‌مان به‌رده‌وام ده‌بێت
عومه‌ری سه‌ید عه‌لی: ئــه‌م چـیـــنـه‌ سـیـاسـیـــیــه‌ مشـــه‌خـــۆره‌ی کـــوردســتــان؛ هـــه‌مـــان چـاره‌نــوسـی تـونـــس‌ و مــیـســریـــان ده‌بــێـــت
نه‌وشیروان مسته‌فا: ده‌بێت ئه‌وان داوای لێبوردن بکه‌ن
هانا سه‌عید: خەتای میللەت چیە بە قەت باشوری سودانیان پێ ناكرێت
نه‌وشیروان مسته‌فا: ئه‌م زمانه‌ سیاسییه‌ی‌ كه‌ ئه‌م جه‌ماعه‌ته‌ ئه‌مجاره‌ به‌كاریانهێناوه‌ له‌م به‌یانه‌دا به‌ڕاستی‌ نیشانه‌ی‌ دواكه‌وتنه‌ له‌ بیری سیاسیدا
ئازاد كاكه‌ڕه‌ش: لۆبی‌ كوردی‌ پێویستی‌ به‌ كۆده‌نگی‌ هه‌یه‌
د.که‌مال ئارتین: داوای‌ سەربەخۆیی‌ هەمو پارچەکانی‌ کوردستان دەکه‌ین
سه‌عدی‌ ئه‌حمه‌د پیره‌: پارتی‌ هه‌قی‌ ئه‌وه‌ی‌ نییه‌ به‌ نـزیكبونه‌وه‌مـان لـه‌ گۆڕان سه‌غڵه‌ت بێت
د.كامیران به‌رواری‌: مه‌به‌سته‌كا سیاسی لدور تێپه‌ڕاندنا یاسایا خۆنیشاندانێ‌ هه‌یه‌
به‌ختیار عه‌لی‌: ترسناكه‌ له‌ مۆراڵی‌ میدیاكاران بێده‌نگبین
شۆڕش حاجی: زۆربه‌ی لایه‌نه‌ عێراقییه‌كان، هه‌ڵوێسته‌كه‌ی‌ گۆڕانیان به‌ داهێنانی‌ نوێ‌ زانی‌
جه‌وهه‌ر نامیق: ده‌بێت پشتگیریی‌ له‌ هه‌ڵوێستی گۆڕان بكرێت
د. شاهۆ سه‌عید: سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم سه‌نگی‌ كوردی‌ له‌ به‌غدا بچوككرده‌وه‌
د. كه‌مال مه‌زهه‌ر: سه‌ركرده‌ كورده‌كان راستگۆ نه‌بن ئه‌مڕۆ یان سبه‌ی ئابڕویان ده‌چێت
جه‌بار ئه‌مین: ده‌توانین پێكه‌وه‌ كار بكه‌ین بۆ پشتگیری‌ مافه‌كانی‌ كورد
كاوه‌ حه‌سه‌ن: تۆڕێكی‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌رفراوانمان دروستكردوه
چیا عه‌باس: عەقڵیەتی دیبلۆماسیەتی کوردی لە چوارچێوە و ئاڕاستە کۆنەکاندا دەخولێتەوە
د.فواد مه‌عسوم: گۆڕان له‌ مه‌سه‌له‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كاندا، رۆڵی‌ ئیجابی‌ هه‌یه‌
عومه‌ر عه‌بدولعه‌زیز: په‌رله‌مان‌ له‌زۆر روه‌وه‌ پێویستیی‌ به‌ چاكسازیی‌ هه‌یه‌
محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم: هیچ مه‌سه‌له‌یه‌كی نه‌ته‌وه‌یی‌ نابه‌ستینه‌وه‌ به‌ هه‌ڵوێستی‌ سیاسییه‌وه‌
ئاڵا تاڵه‌بانی: باشتر وایه‌ كورد هه‌وڵه‌كانی بۆ به‌ده‌ستهێنانه‌وه‌ی وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ كۆتایی پێبهێنێت
ئه‌مین جاف: ئەو پڕۆژانەی لە کوردستاندا جێبەجێکراون، وشکەکەڵەکە نەک ئاوەدانکردنەوە
جه‌مال نه‌به‌ز: ئەگەر یەکگرتن گەیشتن بێ بە پلە و پارە و پایە ئەوا نه‌بێت باشتره‌
ئاشتی‌ عه‌زیز: پرۆژه‌یاسای‌ خۆپیشاندان هه‌ڵه‌ی‌ یاسایی‌ و ده‌ستوریی تێدایه‌
د. نه‌جمه‌دین كه‌ریم: ئۆپۆزسیۆن روی‌ كوردستانی‌ جوانتر كردوه‌
نه‌ریمان عه‌بدوڵا: هێزی پێشمه‌رگه‌ هێزێکی سه‌رتاسه‌ری نییه‌
د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح: گه‌ر رێكه‌وتنی‌ ستراتیژی‌ واتای‌ پاوانكردنی‌ ده‌سه‌ڵات بێت، خراپه‌
مه‌ولود باوه‌مراد: ده‌سه‌ڵات جیاوازی‌ له‌نێوان خۆی‌ و وڵاتدا ناكات
نه‌وشیروان مسته‌فا: نیگه‌رانین له‌وه‌ی‌ ئیحتكاری‌ سیاسی‌ بۆ ئێستا و پاشه‌ڕۆژ ده‌كرێت
د. كامه‌ران مه‌نتك: له‌ كوردستاندا شتێك نیه‌ به‌ ناوی‌ دیموكراسیه‌ت
ئازاد جوندیانی: ئاستی په‌یوه‌ندی ئێمه‌ له‌گه‌ڵ گۆڕان ناگاته‌ ئه‌و په‌یوه‌ندیه‌ که‌ له‌گه‌ڵ پارتیدا هه‌مان بێت
رێبین هه‌ردی: ئه‌مانه‌ یاسایه‌كیان ئه‌وێ جێی چه‌كه‌كه‌یان بۆ بگرێته‌وه‌
مه‌ریوان حه‌مه‌ سه‌عید: ئازادیی‌ راده‌ربڕین به‌دۆخێكی‌ مه‌ترسداردا تێپه‌ڕ ده‌بێت
هه‌ڤاڵ‌ ئه‌بوبه‌كر: ئه‌گه‌ر ئازادییه‌كان به‌رته‌سكبكرێنه‌وه‌، پێویستمان به‌ ئازایه‌تی ده‌بێت
سه‌رهه‌نگ فه‌ره‌ج: یاسای نه‌زاهه‌مان پێباشه‌، به‌ڵام بۆ سه‌ر ره‌فه‌ نه‌بێت
محه‌مه‌د تۆفیق: هه‌رێمی‌ كوردستان پێویستی‌ به‌ سیایسه‌تێكی‌ تایبه‌تی‌ نه‌وتی‌ هه‌یه‌
جه‌لال جه‌وهه‌ر: گۆڕان پرۆژه‌یه‌كی‌ چاكسازیی‌ داوه‌ته‌ حكومه‌ت
فاروق جه‌میل: ئه‌وه‌ی‌ ئۆپۆزسیۆن پێشكه‌شی‌ ده‌كات لایه‌نی‌ زۆرینه‌ ره‌تیده‌كاته‌وه‌
جه‌لال شێخ كه‌ریم، بریكاری‌ وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆ: وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆ له‌ سنوری‌ ئیداره‌ی‌ سلێمانی‌‌و هه‌ولێر یه‌كیان نه‌گرتوه‌ته‌وه‌
د.بورهان یاسین: ده‌ركه‌وتنی‌ گۆڕان روداوێكی‌ زۆر گرنگ بو
ناسك قادر: نوێبونی ئۆپۆزسیۆن پاساو نیه‌ بۆ كه‌موكوڕییه‌كانی
فاروق ره‌فیق: مه‌عقوله‌ كه‌سێك خیانه‌تی له‌گه‌ڵ نیشتماندا كردبێت هه‌ڵیبژێریت بۆ په‌رله‌مان؟!
رێبین هه‌ردی‌: (25/7)، مێژوی‌ نوێی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانه‌
نه‌وشیروان مسته‌فا: به‌رگریی‌ له‌ میدیای‌ ئازاد ده‌كه‌ین
عه‌بدوڵا مه‌لا نوری: به‌ده‌سكاری‌ نه‌كراوی‌ (75%)ی نه‌وتی‌ هه‌رێم ده‌نێردرێته‌ ئێران
تاریق حه‌رب: پێویسته‌ کورده‌کان هه‌ڵوێستیان رونبکه‌نه‌وه‌
د. شاهۆ ئه‌ندامی‌ وه‌فدی‌ دانوستانكاری‌ كورد: تاقه‌ شتێك به‌ ده‌ستمانه‌وه‌ ماوه‌، ئیستیحقاقی‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌
محه‌مه‌د كه‌ریم: حساباتی‌ خیتامیی‌ بودجه‌ی‌(2009)، زیاتر له‌ (701) ملیار دینار خروقاتی‌ تێدا كراوه‌
سه‌فین دزه‌یی: پێداچونه‌وه‌ ده‌كه‌ین به‌ سیستمی نوێی په‌روه‌رده‌دا
نه‌وشیروان مسته‌فا: ئێمه‌ ئۆپۆزسیۆنین پێویست ناكات ده‌سه‌ڵات ته‌گبیرمان بۆ بكات
كاكه‌ڕه‌ش سدیق: شاندی ئیئتیلافی لیسته‌ كوردستانیه‌كان پرسیان پێنه‌كردوین
سامی شۆڕش: به‌قسه‌ رازی نابین، به‌ڵێنی‌ ئیمزاكراومان ده‌وێت
دیندار نه‌جمان دۆسكی:به‌رنامه‌یه‌كمان نه‌بو بۆ گفتوگۆ له‌گه‌ڵ‌ لایه‌نه‌ عێراقییه‌كان
ئاسۆس هه‌ردی‌: رۆژنامه‌گه‌ریی‌ ئه‌هلیی‌ رۆڵی‌ ئۆپۆزسیۆنی‌ نه‌بینیوه‌
د.یاسین سه‌رده‌شتی‌: (25/7) وه‌رچه‌رخانێكی مێژویی ئیجابی بو
كوێستان محه‌مه‌د: ده‌سه‌ڵات ده‌یه‌وێت په‌رله‌مان بێ به‌ها و ئیفلیج بێت
زانا رۆستایی: 140، هێڵی سوره‌ له‌ گفتوگۆی هاوپه‌یمانی لیسته‌ كوردستانیه‌كاندا
كاوه‌ عه‌بدوڵا: ده‌یانه‌وێت ته‌نها شارێك له‌ عێراقدا به‌ یاسای به‌عس به‌ڕێوه‌ بچێت
سه‌ردار عه‌بدوڵا: له‌گه‌ڵ مه‌بده‌ئی‌ ته‌وافوقداین
جێنیفه‌ر فیلتمان: ئه‌مریكا به‌دواداچون بۆ كه‌یسی‌ سه‌رده‌شت ده‌كات
عه‌بدوڵڵا رێشاوی‌: پێویسته‌ گۆڕان عه‌قایدی‌ نه‌بێت
خه‌بات عه‌بدوڵا: نه‌وه‌ی‌ نوێ‌ بۆ گۆڕان وه‌ك خوێن وایه‌ بۆ جه‌سته‌
سیروان بابه‌ عه‌لی: گۆڕان هه‌ڵه‌ی زۆره‌
سه‌ردار عه‌زیز: ده‌بێت بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان، هه‌ڵگری پلانێکی رونی گۆڕان بێت
حاكم شێخ له‌تیف: گوتاری‌ حیزبیمان گۆڕی‌ بۆ گوتاری‌ نه‌ته‌وایه‌تی‌
رێبوار سیوه‌یلی‌: گۆڕان ده‌ستكه‌وتی‌ باشی‌ به‌ده‌ستهێناوه‌
فه‌رهاد عه‌ونی‌: تائێستا یاسای‌ رۆژنامه‌گه‌ریی‌، به‌هه‌ندێك له‌ دادگاكانی‌ كوردستان نه‌گه‌یشتوه‌
نه‌وشیروان مسته‌فا: سه‌ر بۆ هیچ فشارێكی سیاسی دانانه‌وێنین
خه‌لیل كارده‌: پێویسته‌ له‌ ئایینده‌یه‌كی نزیكدا گۆڕان به‌خۆیدا بچێته‌وه‌
د.تاهیر هه‌ورامی‌: سیستمی‌ ته‌ندروستی‌ هی‌ سه‌رده‌می‌ عوسمانییه‌
نه‌وشیروان مسته‌فا: به‌بێ‌ چاره‌سه‌ركردنی‌ كێشه‌ی‌ ده‌ركراوه‌ سیاسییه‌كان، هاوكاریی‌ هاوپه‌یمانی كوردستانی‌ ناكه‌ین
نێچیرڤان بارزانی‌: پارتی‌ پێویستی‌ به‌ چاكسازی‌ و نوێبونه‌وه‌ هه‌یه‌
جه‌وهه‌ر نامیق: كاتی ئه‌وه‌ هاتوه‌، براده‌رانی گۆڕان له‌ گرده‌كه‌ بێنه‌ خواره‌وه‌
عه‌بدولڕه‌حمان سدیق: (7/3) سه‌لماندی گۆڕان كه‌فوكوڵ‌ نه‌بو
عومه‌ر سدیق: ئۆپۆزسیۆن، رۆڵی‌ به‌رچاوی‌ له‌ په‌رله‌ماندا ده‌بێت
د. زانا ره‌ئوف: ده‌بێت لێپێچینه‌وه‌ له‌ حكومه‌ت بكرێت
عه‌دنان عوسمان: بێده‌نگ نابم له‌وه‌ی‌ به‌رامبه‌ر من كردیان
عه‌تا قه‌ره‌داغی‌: گۆڕان له‌ كه‌شتی‌ نوح ده‌چێت
جه‌مال حاجی محه‌مه‌د: گۆڕان سه‌ركه‌وتنێكی‌ گه‌وره‌ به‌ده‌ست ده‌هێنێت
جه‌وهه‌ر نامیق: به‌رنامه‌ی‌ لیستی‌ گۆڕان باشترین به‌رنامه‌یه‌
ئاسۆ عه‌لی: هه‌ڵبژاردنی 7-3 وه‌ڵامی زۆر شت ده‌داته‌وه‌
شێركۆ بێكه‌س: هیوادارم ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ دوربێت له‌ ساخته‌كاریی‌
د.شاهۆ سه‌عید: ئۆپۆزسیۆنمان چه‌سپاند
نه‌وشیروان مسته‌فا: رازی نابین به‌ به‌ڕێوه‌بردنی وڵات له‌ رێگه‌ی‌ زۆرینه‌ و كه‌مینه‌وه‌
محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم: چی له‌ به‌رژه‌وه‌ندیی خه‌ڵكدا بێت ئه‌وه‌مان به‌لاوه‌ په‌سه‌نده‌
د. بورهان یاسین: گۆڕان نابێت له‌ كوردستان ته‌نگی‌ پێهه‌ڵبچنرێت ‌و له‌ به‌غداش داوای‌ برایه‌تی‌ لێبكرێت
سه‌رۆكی‌ ئۆپۆزسیۆن له‌ كوردستان: ئێمه‌ له‌گه‌ڵ یه‌كخستنی‌ ریزه‌كانی‌ كوردین... به‌ڵام به‌و رێگایه‌نا "براكه‌ت سه‌ربخه‌ ئه‌گه‌ر سته‌مكاربو یان سته‌ملێكراو"
مسته‌فا سه‌ید قادر: ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ نه‌خشه‌ی‌ سیاسیی‌ هه‌رێمیش ده‌گۆڕێت
د.زانا ره‌ئوف: ده‌ركه‌وتنی‌ ئۆپۆزسیۆن وایكرد به‌ هه‌ڵه‌كان بوترێت هه‌ڵه‌
سه‌ركه‌وت حه‌سه‌ن: ده‌زگا ئه‌منییه‌كان له‌ بارودۆخی‌ سلێمانی‌ به‌رپرسن
عه‌لی‌ باپیر: حكومه‌ت خه‌ڵكی‌ توشی‌ نائومێدیی‌ كردوه‌
عومه‌ری سه‌ید عه‌لی: لای ئێمه‌ ئیمتیازات و پۆست نییه‌
حه‌مه‌سه‌عید حه‌مه‌عه‌لی: چوار مانگی رابردوش په‌رله‌مان له‌ پشودا بوه‌
جه‌مال عه‌بدول: ده‌یانویست ده‌سته‌كه‌ ئه‌ڵقه‌ له‌گوێ‌ ‌و ده‌سته‌مۆ بكه‌ن
قادری‌ حاجی‌ عه‌لی‌: پێویسته‌ سه‌رۆك كۆمار و سه‌رۆكی‌ هه‌رێمیش پرس به‌ په‌رله‌مان بكه‌ن
رزگار عه‌لی‌: ئه‌مریكا ناتوانێت رۆڵی‌ فیعلی‌ ببینێت له‌ جێبه‌جێكردنی‌ ماده‌ی‌ (140)
پشتیوان ئه‌حمه‌د: یاسای هه‌ڵبژاردنه‌كان له‌ به‌رژه‌وه‌ندی عه‌ره‌به‌ ‌و له‌ زیانی كورده‌
د. ره‌فیق سابیر: گه‌نده‌ڵی‌ چاره‌نوسی‌ هه‌رێمی‌ خستۆته‌ مه‌ترسییه‌وه‌
ئێریك گوستافسن: ئۆپۆزسیۆن له‌ كوردستان له‌ژێر فشارێكی‌ ئێجگار گه‌وره‌دایه‌
شێخ جه‌عفه‌ر: بڕوام به‌هێزی‌ چه‌كداری‌ حیزب نییه‌
ئه‌حمه‌د شه‌به‌ك: دانانی‌ كۆتا بۆ شه‌به‌ك پیلانی‌ دوژمنانی‌ كورده‌
نه‌وشیروان مسته‌فا: به‌شێك له‌هه‌مواری‌ یاسای‌ هه‌ڵبژاردن به‌زیانی‌ كورده‌
به‌رزان هه‌ورامی: ئه‌گه‌ر گرێبه‌سته‌كانی‌ هه‌رێم له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ گشتیدا بێت، پێویست ناكات بشاردرێته‌وه‌
نه‌وشیروان مسته‌فا: ده‌مانه‌وێت نه‌ریتێكی تازه‌ی سیاسیی دابێنین
عه‌لی‌ محه‌مه‌د: تائێستا نه‌مانبیستوه‌ شاندێكی‌ باڵای‌ هه‌رێم بۆ چاره‌سه‌ری‌ كێشه‌ی‌ كه‌ركوك بچێته‌ به‌غدا
جه‌لال جه‌وهه‌ر: له‌ هه‌ڵبژاردنی‌ داهاتودا گۆڕانی‌ گه‌وره‌تر روده‌دات
موراد قه‌ره‌یڵان: چونی‌ گروپی‌ ئاشتی‌ بۆ كردنه‌وه‌ی‌ ده‌رگای‌ دیالۆكه‌
نه‌وشیروان مسته‌فا: ئه‌وان وتارێكی‌ نه‌ته‌وه‌یی روكه‌شیان هه‌یه‌
د.له‌تیف پسپۆری‌ یاسای‌ ده‌ستوری‌:حكومه‌تی‌ ته‌وافوقی‌ خراپترین جۆری‌ حكومه‌ته‌و بۆ ده‌مكوتكردنی‌ لایه‌نه‌كانه‌ تاره‌خنه‌ نه‌گرن
هه‌ڤاڵ کوێستانی: ره‌گ به‌ کرده‌وه‌ رۆڵی ته‌واو بوه‌
نه‌وشیروان مسته‌فا: لایه‌نگری حوكمی لامه‌ركه‌زیم له‌ كوردستاندا
نه‌وشیروان مسته‌فا: ئه‌زمونی‌ حیزبه‌ ستالینییه‌كان دوباره‌ ناكه‌ینه‌وه‌
جه‌وهه‌ر نامیق: یه‌ك لیستی‌ بۆ قۆرغكردنی‌ ده‌سه‌ڵاته‌
دیندار نه‌جمان دۆسكی‌: بڕیارمانداوه‌ له‌ خه‌نده‌قی‌ ئۆپۆزسیۆندا بین
نه‌وشیروان مسته‌فا: گه‌نده‌ڵیی‌ به‌رهه‌می شێوه‌ی حوكمڕانیی‌ ده‌سه‌ڵاته‌
ئازاد چالاك: دروستنه‌كردنی‌ ده‌سته‌ی‌ نه‌زاهه‌ گومانی‌ له‌سه‌ر ده‌سه‌ڵاتی‌ هه‌رێم دروستكردوه‌
ئه‌حمه‌د ده‌نیز: ده‌بێت توركیا نه‌خشه‌ی‌ رێگا به‌ گرنگ وه‌ربگرێت
ئاسۆ عه‌لی‌: وا باشه‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان له‌ قاڵبی حیزبدا رێكنه‌خرێت
جه‌مال حاجی محه‌مه‌د: باڵی‌ ریفۆرم ده‌ستبه‌رداری‌ خاوه‌ندارێیه‌تی‌ یه‌كێتی‌ نابێت
محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم: ده‌سه‌ڵات نــــــازانێت حكومه‌تی‌ سـێبه‌ر چییـه‌
عومه‌ری‌ سه‌ید عه‌لی: 8 تا 10 كورسی غه‌درمان لێكراوه
نوسه‌رێكی نیویۆرك تایمز: كوردستان هیچی دیكه‌ پێوستی به‌ شه‌ڕكه‌ر نییه‌
عه‌لی‌ قه‌ره‌داغی‌: بنه‌مای‌ سه‌رمایه‌داریی‌ وه‌ك فیكرو زانست روخاوه‌
مایكڵ رۆبن: هه‌ڵبژاردن سه‌لماندی‌ كوردستان پاشایه‌تی‌ قبوڵ ناكات
د.هێنری‌ باركی‌: دروستبونی‌ ئۆپۆزسیۆن زله‌ی‌ میهره‌بانییه‌ بۆ حكومه‌تی‌ هه‌رێم
رێبوار حه‌سه‌ن: ده‌بێت گۆڕانكاریی‌ له‌كۆمسیۆنی‌ باڵای‌ هه‌ڵبژاردندا بكرێت
ئازاد قه‌زاز: پێویسته‌ گۆڕان ببێته‌ پڕۆژه‌یه‌كی‌ گشتگیرو هه‌مو به‌شه‌كانی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردی‌ بگرێته‌وه‌
وه‌زیری کۆچی سوید: کاتێک که‌سێک که ‌مافی په‌نابه‌ری نیه ‌ پێویسته بگه‌ڕێته‌وه بۆ وڵاته‌که‌ی خۆی
نه‌وشیراون مسته‌فا: ئێمه‌ لایه‌نگری‌ ئه‌وه‌ین كه‌ پارێزگاكان چه‌ندین ده‌سه‌ڵاتی‌ یاسایی‌ و ئیداریی‌ و داراییان هه‌بێت
د. نیکۆلاوس براونس: ئه‌گه‌ر (پدك و ینك) گۆڕانیشیان بوێت ناتوانن ریالیزه‌ی بکه‌ن
عه‌بدوڵا رێشاوی‌: گۆڕان ته‌نیا ناوی‌ لیستێك نییه‌، به‌ڵكو بزوتنه‌وه‌یه‌كی‌ میللییه‌و ناونیشانی‌ قۆناغێكه‌
شێخ له‌تیف ماویلی‌ په‌رله‌مانتاری‌ پێشوی‌ كوردستان:
گۆڕان هه‌ڵقوڵاوی‌ بزوتنه‌وه‌یه‌كی‌ جه‌ماوه‌رییه‌ بۆ گۆڕینی‌ سیستمی‌ حكومڕانی‌
یوسف محه‌مه‌د: گۆڕان به‌ڕێوه‌یه‌، ئه‌گه‌ر نه‌گۆڕێین به‌جێده‌مێنین
له‌روی یاساییه‌وه‌ نابێت ریفراندۆم له‌سه‌ر ده‌ستور له‌گه‌ڵ هه‌ڵبژاردنه‌كاندا بكرێت
محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم: له‌وانه‌یه‌ خۆمان حكومه‌ت دروست بكه‌ین
د.شه‌فیق قه‌زاز: باوه‌ڕم به‌ گۆڕان هه‌یه‌‌و ده‌بێت ئه‌م ده‌سه‌ڵاته‌ش بگۆڕێت
نه‌وشیروان مسته‌فا: یه‌ك ریزی‌ ناو ماڵی‌ كورد به‌ كێبڕكێی‌ دیموكراتی‌ ده‌بێت
نه‌وشیروان مسته‌فا: ئێستا ئه‌وله‌ویه‌ت‌ بۆ گۆڕانه‌
لیوا سه‌روه‌ر قادر: ده‌بێت ئه‌و شێوازه‌ پارتیزانییه‌ی‌ ئێستا بگۆڕین بۆ نیزامی‌
شه‌ماڵ‌ عه‌بدولوه‌فا: له‌پێناو گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ناو خه‌ڵك وازمان له‌هه‌مو پله‌و پایه‌یه‌‌ك هێنا
نه‌وشیروان مسته‌فا: ئێستا ئه‌وله‌ویه‌ت بۆ چاكسازییه‌
لوسی‌ تاملین: راپۆرت له‌سه‌ر بچوكترین خروقات له‌ هه‌ڵبژاردنی‌ كوردستاندا بۆ ئه‌مه‌ریكا به‌رزده‌كه‌ینه‌وه‌
فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد: به‌كرده‌وه‌ یه‌كێتی‌ به‌ره‌و دروستبونی‌ مینبه‌ر ده‌روات
بابه‌كر دڕه‌یی‌: كاندیده‌كانی‌ لیستی‌ گۆڕان بۆ بارودۆخی‌ ئێستای‌ كوردستان زۆر باشن
یوسف محه‌مه‌د: په‌رله‌مان خۆی ره‌وایه‌تی له‌ده‌ستداوه‌‌و خه‌ریكی ده‌ركردنی بڕیاری ناشه‌رعیشه‌
عه‌بدولمسه‌وه‌ر بارزانی‌: هه‌ر كاتێك خه‌ڵك ده‌سه‌ڵاتی‌ به‌ هی‌ خۆی‌ زانی‌، هیچ مه‌ترسییه‌ك ناتوانێت بیڕوخێنێت
د. كامیران به‌رواری‌: تشته‌كێ‌ به‌ر ئاقل نینه‌ نه‌ه تا ده‌ه كه‌سان خۆ بۆ سه‌رۆكاتیا هه‌رێمێ‌ نه‌ هه‌لبژێرن
قادر عه‌زیز: تا حیزب چه‌كداری‌ هه‌بێت، ده‌ستاوده‌ستكردنی‌ ده‌سه‌ڵات ئاسان نییه‌
سه‌لام عه‌بدوڵڵا كانێسكانی‌: یاسای‌ وه‌به‌رهێنانی‌ كوردستان وه‌به‌رهێنی‌ بیانی‌ ده‌وڵه‌مه‌ند ده‌كات و وه‌به‌رهێنی‌ ناوخۆش كاول ده‌كات
نه‌جات حسێن: سوننه‌ و شیعه‌ و توركمان دژی‌ ماده‌ی‌ (140)ن
عه‌مید سه‌رحه‌د قادر: سه‌ركردایه‌تی‌ سیاسیی‌ كوردستان فه‌رمانده‌ی‌ دوانزه‌یان زۆر له‌ قه‌باره‌ی‌ خۆی‌ گه‌وره‌تركرد
د.موحسین عه‌بدولحه‌مید: پۆستی سه‌رۆك كۆمار به‌ ته‌وافوق ده‌درێت به‌ كوتله‌یه‌كی گه‌وره‌
نه‌وشیروان مسته‌فا: ناكۆكییه‌كانم له‌گه‌ڵ یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‌ گه‌یشتۆته‌ خاڵی‌ نه‌گه‌ڕانه‌وه‌و له‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ داهاتوشدا به‌ لیستی‌ جیاواز داده‌به‌زین
لیوا قاسم عه‌تا: هه‌وڵده‌ده‌ین گیانی‌ كارمه‌ندانی راگه‌یاندن بپارێزین
شێخ ره‌عد ئه‌لسه‌خری: ماده‌ی 140 ئێكسپایه‌ر بوه‌‌و كه‌ركوك دڵی عێراقه‌
رێبین هه‌ردی‌: له‌ وڵاتێكدا مه‌كته‌بی‌ سیاسی حیزب حوكم بكات، هیچ پڕۆژه‌یه‌كی‌ چاكسازی‌ ئه‌نجامنادرێت
د. یاسین سه‌رده‌شتی‌: حیزبه‌ ده‌سه‌ڵاتداره‌كانی‌ كوردستان له‌به‌رده‌م دوڕیاندان، یان گۆڕان یان دۆڕان
كریس كۆچێرا:باسكردنی‌ گه‌نده‌ڵی‌ كوردستان له‌ئه‌مه‌ریكا، كارێكی‌ زۆر باشه‌
سیروان بابه‌عه‌لی‌: جه‌ماوه‌رێكی‌ به‌رفروانی‌ بێزار ده‌نگ به‌ لیستی‌ سه‌ربه‌خۆ ده‌ده‌ن
عومه‌ری‌ سه‌ید عه‌لی‌: ئه‌گه‌ر یه‌كێتی نه‌كرێت به‌ دامه‌زراوه‌ و ده‌سه‌ڵاته‌كان دابه‌ش نه‌كرێ‌، ئه‌وا ده‌بێت به‌ چه‌ند پارچه‌وه‌
فه‌ره‌ج حه‌یده‌ری‌: ده‌سه‌ڵاتی‌ سه‌رپه‌رشتی‌ هه‌ڵبژاردن له‌ده‌ست كۆمسیۆنی‌ عێراقدایه‌
د. محه‌مه‌د هه‌مه‌وه‌ندی‌: په‌رله‌مانتاره‌كانی ناو په‌رله‌مانی‌ كوردستان نوێنه‌ری‌ حیزبن نه‌ك خه‌ڵك
هه‌ڵۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د: مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ یه‌كێتی‌ به‌هێزترین رێگره‌ له‌ ریفۆرم
سه‌عد خالید: ده‌بێت پارتی‌ و یه‌كێتی‌ گۆڕانكاری‌ سه‌رتاپاگیر له‌ خۆیاندا بكه‌ن
ئه‌دهه‌م بارزانی‌: سه‌ركرده‌كانی‌ ئێمه‌ نایانه‌وێت گۆڕان دروستبێت
فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد: هاوپه‌یمانی‌ كوردستان ناتوانێت هه‌مان ئه‌نجامی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ پێشو به‌ده‌ست بهێنێته‌وه‌
ته‌ها عومه‌ر: له‌ كوردستان یاساكان به‌ میزاجی شه‌خسی ده‌رده‌چن
بارام وه‌له‌دبێگی: ده‌بێ كورد له‌گه‌ڵ كاندیدی براوه‌دا بێت
جۆن ئه‌گرێستۆ: ئه‌مه‌ریکا هیچ رێکه‌وتنێکی له‌گه‌ڵ کوردا نییه‌
پیرۆت ئه‌حمه‌د: جیاكردنه‌وه‌ی‌ حیزب له‌حكومه‌ت كارێكی‌ مه‌حاڵه‌
سالار عه‌زیز: له‌ سیستمی مه‌ركه‌زیی به‌هێزدا وڵات پێشناكه‌وێت
بابه‌كر زێباری‌: كوردستان داوای‌ پێشمه‌رگه‌ی‌ زۆر ده‌كات‌و به‌غداش له‌سه‌ر كه‌م رازییه‌
رۆمیۆ هه‌كاری: تا هه‌رێم ده‌ستوری نه‌بێت گره‌نتی‌ مافی‌ مه‌سیحییه‌كان نییه‌
د. رۆژ نوری‌ شاوه‌یس: به‌هێزبونی‌ به‌غدا، واتای‌ لاوازبونی‌ كورد و هه‌رێم
د.بورهان یاسین: ئه‌وه‌ی‌ یه‌كێتی‌ ‌و پارتی‌ له‌سه‌ری‌ پێكهاتون رێگره‌ له‌ به‌رده‌م چاكسازیدا
ئیجلال قه‌وامی: كار ناكه‌ین بۆ روخانی كۆماری ئیسلامی
خه‌ڵه‌ف عه‌له‌ییان: هه‌ركاتێك هه‌لومه‌رج ره‌خسا، ئێمه‌ پشتیوانیی‌ له‌ پێكهێنانی‌ كوردستانی‌ سه‌ربه‌خۆ ده‌كه‌ین
مایكڵ‌ رۆبن: بۆ كورد باشتره‌ واز له‌ گه‌مه‌كردن له‌گه‌ڵ‌ سیاسه‌ته‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكا بهێنێت
مه‌ریوان وریا قانع: ئه‌و مۆدێلی‌ ده‌سه‌ڵاته‌ی‌ له‌ كوردستاندا باڵاده‌سته‌، مۆدێلێكی‌ عه‌ره‌فاتییه‌
د.ره‌فیق سابیر: چه‌پی‌ كوردستانی‌ ره‌نگدانه‌وه‌ی‌ سته‌می‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ و كۆمه‌ڵایه‌تی‌ بو
سه‌فین دزه‌یی‌: ئه‌وانه‌ی‌ گله‌یی‌ ده‌كه‌ن با ببن به‌ ئۆپۆزسیۆن
د. شێرزاد نه‌جار: ئه‌گه‌ر مه‌یلی‌ دیكتاتۆریه‌ت له‌ به‌غدا هه‌بێت كوردیش تێیدا به‌شداره‌
د. خه‌لیل ئیسماعیل: زیاتر له‌ 51%ی‌ خاكی‌ كوردستان له‌ژێر ده‌سه‌ڵاتی‌ كورددا نییه‌
دلاوه‌ر عه‌بدولعه‌زیز عه‌لائه‌دین: هه‌موكات ئه‌مه‌ریكا كوردی‌ وه‌ك كارتی‌ سه‌رفكردن به‌كارهێناوه‌
د. نه‌زه‌ند به‌گیخانی: ده‌بێت حكومه‌ت پێشه‌نگ بێت له‌ پاراستنی‌ مافی‌ ژنان
محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم: یەكێتییەكمان دەوێت بەڕابەرایەتی بە كۆمەڵ بەڕێوەبچێت
زرار تاهیر: حه‌قه‌ حكومه‌ت پڕۆژه‌كه‌ی‌ نه‌وشیروان مسته‌فا جێبه‌جێبكات
نه‌وشیروان مسته‌فا: بە تەمای پرۆسەیەكی زۆر هێمن و دیموكراتین
د. نه‌جمه‌دین كه‌ریم: شێوازی‌ كاری‌ ئۆباما له‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ كورددایه‌
ئاسۆ عه‌لی‌: ئێستا له‌ یه‌كێتیدا پێوه‌ر ده‌سته‌گه‌رییه‌ نه‌ك په‌یڕه‌و
مه‌لا خدر: راگه‌یاندنه‌که‌مان ده‌سه‌ڵاتدارانی یه‌کێتی له‌رزاندووه‌
عیماد ئه‌حمه‌د: یه‌كێتی‌ بڕیاریداوه‌ ئه‌وه‌ی‌ لابدات سزای‌ ده‌دات
حه‌سه‌ن تۆران: له‌دوای‌ پڕۆسه‌وه‌ پارتی‌ و یه‌كێتی‌ سیاسه‌تێكی‌ هه‌ڵه‌ و فاشلیان په‌یڕه‌وكرد
عه‌لی‌ كه‌ریمی‌: له‌ كورده‌وارییدا ویستی حیزب شتێكه‌و ویستی كۆمه‌ڵانی خه‌ڵك شتێكی تره‌
شۆڕش حاجی‌: له‌ناو یه‌كێتیدا شێك نه‌ماوه‌ ناوی‌ پڕه‌نسیپی‌ رێكخراوه‌یی‌ و رێكخستن بێت
د. عه‌زیز بارزانی‌: هاوپه‌یمانیی‌ كورد و ئه‌مه‌ریكا، كات و ئیشی‌ زۆری‌ ده‌وێت
د. ساڵح نیك به‌خت: ده‌بێت هێزه‌كانمان سه‌رفی بزووتنه‌وه‌یه‌كی‌ سیاسی‌ ‌و مه‌ده‌نی‌ بكه‌ین
بایه‌زیدی‌ مه‌ردۆخی‌: ئابوورییه‌كی‌ تۆكمه‌ زیاتر پارێزگاریی‌ له‌ هه‌رێمی‌ كوردستان ده‌كات تا هێزی‌ سه‌ربازیی‌
سه‌ڵاحه‌دین به‌هادین: له‌ سه‌لیقه‌ی‌ قیاده‌ی‌ كوردیدا هه‌ڵه‌ی‌ ستراتیژی‌ هه‌یه‌
عومه‌ر شێخموس: سه‌ركردایه‌تی‌ كورد زۆر پشوو كورته‌
عه‌دنان موفتی‌: گه‌نده‌ڵی‌ له‌ هه‌رێمدا دیارده‌یه‌كی‌ به‌رچاوه‌
د. دینیس نه‌تالی‌: خه‌ڵك له‌ پارته‌ كوردییه‌كان ناڕازییه‌، نه‌ك له‌ به‌غدا
د. نوری تاڵه‌بانی: هه‌ڵه‌ی‌ نایاسایی‌ له‌ ئاماده‌كردنی‌ ده‌ستووردا هه‌یه‌
لیوا سه‌روه‌ر قادر:
كشانه‌وه‌ی پێشمه‌رگه‌ له‌ دیاله‌، شكستی سه‌ربازی نییه‌
ئه‌حمه‌د عه‌سكه‌ری‌: له‌به‌ڕێوه‌بردنی‌ كه‌ركوكدا نه‌مانتوانیوه‌ دڵی‌ میلله‌ته‌كه‌ی‌ خۆشمان خۆشبكه‌ین
عومه‌ر شیره‌مه‌ڕی‌: گۆڕینی‌ تابلۆی‌ خوێندنگاكان مانای جێبه‌جێكردنی سیستمی نوێ نییه‌
سۆزان محه‌مه‌د: كورد له‌ به‌غدا هیچ دۆستێكی‌ نییه‌
سامان شاڵی: كورد نه‌یتوانیوه‌ له‌ ئه‌مریكا لۆبییه‌كی باش پێكبهێنێت
عادل سه‌بری‌: ئێمه‌ خزمه‌تی گه‌لی كورد ناكه‌ین، خزمه‌تی هه‌رێمی كوردستان ده‌كه‌ین
نـه‌وشـیــروان مستـه‌فـا: كه‌ركوكمان نه‌دۆڕاندووه‌
د. نه‌جمه‌دین كه‌ریم:
بوونی‌ ئه‌مه‌ریكا گره‌نتییه‌كه‌ بۆ هه‌رێمی‌ كوردستان
دانا ئه‌حمه‌د مه‌جید: ئه‌م سیستمه‌ پێویستی به‌ گۆڕانكاریی زۆر هه‌یه‌
مه‌همه‌ت مێتنه‌ر: كورد مافی‌ شه‌رعی‌ خۆیه‌تی‌ ببێته‌ خاوه‌ن ده‌وڵه‌تی‌ سه‌ربه‌خۆ
نه‌وزاد هادی‌: ده‌مانه‌وێت عه‌قڵیه‌تی‌ وه‌به‌رهێنان بگوازینه‌وه‌ بۆ كوردستان
سه‌عدی به‌زرنجی‌: ده‌بێت كورد هه‌ڵوێستی‌ توندی‌ هه‌بێت به‌رامبه‌ر به‌غدا
یوست هلترمان: كورد له‌به‌ر لاوازی په‌نای بۆ ئه‌مه‌ریكا بردووه‌
جه‌لال تاڵه‌بانی: مادده‌ی 140 جێبه‌جێ ده‌كرێت، به‌ڵام پشودرێژی شۆڕشگێرانه‌ی ده‌وێت
ئێمه‌ ده‌مانه‌وێت هاوكاری‌ كوردستان بكه‌ین
هیچ پارچه‌یه‌ك له‌ كوردستاندا نابێت سیاسه‌ت له‌سه‌ر حسابی‌ پارچه‌كانی‌ تر بكات
حاكم ئه‌حمه‌د ئه‌نوه‌ر:
نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان به‌پره‌نسیپی‌ (لاغالب ولامغلوب) كارده‌كات
ئه‌حمد ده‌نیز : دروستكردنی‌ فیرقه‌ی‌ سه‌ربازی‌ له‌ هه‌رێمی‌ كوردستان بۆ شه‌ڕی‌ براكوژییه‌
عه‌لی‌ كه‌ریمی‌: حیزبی‌ كوردی‌ نه‌یتوانیوه‌ بزووتنه‌وه‌ی‌ كورد به‌ئاراسته‌ نه‌ته‌وه‌یییدا به‌رێت
د.نه‌وزاد عومه‌ر: ده‌بوو ساڵی‌ 1992 نه‌وت ده‌ربهێنرایه‌
سه‌باحه‌تی‌ تونجه‌ل: ئه‌وانه‌ی‌ داوای‌ چاره‌سه‌ری‌ كێشه‌ی‌ كورد ده‌كه‌ن ره‌وانه‌ی‌ زیندان ده‌كرێن
ئه‌حمه‌د تورك: حه‌زده‌كه‌ین بزانین په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‌و توركیا له‌سه‌ر چ بنه‌مایه‌كن
سه‌لام عه‌بدولاَ: سیستمی‌ حیزبیمان هه‌مان سیستمی‌ 50 - 60 ساڵ له‌مه‌و به‌ره‌
ئاشتی‌ هه‌ورامی‌: حیزبایه‌تی‌ ناكه‌م و نه‌ یه‌كێتیم ‌و نه‌ پارتیشم
هانس براندشاید: ده‌بێت ئه‌وروپا روونتر بڕیار بۆ كورد بدات
سادق حه‌مه‌غه‌ریب: رۆژنامه‌ی‌ ئه‌لیكترۆنی‌، رۆژنامه‌ی‌ ره‌خنه‌یه‌
عومه‌ر ئیلخانیزاده‌: دیموكراسی ناوخۆیی بۆ حیزبه‌كانی كوردستان له‌ نانی شه‌و واجبتره‌
حیـزب هـه‌ر بۆ ئـه‌وه‌ دانـه‌نراوه‌ نه‌سیحـه‌تـی‌ خه‌ڵـك بكـات
ئیبراهیم عه‌لیزاده‌: ناسیۆنالیزمی‌ چه‌پ منداڵێكه‌ ده‌گری‌ نازانێت كوێی‌ ژان ده‌كات
با فێربین بۆ خۆمان كورسیی به‌رپرسیارێتیی به‌جێبهێڵین
مسته‌فا هیجری‌: كێشه‌كانمان له‌گه‌ڵ‌ ئێران به‌گفتوگۆ یه‌كلایی‌ نابێته‌وه‌
مزگین ئامه‌د: له‌ژێر كاریگه‌ریی‌ په‌كه‌كه‌ خه‌باتی‌ گه‌لی‌ كورد پێشكه‌وتووه‌
كـورد هـه‌رزانفـرۆش و گـرانكـڕن، بـۆیـه‌ ئـه‌مـریكـــا كـه‌ڵكـیان لـێ وه‌رده‌گـرێ‌
عومه‌ر فه‌تاح: ده‌ستمان به‌ لێپرسینه‌وه‌ كردووه‌
كوێستان محه‌مه‌د: پارله‌مان ئاگای‌ له‌ گرێبه‌سته‌كانی‌ نه‌وت نییه‌
كه‌مال كه‌ركوكی‌: حه‌قی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ كورد نییه‌ خاكی‌ كوردستان بخاته‌ ریفراندۆمه‌وه‌
ئیسماعیل شوكر: دواكه‌وتنی‌ بودجه‌ ته‌نها له‌به‌ر 17% نییه‌
مایكڵ‌ رۆبن: ئه‌مریكا هاوپه‌یمانی كورده‌كانی عیراقه‌ نه‌ك هاوپه‌یمانی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان
ڤینۆس فایه‌ق: به‌ستنی‌ كۆنگره‌ له‌ناوچه‌ ئه‌نفالكراوه‌كاندا لایه‌نێكی عاتیفی‌ هه‌یه‌
مامۆستا سه‌یفه‌دین عه‌لی‌ :
راپۆرته‌كانی‌ مافی‌ مرۆڤ به‌شێكیان ناڕاستن‌و له‌میدیاكان‌و ئه‌ملاو ئه‌ولاوه‌ وه‌رگیراون
سالم وه‌هبی‌: كورد نه‌یتوانیوه‌ واقیع ‌و كێشه‌كانی‌ به‌ عه‌ره‌ب بناسێنێت
زۆرێك له‌ دیموكراته‌كان‌و كۆمارییه‌كان له‌ مه‌سه‌له‌ی‌ كورد تێنه‌گه‌یشتوون
د.سامان فه‌وزی‌: سه‌ندیكا جێ باوه‌ڕی‌ هه‌موو رۆژنامه‌نوسان نییه‌
نه‌بوونی‌ یاسای‌ رۆژنامه‌وانی‌ باشتره‌ له‌و یاسایه‌ی‌ كه‌ په‌سه‌ندكرا
سه‌ڵاحه‌دینی‌ موهته‌دی‌:
ئینشیقاقی حزبه‌كان به‌شێكی بۆ سایكۆلۆژیای سه‌ركرده‌كان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌
د. جه‌زا تۆفیق تالیب
ده‌رهێنانی نه‌وت به‌رێژه‌یه‌كی زۆر زیانی هه‌یه‌ بۆ داهاتوومان
فازڵ‌ میرانی‌:
ئه‌گه‌ر بڵێم حكومه‌ت له‌ژێر ده‌سه‌ڵاتی‌ حزبدا نییه‌، راست ناكه‌م
سـۆزانی خاڵه‌ شـه‌هـاب:
به‌رپرسیارییه‌تی‌ ئه‌خلاقیی لای وه‌زیره‌كانی ئێمه‌ نییه‌ و یه‌ك وه‌زیر دانی به‌ هه‌ڵه‌دا نه‌ناوه‌
"وه‌ختێك كه‌ له‌ قه‌فه‌زی‌ ده‌سه‌ڵات دێیته‌ ده‌ره‌وه‌، ره‌نگه‌ ئازادیی قسه‌كردنت زۆرتربێت"
توركیا له‌ڕیگه‌ی هه‌ره‌شه‌وه‌ جارێكی تر كێشه‌ی كوردی هێنایه‌وه‌ ناوه‌ندی قسه‌وباس
ئێستا که‌س به‌ په‌که‌که‌ ناڵێت تیرۆریست
جه‌بار یاوه‌ر: ئه‌گه‌ر توركیا له‌شكركێشی بكات، ئێمه‌ ناچینه‌ هیچ به‌ره‌یه‌كه‌وه‌
فوئاد عه‌جمی: په‌یوه‌ندی‌ له‌نێوان گه‌لێكی‌ بچوك ‌و وڵاتێكی‌ زلهێز موجازه‌فه‌یه‌
نه‌رمین عوسمان جێگری‌ سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ بالاَی‌ ماده‌ی‌ 140:
چۆن ده‌بێت خاكی‌ خۆت بخه‌یته‌ راپرسیه‌وه‌
قاعیده‌مان له‌ گه‌رمیان ده‌ركرد، ئاڵای‌ كوردستانمان بۆیه‌كه‌مجار هه‌ڵكرد
سه‌رۆكی‌ پژاك:
هاوكاریی‌ ئه‌مریكا بۆ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانمان قبوڵده‌كه‌ین
جه‌لال جه‌وهه‌ر:
مه‌كته‌بی‌ رێكخراوه‌ دیموكراتییه‌كان و مافی‌ مرۆڤ و كۆمه‌ڵایه‌تی‌ به‌زیاد ده‌زانم
فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد: كورد ناتوانێت هه‌موو ناوچه‌ دابڕاوه‌كان بگێڕێته‌وه‌

عه‌دنان موفتی‌:
پارله‌مان نازانێت چه‌ند پاره‌ به‌ حزبه‌كان ده‌درێت

حاكم شێخ له‌تیف: یه‌كێتی‌ و پارتی‌ باوه‌ڕیان به‌ ده‌ستور نییه‌

قادر عه‌زیز: ئێمه‌ ئۆپۆزسیۆن نین


 

Sbeiy.com © 2007-2011 All rights reserved    
ئه‌مه‌ریكا: له‌گه‌ڵ ئێران په‌یوه‌نده‌ی‌ راسته‌وخۆمان هه‌یه‌ مامۆستایانی هاوبه‌ش ستایشی سه‌رجه‌م مامۆستایانی‌ كوردستان ده‌كات به‌غدا؛ به‌هۆی ته‌قینه‌وه‌ی دو بۆمبه‌وه، 70 كه‌س بون به‌ قوربانی‌ به‌هۆی‌ كوشتنی‌ خوشكه‌زاكه‌یه‌وه‌، میرێكی كوه‌یتی‌ له‌ سێداره‌ ده‌درێت چوارقوڕنه‌؛ كارمه‌ندانی به‌شی سیانه‌ی كاره‌با مانیانگرت بۆ وه‌رگرتنی خوێندكارانی هه‌رێم، نوێنه‌ری‌ 22 زانكۆی‌ ئه‌مه‌ریكا له‌ هه‌ولێرن سوریا؛ ئه‌مڕۆ پێنجشه‌ممه‌، 14 كه‌س كوژراون هه‌ولێر؛ چه‌ندین كه‌س ناویان له‌ناو ليستى (دامه‌زراوان) و (دانه‌مه‌زراوان)دا نه‌هاتوه‌ته‌وه‌ سه‌ركرده‌یه‌كی شۆڕشگێڕانی‌ لیبیا: قه‌زافی له‌ شاری‌ سیرته‌ عه‌بدوڵا ئۆجه‌لان: حكومه‌تی‌ توركیا گفتوگۆكانی‌ له‌گه‌ڵ كورد وه‌ستاندوه‌ هۆشیار زێباری‌: بونی په‌كه‌كه‌ له‌سه‌ر خاكی عێراق ناشه‌رعیه‌و جێگه‌ی‌ قبوڵكردن نیه‌ 5 هه‌زار یه‌كه‌ی‌ نیشته‌جێبون له‌ شاره‌كاندا بۆ هێزه‌كانی ناوخۆ دروستده‌كرێت ئه‌ڵمانیا؛ تارا جاف و داریوشی‌ ئیقبالی‌ كۆنسێرتێك كۆیان ده‌كاته‌وه‌ سلێمانی؛ به‌ڕێوه‌به‌ری كه‌ناڵی ئاسمانی په‌یام بانگهێشتی دادگا کراو به‌ به‌ڵێننامه‌ی شه‌خسی ئازاد کرا شانۆگه‌ری‌ گێژه‌ن نمایش ده‌كرێ