رەوشی سیاسی وحوکمرانی وئایندەی هەر وڵات وکۆمەڵگایەک تا ئاستێکی زۆر پابەندە بە سروشت وبەرنامە ودیدوبۆچونی ئەو حیزب ولایەن وکەسایەتیانەی دەسەڵاتدارن.
ئەم بەدیهیە سیاسیە بەردەوام هەزاربارە دەبێتەوە وبێگومان رەوشی باشوری کوردستان وئایندەشی کەوتۆتە ژێر زەبری سروشت ودید وبۆچون وبەرژەوەندیەکانی دەسەڵاتدارەکانیەوە.
مەبەست لەم نوسینە کەمکردنەوە نیە لەو هێز ولایەنە دەسەڵاتدارانە، بەقەدەر ئەوەی هەوڵێکە بۆ ناسینیان وپێناسەکردنیان ولەو سەرچاوەیەوە چاوەڕوانیەکانمان بنیات بنێین.
خاڵی زۆر گرنگی هاوبەش لە خەسڵەتی دو هێزی دەسەڵاتدار بەکاربونیانە لەڕۆژی دروستبونیانەوە تا ئەم ساتە لە سایەی هەمان دەسەڵاتدار وچاوەروانیش ناکرێت بەشێوەیەکی ئاسایی گۆرانکاری بەسەردا بێت.
پارتی ومەسعود بارزانی
بەرێز مەسعود بارزانی لە تەمەنی گەنجیەوە لەسایەی سەرکردایەتی ودەسەڵاتی خوالێخۆشبو مەلا مستەفای باوکدا ورۆڵی بەرچاوی بنەماڵەکەیان لە بزافی کوردایەتی وپارتیدا هەمیشە دەسەڵاتدار بوە ویەکێک بوە لە کاراکتەرەکانی سەنتەری بڕیاردان. ئەم سەنتەرە لە رابورد وبەتایبەت لەئێستادا تەنیا بە ئەندامانی خێزان وبنەماڵەکەی پرکراوەتەوە ولەگەڵ چەند سەرکردەیەکی دێرینی پارتی وبەئەمەک بۆ بنەماڵەی بارزانی پێکهاتەی سەرەکین لەدەوری ئەو سەنتەرەی بریاردانە. راستە پارتی لەماوەی 64 ساڵی تەمەنیدا 12 کۆنگرەی بەستوە وبەڕێگەی ئەو دیموکراسیەی بۆیان گونجاوە وپێرەویان کردوە سەرکردایەتی هەڵبژێردراوە، بەڵام هیچ کاتێک یەکەم کەسی دەسەڵاتداری پارتی لەدەرەوەی بنەماڵەی بارزانی نەبوە. زۆربەی کاتەکانیش بەرپرسیاریەتی دەزگا وپۆستە گرنگەکانی پارتی بە کەسانێک لەدەرەوەی ئەو بازنە تۆکمە وداخراو وتوندوتۆڵە نەسپێردراوە. ناکۆکی وملمڵانێکانی ناو ئەو بازنە هەمیشە بە داخراوی ماونەتەوە وهیچ کاتێکیش نەبونەتە مایەی تێکچون وپەرتەوازەبونی پارتی ودەسەڵاتەکەی. تاکە ئەزمونی گەورەی تاڵ بۆ پارتی وبنەماڵەی بارزانی هەڵمەتی جەلالی بو. چەند کەسێکی دەسەڵاتدار وناوداری سەرکردایەتی پارتی کە لەدەرەوەی بازنەی بنەماڵە بون، خوالێخۆشبوان ابراهیم ئەحمەد ونوری شاوەیس وعومەر مستەفا وشەهید عەلی عەسکەری ولەو بەڕێزانەی لە ژیاندا ماون مام جه‌لال وچەند کەسایەتیەکی تر وەک باڵی مەکتەبی سیاسی لە سەرکردایەتی بارزانی هەڵگەرانەوە وچەندین ساڵ سەرقاڵی شەرێکی خوێناوی یەکتربون. دەسەڵاتدارانی پارتی لەدوای ئەم ئەزمونەوە هیچ کات رێگەیان نەداوە دەسەڵات لەدەستیان دەرچێت. راستە لەچەند حاڵەتێکدا خەڵکیان لێجیابۆتەوە یا لێیان هەڵگەراونەتەوە، نمونە عەزیز ئاکرەیی وئیسماعیل مەلا عەزیز وعه‌بدولوهاب ئەتروشی ودواتر شەهید سامی عه‌بدولڕه‌حمان وخوالێخۆشبو جەرجیس فه‌تحوڵا وچەند کەسایەتیەکی تریش، یا ریزەکانی پارتیان بەجێهێشتوە وەک بەرێزان دکتۆر مه‌حمود عوسمان وجەوهەر نامق کە سکرتێری گشتی پارتی بو، بەڵام کاریگەری وزەرەری ئەمانە زۆر کەم ونادیاربوە. بەدرێژایی ماوەیەکی زۆر لەتەمەنی پارتی تەنها چەند کەسێکی بازنەی یەکەم لە پەیوەندیە زۆر نهێنی وتایبەتەکانی دەسەڵاتدارانی پارتی وسەرکردەکانی لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ ودنیا بەئاگابون. بەهەمان شێوازیش هێزی چەکداری خۆیان بنیات ناوە وبەڕێوەی دەبەن.
ئەم خەسڵەتانە وای لەپارتی کردوە لەسەر رێچکەی حیزبێکی کلاسیکی خاوەن ناوەند وبازنەیەکی بریاردانی داخراو وتۆکمە وبێ کێشەی گەورە سیاسەتی دابرێژێت وبەهێمنی کارەکانی بەپلان وسەرپەرشتیکردنێکی ناوەندی توندوتۆڵەوە ئەنجام بدات. بەواتایەکی تر پارتی حیزبێکی نەتەوەییە بەمەرج وخواستەکانی لوتکەی دەسەڵاتەکەی. ئەمە بۆتە مایەی ئەوەی کاریگەری پارتی وسەرکردەکانی لەسەر رەوشی بزافی کوردایەتی هەمیشە بە دیدوبۆچون وبەرژەوەندیە باڵاکانی دەسەڵاتدارانیەوە بەسترابێتەوە، چ بۆ هێمنی وئارامی وچ بۆ شەڕ وململانێی توند وهەروەها بۆ حوکمرانی وبریارە چارەنوسسازەکانیش. ئەم واقیعە کە بە درێژایی مێژو خۆی چەسپاندوە بۆتە دی فاکتۆیەکی سیاسی بزافی کوردایەتی وبێدەنگ قبوڵکراوە وهۆکاری سەرەکی ئەستەمی جیاکردنەوەی بەرژەوەندی نەتەوەیی وبەرژەوەندی لوتکەی دەسەڵاتی پارتیە. ئەم خەسڵەتە لەم سەردەمەدا لە بەرێوەبردنی هەرێم لە زۆر بواردا زۆرتر زەق وبەرچاوە، بەتایبەتی توانای ئابوری وبەرژەوەندیە ئابوریەکانی دەسەڵاتدارانی پارتی لەسەر ئاستێکی ئەوەندە گەورەن کە لەگەڵ میرنشینەکانی دورگەی عەرەبی بەراورد دەکرێن. لەگەڵ ئەوەشدا کە دەسەڵاتەکان بەرێگەی دیموکراسیەت بەرهەم هێنراون، بەڵام دەسەڵاتی پارتی لە هەرێم ولە حوکمرانیشدا کورتی هێناوە لە دابینکردنی دادپەروەری کۆمەڵایەتی وسەروەری یاسا وڕێزگرتن لە مافەکانی مرۆڤ وشەفافیەت.
وەک بنەمایەکی کۆمەڵایەتی وئیرسێکی مێژویی دەسەڵاتدارانی پارتی لە بنەماڵەی بارزانی بەردەوام لە دوژمن وناحەزەکانیان لە هۆز وتیرەکانی دەوروبەریان بەئاگابون وتاپێشیان کرابێت بەهاریکاری ئەم وڵات وئەو هێز گوزری قورسیان لێداون وتا رادەیەکی زۆر سەرکەوتوش بون. ئەم خەسڵەتە وئیرسە مێژوییە کرۆکی عەقڵیەتی کارگێری وسیاسی پارتی داڕشتوە. عەقڵیەتی خۆماتدان وقواستنەوەی ناکۆکی وملمڵانێکانی دەوروبەریان وپەلاماردان. تەنانەت ئەم عەقڵیەتە بەسەر سیاسەتکردنیان لە گۆرەپانی کوردایەتیشدا باڵادەست بوە، بۆیە سەرجەم هێزەکانی کوردستان بە هوشیاری ودڵەراوکێەکی شاردراوەوە لەگەڵ پارتیدا سیاسەتیان کردوە. زاڵبونی ئەم هزرەی شەڕی سارد لە عەقڵیەتی سیاسی پارتیدا وخەستکردنەوە وتێکەڵاوکردنی بەرژەوەندیەکان لە لوتکەی دەسەڵاتیدا هۆکارێکی زۆر گەورەبوە لە چەندین روداوی گەورە لە بزافی کوردایەتی لە باشور بەتایبەت ولە کوردستانی گەورە بەگشتی، باشترین نمونە نسکۆی 1975 وکارەساتی هەکاری و31 ئۆگۆستی 1996 وهەڵوێست ورەفتاریان بەرامبەر بزافی کوردایەتی لەبەشەکانی تری کوردستانن، هەر ئەم هەمو نمونە وڕوداوانە بە وەرچەرخاندنە مێژوییە نێگەتیفەکانی بزافەکە ناسراون.
یەکێتی ومام جه‌لال
دروستبونی یەکێتی وەڵامێکی رەوا ودروست بو بۆ نسکۆی 1975 لە ئاکامی پلانی نێودەوڵەتی وناوچەیی لەسەر شۆڕشی ئەیلول وچۆکدادانی سەرکردایەتی شۆڕش بۆ ئەو پلانە.
لەڕۆژی دروستبونی یەکێتییەوە بەڕێز مام جه‌لال کەسایەتی یەکەم بوە ولەسەرەتادا بازنەیەکی توندی لە هاوڕێکانی سەردەمی جەلالی کۆکردەوە. مام جه‌لال پشتئەستور بو بە کۆمەڵە، کە کۆڵەکەی سەرەکی یەکێتی بو وبەشی زۆری سەرکردەکانی ئەم رەوتەش لە سەرکردە وکادیر وهەڵسورێنەرانی هەڵمەتی جەلالی بون. مام جه‌لال بۆ فراوانکردنی زەمینەی جەماوەری ودەسەڵاتی یەکێتی کاری کرد تا چەند باڵێکی تر هاتنە ناو یەکێتییەوە. ئەم باڵ وگروپانە نە بنەمای فیکری رون وئاشکرایان هەبو ونە پێگەی جەماوەریان بەئاستی کۆمەڵە بەهێزبو وزۆربەشیان لە کەسایەتیە ناودارەکانی پارتی وشۆڕشی ئەیلول بون. ئەم کۆکردنەوە وتێکەڵاوکردنە لەسایەی رێکخراوێکی فرە رەگەز وبۆچون وکاراکتەر وبۆ بەرەنگاربونەوەی دڕندایەتی دوژمن وهەڵسانەوەی پاش نسکۆ، لەگەڵ ئەوەشدا کە ئەرکێکی زۆر پیرۆز وپڕ بەها بوە، وەلێ لە چوارچێوە گشتیەکەی کوردایەتیدا مایەوە ونەیتوانی لە یاسا سیاسیەکانی ئەو سەردەمەی شەڕی سارد وململانێکانی لەگەڵ پارتی وهێزەکانی تری ناوچەکە قورتاربێت. یەکێتی توانی لەشۆڕشی هەڵساندنەوەدا چەندین نەریتی نوێ وبەرز وبەسود بۆ شۆڕشەکە بچەسپێنێت، وەک فرە منبەری، کراوەیی سەرکردایەتیەکەی، تێکەڵاوی بەردەوام لەگەڵ جەماوەردا وبەشداری پێکردنیان لە ئیدارە وچارەی کێشەکانی ناوچە ئازادکراوەکان، چالاکی ولێبوردویەتی چەندین سەرکردەی ناوداری کە لەخەباتی سەرسەختی یەکێتیدا شەهیدکران وچەندین داهێنانی بەنرخی تر لە بواری رێکخستنی هێزی پێشمەرگە وپێکهاتە ومیکانیزمەکانی کارکردنی، بەتایبەت دوای ئەنفالەکان، ورۆڵی ئامادەکاری وبەرپاکردن وبەرێوەبردنی مەزنترین راپەرین لە مێژوی گەلانی ناوچەکەدا. مەخابن بەشێکی ئەم سەروەریانە ولەسایەی هەمان سەرکردایەتیدا لەدوای راپەرینەوە وەک گەڵای پایزان هەڵوەرین وبە ناوچەگەری وتەکەتولات وبەرژەوەندیە تایبەتیەکانی جەمسەرەکانی ناو یەکێتی پرکرانەوە.
مام جه‌لال، وەک هەر کەسایەتی وسەرکردەیەکی سیاسی، خاوەنی خەسڵەتی سیاسی تایبەتی خۆیەتی کە رەنگدانەوە وکاریگەری قورسیان لەسەر رەوشی ئەو مێژوە هەبوە. لێردا وەستانێک وئاوردانەوەیەک لەمێژوی سیاسی ئەم سەرکردەیەی کورد وخەسڵەتە سیاسیەکانی لەشوێنی خۆیدایە.
مام جه‌لال لە سەردەمی گەنجیەوە وەک سەرکردەیەکی رۆشنبیری یاخیبو وبزێو وتەموح ناسرابو. پێگە ودەسەڵاتی بەتوانای خۆی بەدەستی هێنابون. خەونە نەتەوەییەکانی ئەو سەردەمەی لە چەمکێکی نەتەوەیی پێشکەوتنخواز ولەسایەی سەرکردایەتی مەلا مستەفادا دەبینی وزۆر نزیک لە چەمکی بزوتنەوەی عەرەبی بە سەرکردایەتی خواڵێخۆشبو جه‌مال عه‌بدولناسر. لەگەڵ یەکەم بەرەنگاربونەوە وپێکدادانا لەگەڵ خوالێخۆشیو مەلا مستەفا بەدەستی بەتاڵ ودەوروبەرێکی تەنراو بە کۆمەڵێک سیاسەتمه‌داری کوردی بێهێز وهەڵوێست مایەوە. مام جه‌لال خاوەنی عەشرەت وبنەماڵەیەکی تۆکمە وداخراو کەسەرقاڵی کوردایەتی بێت نەبو. ناوبانگی ولێهاتویی خۆی وخەونەکانی پاڵی پێوەنان بیر لە پشتیوانیەک بۆخۆی وگروپەکەی بکاتەوە. مام جه‌لال باش تێگەیشتبو کە پێگە ودەسەڵات وهێزی هەر سەرکردە ولایەنێکی کورد لە باشور لەو سەردەمەدا بە رازیکردن وپشتیوانی دەوڵەت وهێزێکی ناوچەکە بەستراوەتەوە. بێ دابینکردنی ئەم پشتیوانیە هیچ سەرکردەیەکی کورد توانای مانەوەیەکی درێژی لە بزافی کوردایەتیدا نابێت. مام جه‌لال ئەو زەمینە بەهێزەی بنەماڵەی بارزانی نەبو کە سوپایەکی بەئەمەکی گوێرایەڵی لە پێشمەرگە وکادر وئەندامی حیزبی لەبەر دەستدابێت ونە ئەو ساتانەش دەسەڵات وپەیوەندیەکان وناوبانگی رکابەرەکەی هەبو. بۆیە مام جه‌لال لەسەرەتای یاخیبونیەوە لەپێشدا خۆی هاویشتە باوەشی ئێرانی سەردەمی شا ودواتر رژێمی بەعسه‌وه. لەم هەڵمەتەیەدا سەرکەوتو نەبو وناچار گەڕایەوە بۆ شۆڕشی ئەیلول ولای مەلا مستەفا. هاوکاریکردنی رژێمی بەغدا وشکستەکەی ئاسەوارێکی زۆر وروژێنەری لەهەستکردن بە گوناهی مێژویی لەدەرونی مام جه‌لال دا خەتم کرد.
پێگە ودەسەڵاتی مام جه‌لال دوای نسکۆ وبەدرێژایی خەباتی سەردەمی شاخ لە ئاستی یەکەمدا بە خەبات وسەروەریەکانی یەکێتییەوە پابەندبون وبەخودی خۆشیەوە وەک سەرکردەیەکی بزوێنەر وبەجەرگ، بەڵام زامدار لە ناخیدا ونائارام لە هەست وبیرکردنەوەی سیاسیدا. کاریگەری رۆڵی مام جه‌لال بەهۆی فرە رەگەزی وفرە سەنتەری بریاردانی ناو یەکێتی وتەنیایی خودی خۆی وخەونە زۆرەکانی وجێگۆرکێی زۆری هاوپەیمانیەتیەکانیەوە نائارامی ودڵەراوکێی زۆریان پێوە دیاربون. لەگەڵ ئەوەشدا لەگەڵ دۆخی بزافەکە وناو ماڵی خۆیدا بە پێرەوکردنی سیاسەتێکی مەتاتی وڕۆژانە دارێژراو تا راپەرین گوزەرانی کردوە.
لەدوای راپەرینیشەوە بە هەمان شێواز لە سەرکردایەتیکردنی یەکێتی ودۆخی هەرێمدا بەردەوام بوە، لە ئاکامی نائارامی ناوماڵی کورد ویەکێتی لەلایەکەوە ولەلایەکی تریشەوە رەخساندنی هەلێکی مێژویی بۆی کە وەک سەرکردەیەک لەعێراقدا بەشێک لە خەونە سەرەتاییەکانی بەدی بهێنێت پێڕەوی سیاسەتی رازیکردن وچاوشارکێ وخۆماتکردن وقوڵکردنەوەی ناکۆکیەکانی دەوروبەری کردوە. ئاکامەکانی بەباشی بۆی نەشکانەوە.
بۆیە دەتوانرێت بوترێت مام جه‌لال لەگەڵ ئەوەشدا جەمسەرێکی زامداری پێچەوانەی لوتکەی دەسەڵاتی پارتی بوە، کەچی بەردەوام بەهۆی دۆخی ناو یەکێتی ودەسەڵاتی تۆکمەی بنەماڵەی بارزانی ناچارکراوە هێڵەکانی سیاسی پاراڵێل (موازی) بۆ ئەوان داڕێژێت، روکەشانە هێلەکان دژ بەیەک نەبون، وەلێ لە پراکتیکدا دواخاڵی یەکگرتنەوەشیان دیارنەبوە. هۆکارەکەی چونکە لەناخیدا نەویستویەتی ونە لەتواناشیدا بوە هێڵە سیاسیەکانی خۆی بەڕاشکاوی دارێژێت یا کەش وهەوا وپێداویستیەکانی پەیرەوکردن وجێبەجێکردنیان بڕەخسێنێت. لەئاکامی ئەم دۆخەدا رێککەوتنامەی ستراتیژی وکۆمەڵێک کاری تری ئەنجامداوە وده‌رکی به‌وه‌کردوه به ناخێکی زامداره‌وه به‌شێک له‌تواناکانی له‌ده‌ستداوه وخۆی لە ملمڵانێ وشەڕیش لاداوه. ئەم رەفتارە سیاسیەشی هۆکاری سەرەکی بوە کە نەیتوانیوە دۆخی ناو یەکێتی بەشێوازێکی دروست کۆنترۆڵ بکات. لەئاکامی ئەم سیاسەتەی دورەپەرێزی وڕازیکردن وڕاگرتنی دۆخەکە بە تەمومژی وتەنراو بە ناکۆکی وململانێ هەنوکە دۆخێک هاتۆتە ئاراوە کەبۆتە داوێکی ئاڵۆز ومام جه‌لال ویەکێتی تێدا بە هەستێکی زامدار وپەشۆکیەوە گەمارۆ دراون. مام جه‌لال ویەکێتی لەم دۆخەدا، تایبەت دوای دو هەڵبژاردنی پار وئەمساڵ، ناتوانن شەریکێکی یەکسان بن لەبریارە گرنگەکان ونە ئەو پێگە بەهێزەیان لە حوکمرانی هەرێم ولە دەسەڵاتی بەغدادا ماوە. گوناهی سەرەکی ئەم دۆخە بۆ خودی مام جه‌لال وبازنەی یەکەمی دەوروبەری دەگەڕێتەوە. بازنەیەک تەنها خەمخۆری بەرژوەندیە تایبەتیەکانی خۆیان وکەس وکاریانن وپێگەی سیاسیان ئەوەندە لاواز وبێسەرمایە بوە مەبەستیانە مام جه‌لال وەک قەڵغانێکی مەعنەوی ومێژویی ویاسایی بیان پارێزێت.
قەیران وئۆپزسیۆن وفیڵتەری دەسەڵات
ئەمانە خەسڵەتە سەرەکیەکانی دو گەورەترین کەسایەتی دەسەڵاتدار وبازنەکانی راستەوخۆی دەوروبەریانن. لەم دۆخ وهاوکێشانەدا چاوەڕوانیەکان کەڵەکەکراون.
دەزگاکانی راگەیاندنی هەردولا شەو ورۆژ سەرقاڵی نمایشکردنێکی ئاراشتەکراوی خۆیان وسەرکردەکانیانن. بە واتە وقسەی ئەمان بێت لەسایەی بەهرەیی وڕەحمەتیاندا بەهار بەتەواوی هێنراوەتە سەرچۆک ونمونەی حوکمڕانی ودەسکەوتەکانمان بێئەوان وەک بەفری بەر هەتاو دەتوێنەوە. پرۆپاگەندەی حیزبی تا ئەو ئاستە رەوایە وکاریگەری باشی دەبێت کە کوێرانە وچەواشەکار نەبێت، لەوە دەرچو دەچێتە قاڵبی دۆگما وسەرلێشێواندنەوە.
ئەم دو هێزەی بەیەکەوە دەسەڵاتیان بەدەستەوەیە نە هاوپەیمانی گیانی بەگیانی یەکترن، دەرەنجامەکانی لیستە هاوبەشەکەیان لە دوا هەڵبژاردندا ئەو راستیە دەسەلمێنن، نە دوژمنی یەکتریشن، بەناو رێککەوتنامەی ستراتیژیان لە بەیندا هەیە، بەڵکو شتێکن لە نێوان ئەو دو چەمکەدا، بەکورتی فشاری ئەمریکا ودۆخی عێراق وبەرژەوەندی ودەسەڵات بەیەکیەوە بەستونەتەوە. مانای پرۆسەی دیموکراسی، کە هەمومان تێدا بەشدارین، بۆ دەسەڵات ئەوە دەگەیەنێت کە بەرهەمەکانی بۆ ئەوان بێت ومیللەتیش لەسایەی رەحمەت وشەفاعەتی دیموکراسیانەی ئەواندا گوزرەان بکات. بەکورتی بەرهەمەکانی دیموکراسیەت بە فیڵتەری دەسەڵات دەپاڵێورێت.
رەوا ولۆژیکە مرۆڤێکی کورد بە هەڵسەنگاندنی مێژو وسروشتی ئێستای ئەم دو هێزە دەسەڵاتدارە وسەرکردەکانیان بیرۆکەیەک لای گەڵاڵە بێت کە نائارامی سیاسی ئەم دو هێزە وزەمینەی مێژویی لەرزۆک وشەتەکی نێوانیان ودوریان لە واقیعدا لەیەکتر وتێکچونی هاوسەنگی هێزی نێوانیان وزاڵبونی بەرژەوەندیە تایبەتیەکان وبەرتەسککردنەوەی سەنتەرەکانی بریاردان وبەحیزبکردنی پارڵەمان وکەم دەسەڵاتیان لەئاستی عێراق وناوچەکە ئەو فاکتەرانەن کە ئایندەی باشوری کوردستان لێیان دڵنیا نەبێت وپێویستی جددیان بە چارە ورەفتارکردنی گونجاو هەیە.
رێگرتن لە رودانی قەیرانی سیاسی، زو یا درەنگ لەسایەی ئەم دەسەڵاتدارانەدا روبەروی خاک ومیللەتەکەمان دەبێتەوە، ئەرکێکی گەورەی هێزەکانی ئۆپزسیۆنە لە کوردستان. یەکەم هەنگاویش نابێت ئۆپزسیۆن لە ئاستی کوردستاندا ببن بە بەشێک لەو هاوکێشە سەخت وئاڵۆزەی نێوان پارتی ویەکێتی، لەئاستێکی تردا سەیری دەسەڵات بکەن لەڕوانگای دەسەڵاتەوە نەک پێکهاتە حیزبیەکانیان وهەڵسەنگاندنیان بە چەمکی ئۆپزسیۆنی عەقڵانیەت بێت. پێویستە هێزەکانی ئۆپزسیۆن بەرەیەکی فراوان لەگەڵ رێکخراوەکانی کۆمەڵگای مەدەنی وسەندیکاکان وڕۆشنبیران وڕۆژنامەگەی ئازاددا سازبدەن تا هێزێکی فشاری دەرەوەی پارڵەمان سازبدەن ورێگگری لە سەرهەڵدانی قەیرانی سیاسی کوشندە بۆ نمونەی حوکمرانی وئازدای وگەشه‌کردنی کۆمەڵایەتیمان بکەن.
ئەم کارانە بێ عەقڵانیەت وتێگەیشتنی دەسەڵات مەبەستەکان ناپێکن، ناکرێت بۆ ئەم مەبەستانە پشتئەستور بین بە فراکسیۆنی دەسەڵات لە پارڵەمانی کوردستان وسەرۆکایەتیەکەی کە ئاوێنەیەکی شەراکەتی ناچاری دو هێزەکەن وکاری سەرەکیان بەرگریکردنە لەو شەراکەتە تەم ومژاویە.
کەسێکیش نیە بتوانێت بە عەسایەکی سحری ئەم بارە سەپێنراوە بگۆڕێت. بۆیە بەرفراوانکردنی بەرە وگۆڕەپانی ئۆپزسیۆن بە هێمنی وئاشتیخوازانە تا تەواوی شەقامی کوردی بگرێتەوە وببێتە ئامێرێکی سیاسی وجەماوەری لە بەرامبەر دەسەڵاتدا کارێکی سەرەکی تری هێزەکانی ئۆپزسیۆنە. بێگومان ئەم کارانە بوێری ودوربینی وپلانی تۆکمە وگونجاویشیان پێویستە.