سازدانی: سبه‌ی
له‌م دیمانه‌یه‌دا هانا سه‌عید، وه‌ك كوردێكی دانیشتوی واشنتۆن و مافپەروەر و ئەندامی پێشوتری كۆمسیوێنی باڵای سەربەخۆی ھەڵبژاردن لە كەركوك، یاریدەدەری پێشوی دبلۆماسی گشتی تیمی ئاوەدانكرندەوەی عێراقی سەر بە وەزارەتی دەروەی ئەمه‌ریكا لە كەركوك و راوێژكاری یاسایی تیمەكە، باس له په‌یوه‌ندییه‌كانی كورد و ئه‌مه‌ریكا ده‌كات، هاوكات پێیوایه "ئێمەی كورد ھەشت ساڵە نەك تەنھا سیاسەتی دەرەوی ھەرێمی كوردستان بە رێوەی ئەبەین، نەك تەنھا نوسینگەمان ھەیە لە واشنتن. بەڵكۆ سیاسەتی دەرەوەی عێراقیش بەڕێوە ئەبەین. ئەوەتا 8 ساڵە وەزیری دەرەوەی عێراق كوردە، سەرۆكی كۆمار كوردە، قونسڵی عێراق لە ئەمه‌ریكا كوردە، نوێنەرمان لای نەتەوە یەگرتوەكان ھەر كوردە. ئیتر خەتای میلەت چیە ئەمانە بە قەت باشوری سودانیان پێ ناكرێت!".
سبه‌ی: له‌ئێستادا یه‌كێك له‌و بابه‌تانه‌ی باس ده‌كرێت په‌یوه‌ندی هه‌رێمی كوردستان و ئه‌مه‌ریكایه، به‌ڕای تۆ ئایا ئه‌م په‌یوه‌ندییه له چ ئاستێكدایه؟
هانا سه‌عید: پەیوەندی كورد و ئەمه‌ریكا تائێستا پەیوەستە بە كەسایەتیە حیزبی و حكومیه‌كان، ھیچ پەیوەندییەك لەنێوان حكومەتی ئەمه‌ریكا و گەلی كوردا نیە، ئەمەش بەڕاستی جێی داخە. ئەبینین ھیلاری كلینتن لە یەكەم سەردانی وەك وەزیری دەرەوە بۆ توركیا، سەردانی زانكۆی كرد، قسەی بۆ خوێندكاران كرد، ئۆباما لە یەكەم سەردانی بۆ میسر سەردانی مزگەوتی كرد قسەی بۆ گەلی میسر كرد، ئەمه‌ریكا پەیوەندی پتەوی ھەیە لەگەڵ لاو و گەنجی ئێران، چەند جارێك سەرۆكی ئێران ئەحمدی نەژاد ھەڕەشەی لە ئەمه‌ریكادا بەتۆمەتی ھاندانی گەنجی ئێران بۆ ھەڵگیرساندی شۆرش دژ بە حكومەتی ئیسلامی ئێران تاوان باركرد، بەھۆی نەبونی پەیامنێری ئەمه‌ریكی لەناو ئێران، لەكاتی راپەڕینی گەلی ئێران دژ بە ئەنجامەكانی ھەڵبژاردنەوەی نەژادی، ھەمو كەناڵەكانی راگەیاندن لە ئەمه‌ریكا زانیاریان لە ئەو گەنجانە وەردەگرد كە لەسەر ماڵپەری تویتەر و فەیس بوك زانیاری و وێنە و گرتەی ڤیدیۆیان بڵاو دەكرد، ھەر لە ئەوكاتە كۆمپانیای گۆگڵی ئەمه‌ریكی دركی بە ئەو گرنگیە كرد بۆیە ھەوڵی دا لەسەر تویتەر بتواندرێت كورتە نامەیەك بە مۆبایكلەت بە خۆرای بنێریت، بۆئەوەی زانیاری زیاتر بێت لە ئەو وڵاتانەی وا گەمارۆ دراون لەلایەن حكومەتەكانیانەوە، ئەم كارە تەنانه‌ت حكومەتی ئێرانی سەرسام كرد، حكومەتی تەھران ئێستاش سەرقاڵی كۆنترۆڵكردنی پەیوەندی نێوان گەنجی ئێران و ئەمه‌ریكایە، ئەمه‌ریكا وەك حكومەت دەیەھا بڵاوكراوەی ھەیە بە زمانی عەربی و فارسی توركی. ھەر لە رادیۆ و تەلفزیۆن و رۆژنامە و ماڵپەر و كتێب ...ھتد. تەنھا یەك دەزگای راگەیاندی ھەیە بە زمانی كوردی ئەوەش رادیۆی دەنگی ئەمه‌ریكایە، كە بودجەكەی زۆر كەمە، كارەكانیشی زۆربەی كات تەنھا گەیاندی ھەواڵە نەك دروستكردنی پردێك لەنێوان گەلی ئەمه‌ریكا و گەلی كورد، رەنگە دەنگی ئەمه‌ریكا ئێستا لە ھەمو كات كاریگەری كەمتر بێت، ئەمەش بەھۆی ھەبونی كۆمەڵێك دەزگای راگەیاندنی كوردی لە كوردستان كە تەنھا كاریان گەیاندنی ھەواڵە، بۆیە دەبێت بەرپرسان لە رادیۆی دەنگی ئەمه‌ریكا سیاسه‌تی خۆیان بگۆڕن بۆ شێوەیەك سود وربگرن لە خۆشەویستی لاوی كورد بۆ كەلتوری ئەمه‌ریكا، رون و ئاشكرایە، سەرەرای گەمارودانی كەلتوری كوردی بە سێ كەلتوری جیاواز عەرەبی، توركی، فارسی، لاوی كورد ئەوەندەی خولیای بە ئەمەریكی كردنی ستایلی ژیانی خۆیەتی، خولیای بە ئەمه‌ریكی كردنی جل و بەرگی خۆیەتی، خولیای بە ئەمه‌ریكی كردنی گۆڕانه‌كانیه‌تی، خولیای ئەوە نیە تێكەڵ بە كەلتورەكانی دەوروبەری بێت. ئەگەر ئەمه‌ریكا بەردەوام بێت تەنھا لە پەیوەندێكانی لەگەڵ كەسایەتیە حیزبیه‌كان و حكومیه‌كانی كوردستان، ئەوە رەنگە ئەوە حەزەی لاوی كورد بۆ ئەمه‌ریكا چیتر نەھێڵێت و گەنجی كورد حەزەكەی ببێت بە رق و دژ بەمەریكا رەفتار بكات، ئەوسا ئەمه‌ریكا تەنھا دەبتێت لۆمەی خۆی بكات.
سبەی: هه‌میشه سه‌ركرده كورده‌كان ئه‌وه ده‌ڵێن كه دۆستی ئه‌مه‌ریكان، به‌ڵام تائێستا له‌لایه‌ن ئه‌مه‌ریكاوه ئه‌وه پشتڕاست نه‌كراوه‌ته‌وه؟
هانا سه‌عید: ئەمه‌ریكا پەیوەندی پشت راست ناكات بۆ كەس. بەپێی سەنگی خۆت پەیوەندێكانی لەگەڵتا ئەگۆڕێت، ئەمە نەك تەنھا لەگەڵ كورد، لەگەڵ ھەمو گەلانی تریش. پشتوانی لە كورد ناكات دژ بە توركمان یان عەرب، نەخێر، قەت چاوەڕێی ئەمە نەبن لە ئەمه‌ریكا. تۆ تا ھیچ بۆ خۆت نەكەیت ئەمه‌ریكا ھیچت بۆ ناكات، بۆ ئێوە وا ئەزانن ئەمه‌ریكا پەیوەندیه‌كانی لەگەڵ باشوری سودان پشت راست كردبو بۆیە ئەوان سەربەخۆیان وەرگرت؟ لە دوا چاوپێكەوتن لەگەڵ سەركردەكانی باشوری سودان دوپاتیانكرد كە ئەمه‌ریكا بەھیچ شێوەیەك پشتوانی جیابونەویان نەبو، بەپێچەوانەوە حكومەتی ئەمه‌ریكا ئاگاداریانی كردوە لەوەی ئەوان پێیان ناخۆشە جیا ببنەوە، بەڵام پاش ئەوەی ئەوان شتێكیان بۆ خۆیان كرد، بەڕێز ئۆباما لە وتاری State of the Union لە 25 ئەم مانگە ستایشی باشوری سودانی كرد بۆ ھەوڵەكانیان بۆ سەربەخۆیی، وتیشی ئیتر پەیوەندی باشمان ئەبێت لەگەڵ ئەو گەلە نوێیە، ھەر لە ھەمان وتار دەست خۆشی لە گەلی تونس كرد، بۆ لە ناودانی حكومەتی سەركوتكەر، ئایە تونسیه‌كان و خەڵكی باشوری سودان پێش وەخت ئەمه‌ریكا ئیمزای بۆیان كردبو؟ ئایە ئەوان گەرەنتییان لە ئەمه‌ریكا وەرگرتبو بۆ ئەوەی دۆستیان بێت ھەتاھەتا؟ یان ھەر رژانە سەر شەقامەكان و مافی خۆیان بە دەستی خۆیان ھێنا. خۆ ئەمه‌ریكا نەھات عەره‌بانەكەی بو عەزیزی بسوتێنێ لە تونس، خۆ ئەمه‌ریكا نەھات راپەرین بكات لە میسر.
ئەمە شتێك وەبیرم ئەھێنێتەوە، كە لە تەمه‌نی ھەزەركاری بوم، گوێم لێ ئەبو گەورەكان ئەیان وت كورستان بۆیە نابێت بە وڵات چواردەورەی ئاو نیە، پاشان بۆم دركەوت ئەم مەتەڵە سەركردەكانمان ئەیان كرد بە مێشكی كورد، ئێ باشە ئەوە باشوری سودان بە قەد یەك جام ئاوی لێ نیە!
سبه‌ی: تۆ وه‌ك كوردێكی دانیشتوی ئه‌مه‌ریكا، گه‌لی ئه‌مه‌ریكی یان میدیا و ده‌زگا ناحكومییه‌كان له ئه‌مه‌ریكا چۆن ده‌ڕواننه دۆزی كورد؟
هانا سه‌عید: گەل و میدیای ئەمه‌ریكا تێگەیشتنی بۆ دۆزی كورد زۆر كەمە، ئەم تێگەیشتنەش لە رێگای حكومەتەوە گەیشتۆە بە میدیا، رێگاكانی تر زۆر كەمن، پشتی پێ نابەسترێت بۆ فروانكردنی ئەم دۆزە، ئەمەش بەڕای من ئەگەڕێتەوە بۆ دو ھۆ:
یەكەم: لاوازی پەیوەندی لە نێوان دەزگا ناحكومێكانی ئەمه‌ریكا و كوردستان، پەیوەندی لە نێوان زانكۆكانی ئەمه‌ریكا و زانكۆكانی كوردستان زۆر كەمە، رەنگە ئێستا لێم بپرسی كە مانگی رابردو پارێزگاری ھەولێر سەردانی زانكۆی پەنسلڤانیای كرد، منیش لێت ئەپرسم ئەو سەردانە چی لێ بەرھەم بو؟، ئەمە دیسانەوە ھەر سەردانێكی حكومییە ھچیی تر، بەڵام ئەگەر سەرۆكی زانكۆیەك یان راگری كۆلێژێكی كوردستان سەردانی ئەمه‌ریكای بكردایە باشتر بو، ئەمە بۆ حكومەت و خەڵكی كوردستان باشتر ئەبو، بۆ نمونە پەتای ئەنفەلەونزەی بەراز لە مەكسیك سەری ھەڵدا پاشان ھاتە ئەمه‌ریكا دواتریش گەیشتە ھەمو جیھان بە كوردستانیشەوە، ئەگەر زاكۆیەك لە زانكۆكانی كوردستان پەیوەندی ھەبوایە لەگەڵ زانكۆیەكی ئەمه‌ریكا، ئەوكات زانیاریان ئالوگۆڕ ئەكرد، حكومەتی ھەرێمش زۆر بە ئاسانی كۆنترۆڵی ئەو پەتایەی ئەكرد لە كوردستان، یان كۆلێژێكی كشتوكاڵی لە كوردستان پەیوەندی ھەبوایە لەگەڵ ھەر دەزگایەكی ناحكومی لە ئەمه‌ریكا ئەوسا ئەیانتوانی وشەكە ساڵی بەشێوەیەكی باشتر و ئاسان تر چارەسەر بكەن، ئەگەر بەرپرسی نه‌خۆشخانەیەك لە كوردستان پەیوەندی ھەبێت لەگەڵ دەزگایەكی توێژینەوەی پزیشكی لە ئەمه‌ریكا ئەوسا ئەتوانن زۆر نەخۆشی چارەسەر بكەن، ئەگەر ھەیئەی قەزای لە كوردستان پەیوەندی ھەبێت لەگەڵ دەزگایەكی قەزایی لە ئەمه‌ریكا، ئەوسا ئەیانتوانی رێگاچارەسەرێك بدۆزنەوە بۆ كیشەی سیستمی دادگا ولێكۆڵینەوە، (ھەر بۆ وەبیرھێنانەوە دادگا دەزگایەكی حكومی نیە). ئەمە خۆی لە خۆیدا پەیوەندییه‌كان دروستدەكات، نەك تەنھا لە ئاستی بەرز بەڵكو لە ئاستی نزمیش، كۆمەڵی دیدەوان (كەشافە) ھەیە لەناو خوێندكاران لە كوردستان ئەتوانن لەگەڵ Boy scouts یان Girl Scoutsی ئەمه‌ریكا پەیوەندی دامەزرێنن، خوێندكارانی زانكۆكان ئەتوانن پەیوەندیان ھەبێت لە رێگای ئەنتەرنێتەوە، كتێبخانەكان؛ یانەیەكی باسكە لە كوردستان لەگەڵ یانەیەكی ئەمه‌ریكی. موسیقاژەن، دەرھێنەرێكی سینەمایی؛ رێكخراوێكی ژنان یان كەم ئەندامان، نمونە زۆر زۆرە. نەبونی ئەمە پەیوەندیە تەنانەت زیانی ھەبوە بۆ كوردی ئەمه‌ریكا، زۆر كوردستانیانی دانشتوی ئەمه‌ریكا نەیانتوانیوە درێژە بە خوێندن بدەن بەھۆی نەبونی پەیوەندی لەگەڵ زانكۆكانی كوردستان، بەھۆی نەبونی سیستمی پۆستە لە ئەو ھەرێمە. خانمێكی كورد لە ئەمه‌ریكا ھەلێكی كاری لەدەست دا، بەھۆی ئەوەی داوایان لێكرد زانیاری بێنێت لە ئەو زانكۆیەی وا بڕوانامەی ئه‌ندازیاری ھێناوە، ئەویش مانگێك چوە بۆ كوردستان، بەڵام بێ سود ھاتەوە، ئەمە نمونەیەكە لە ھەزارەھا نمونەی تر. من نامەوێت تەنھا نمونە پێشكەش بكەم بەڵام مەبەستمە بۆ خوێنەری ئەزیزی ئەم ماڵپەڕە رونی بكەم من باسی كۆمەڵێ كێشە ئەكەم بەھۆی نەبونی پەیوەندی ناحكومی. بۆ دەبێت پەیوەندیەكان تەنھا لە رێگای كەسایەتییە حكومی و حیزبیه‌كان بێت. ئێوە خۆتان بڵێن، ئایە كاتی ئەوە نەھاتوە كە چی دی حكومەتی ھەرێمی كوردستان لە ھەمو بۆنەیەك كەسێكی حكومی یان حیزبی نە نێرێت بۆ ئەمه‌ریكا؟ یارمەتی دەزگا ناحكومێكانی بدات بۆ ئەوەی پەیوەندی دروست بكەن؟
دوھەم: نەبونی دەزگایەكی توێژینەوەی ئەكادیمی كوردی لە واشنتن، بۆئەوەی زانیاری بڵاو بكات لە سەر دۆزی كورد، بۆئەوەی سیمنار سازبكات. كتێب بڵاو بكاته‌وه، بەڵگە مێژویەكان بڵاوبكاته‌وه، كورد بە ئەمه‌ریكا بناسێنێت، زانیاری دەزگاكانی راگەیاندنەكان پشتڕاست بكات، بانگەشەی توێژەرە بیانیه‌كان بكات، بتوانێت لەگەڵ سەرۆكی ھەچ وڵاتێكی دراوسێیی كوردستان چاوپێكەوتن سازبكات گەر ھاتن بۆ واشنتن، وەك دەزگاكەی جۆن زەغبی، یان وەك پەیمانگەی رۆژھەڵاتی ناوەڕاست، یان وەك رێكخراوی برایەتی توركی ئەمه‌ریكی. یان رێكخراوی برایەتی توركی ئەمریكی، یان وەك پەیمانگەی عەربی ئەمه‌ریكی .(ئەمانە تەنھا نمونەن)... نامەوێت باسی ئەم دۆزە بكەم بێ ئەوەی ئاماژە بە چەند لایەنێك بدەم كە رەنگە خوێنەری ماڵپەرەكەتان بێ ئاگا بێت لە ھەوڵەكانیان، وەك رێكخراوی مافی مرۆڤی كورد و پەیمانگەی كەلتوری كورد لە واشنتن، ئەمان ئەو كارانەیان كردوە، بەڵام تەنھا بە ئەركی ماندوبونی خۆیان. بۆیە پێویستیان بە ھاوكاری ھەمومانە.
سبه‌ی: ئەی ئێستا حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان له ئه‌مه‌ریكا نوسینگه‌ی نیە؟!، ئایا ئه‌م نوسینگه‌یه چ رۆڵێكی هه‌یه و چ سودێكی بۆ دۆزی كورد ھەیە؟
هانا سه‌عید: رەنگە باشتروایە لە بەرپرسی نوسینگەی حكومەتی ھەرێم بەڕێز قوباد تاڵەبانی بپرسن كە رۆڵی ئەوان چیە، بەڵام ھەر وەك رونكردنەوەیەك، لە دەستوری عێراق ھاتوە (وەك ئەوەی لە دەستوری زۆربەی وڵاتە فیدراڵێكان ئاماژەی بۆ كراوە) مومارەسە و نەخشەكێشانی سیاسەتی دەرەوە تەنھا مافی حكومەتی فیدراڵە. واتە ھەرێمەكان بۆیان نیە وەزارەتی دەروەیان ھەبێت ھەروەھا نابێت وەزارەتی بەرگریشیان ھەبێت، لە ھەرێمی كوردستان ھێزی پێشمەرگە ھەیە، كە لە ھەندێ نوسراوی رەسمی حكومەتی فیدراڵ و حكومەتی ھەرێم ناویان بە پاسەوانی ھەرێم ھاتوە، سەبارەت بە وەزارەتی دەروە، حكومەتی ھەرێمی كوردستان، فەرمانگەیەكی دامەزران بەناوی پەیوەندێكانی دەرەوە، كە بەرێز فەلاح مستەفا بەرپرسی ئەو فەرمانگەیەیە بە پلەی وەزیر، ئەم نوسینگانەش كە ناوی حكومەتی ھەرێمی پێوەیە، سەر بە ئەو فەرمانگەیەن. بەھۆی ئەوەی پلەی وەزیر دراوە بە بەرپرسی ئەو فەرمانگەیە واتا دەبێت لە ژێر بەرپرسیارەتی سەرۆك وەزیران بێت، بەڵام ئەم فەرمانەگەیە لە واقیعدا سەر بە سەرۆكایەتی ھەرێمن، بەرپرسی فەرمانگەكە وەك پلەی تایبەت سەیر ئەكرێت، واتا بنەما یاسای یەكەی دیار نیە. بەپێی دەستوری عێراق ناتوانی پلەی وەزیر ببەخشیت بە بەرپرسی ئەو فەرمانگەیە، لە ماڵپەرە تازكەی نوسینگەی ھەرێم لەواشنتن لە گۆشەی "ئێمە كێین" ئەڵێت "لە بری سەرۆكی حكومەت و سەرۆكی ھەرێم..." دیارە ئەم نوسینگەیە سەر بە ھەردولایە!
من ئەم قسانە ئەكەم مەخسەدەم ئەوە نیە دژی بم یان لایەنگری حكومەتی فیدراڵی عێراق بگرم. تەنھا ئەمه‌وێت ئەوە بخەمەڕو ئێمەی كورد شتێك دروست ئەكەین پاشان ئەگەر سەری نەگرت ئەڵێن خەتای بەغدایە بەرایی بە كوردستان نایات، وەكو كێشەی نەوت.
سەبارەت بەئەوەی چی بەخشیوە بە دۆزی كورد. ئێمەی كورد ھەشت ساڵە نەك تەنھا سیاسەتی دەرەوی ھەرێمی كوردستان بە رێوەی ئەبەین، نەك تەنھا نوسینگەمان ھەیە لە واشنتن. بەڵكۆ سیاسەتی دەرەوەی عێراقیش بەڕێوە ئەبەین. ئەوەتا 8 ساڵە وەزیری دەرەوەی عێراق كوردە، سەرۆكی كۆمار كوردە، قونسڵی عێراق لە ئەمه‌ریكا كوردە، نوێنەرمان لای نەتەوە یەگرتوەكان ھەر كوردە. ئیتر خەتای میلەت چیە ئەمانە بە قەت باشوری سودانیان پێ ناكرێت! پاش چاوپێكەوتنەكەی من پێشنیار ئەكەم لەگەڵ سەركردەیەكی باشوری سودان چاوپێكەوتن بكەن بزانن ئەوان سیاسەتی دەروەی وڵاتی سودانیان بەڕێوە ئەبرد وا ئەو پشتوانیە زۆرەیان بۆ دۆزەكەیان پەیدا كرد؟ یان ھەر رژانە سەر شەقامەكان و داوای جیابونەویان كرد؟
لە ئەمه‌ریكا ھێشتا باوە ئەگەر رەخنە لە سەركردە كوردەكان بگریت واتا تۆ كوردێكی باش نیت، ئەبێت بە چاك و بە خراپ پشتوانی بەرپرسە كوردەكان بكەیت، زۆر كەس ھەیە ئەمەی پێناكرێت، ئەی ھەڵسەنگاندن نەبێت چۆن ئێمە ئەتوانین كارەكان باشتر بكەین، ئەوەتا 2 ساڵی بەسەرچو بەڕێز ئۆباما ستاف و بەپرسەكانی ھەڵسەنگاند لە رێگای ھاوڵاتیان و دەزگای راگەیاندنكان. ئەوان رازی نەبون لە وتەبێژی كۆشكی سپی رۆبەرت گبس، ئۆباماش بڕیاری دا بیگۆرێت، بڕیار وایە سەرۆكی دیوانی سەرۆكایەتیش بگۆڕێت. لای ئێمەش ھەر كەسێك رەخنەیەك بگرێت لە پەرپرسێك بە دوژمن لە قەڵەمی ئەدەن، نازانم ئەم كەلتورە كەی لە لای سەركردەكان و رەوەندی كورد لە ئەمه‌ریكا نامینێت.
سبه‌ی: گوایە ئەو نوسینگانە، كوردستان بە وەبەرھێنەرەكان ئەناسێنن، به‌ڵام ده‌بینین ساڵانه چه‌ندین پێشه‌نگای بازرگانی ده‌كرێته‌وه، جگه له كۆمپانیا توركی، چینی و ئێرانییه‌كان هیچ كۆمپانیایه‌كی ئه‌وتۆی رۆژئاوای و ئه‌مه‌ریكای نابینرێت لەكاتێكدا حكومەتی ھەرێم نوسینگەی لە ئەو وڵاتانە نیە، ئایا ئه‌مه‌ریكییه‌كان بۆ ئه‌مه ده‌ڵێن چی، بۆ كۆمپانیاكانیان به‌شدار نابن له‌و پێشه‌نگا نێوده‌وڵه‌تیانه‌دا؟
هانا سه‌عید: بەڵێ ئەمە لە ئەمه‌ریكا زۆر زۆر باس ئەكرێت. بە تایبەتی لە ئەم دواییە. لە پیشانگای بازرگانی ھەولێر كە لە كۆتایی مانگی 11ی ساڵی رابردو ئەنجام درا، لە كۆی 850 كۆمپانیا تەنھا 2 كۆمپانیای ئەمه‌ریكی بەشدرای كرد. لە ئەمه‌ریكا چاوەڕوان دەكرا بەر لە كشانەوەی ئەمه‌ریكا لە عێراق، ئەمه‌ریكا پەیوەندیەكی پتەو لە رێگای بەرژەوەندی ئابوری لەگەڵ كوردستان دروست بكات، بەڵام زۆریان پێناخۆشە ئەم كارە تائێستا ئەنجام نەدراوە. ئەوان ئەڵێن ئێمە داوای پاداشت لە كورد ناكەین، بەڵام چاوەڕێمان ئەكرد بۆ بنیاتنانەوەی كوردستان و عێراق پشت بە كۆمپانیا ئەمه‌ریكێكان ببەستن، ھەروەھا ئەڵێن، ھەر ھیچ نەبوایە كورد دەستی نەنایە ناودەستی نەیار و ركابەرەكانمان (ئێران). تۆ لە پرسیاری یەكەم لێم ئەپرسی ئەمه‌ریكا بۆ دوپاتی ناكات كە دۆستی كوردە، ئەی بۆ وا ئەزانی ئەم كارانە رەنگدانەوەی نیە؟ كورد داوای پشتیوانی لە ئەمه‌ریكا ئەكات، بەڵام كاتێ دێتە باسی پارە و بازرگانی دەست ئەنێتە دەستی نەیارەكانی ئەمه‌ریكا، ئەمە ھەر وەك ئەوەیە كاتی خۆی كورد داوای یارمەتی لە ئەمه‌ریكا ئەكرد ئەیانەوتیش ھەڵه‌بجە ھیرۆشیمایە!، یان گەجەكان لە خۆپێشاندانەكانیان داوای یارمەتی لە ئەمه‌ریكا ئەكەن و وێنەی چیڤارایەن لەسەر سنگیان داناوە یان وێنەكەیان بڵند ئەكردەوە. یان داوای یارمەتیان لە وڵاتە عەره‌بیه‌كان ئەكرد وەك سوریا و میسر و كۆمكاری عەرەبی و ئەیانەوت كەركوك قودسە، پاشان سەركردە عەربەكان وتیان باشە مەبەستان چیە لە ئەو قسەیە؟ قودسە لە چاوی فەلەستینێكان یان لە چاوی جولەكە؟ ئێمەش وەڵامان نەبو ھاتە بە جولەكە لە قەڵەم دراین و ھەمو عەره‌ب و موسڵمانانمان كرد بە دوژمنی خۆمان بە ئەو قسەیە. ئەمانە مێژوە و دوبارە ئەبنەوە چونكە ھەر ئەو كەسانەن بڕیار ئەدەن.
تۆ ئەپرسیت ئەڵێیت كوردستان لە چین و ئێران و توركیا نوسینگەی نیە و ھەمو بازرگانی كوردستانیش لە ئەو وڵاتانەیە؟ بەڵێ منیش دو وڵاتی تریش ئەڵێم ئۆكرانیا و بیلاروسیا. لەویش نوسینگەمان نیە، بەڵام چالاكی بازرگانی زۆرە. ھۆی ئەمە ئەگەڕێتەوە بۆ دو كاردانەوە.
یەكەم: بڕیار لای نوسینگەكانی حكومەتی ھەرێمی كوردستان لەدەرەوە نیە، نوسینگەی واشنتن ھەوڵی داوە كۆمپانیا بدۆزێتەوە بینێرێت بۆ كوردستان، بەڵام بڕیار لە ھەولێرە. ھەمو بڕیارەكان مەركەزییە. ئەمان لێرە كەسی باش ئەدۆزنه‌وه، بەڵام ئەگەر كوردستان رازی نەبێ ئەمانە لێرە ناتوانن ھیچ بكەن.
دوھەم: لەھەر كەسێك بپرسیت ئایە تۆ سەرسام ئەبیت ئەگەر بزانیت ئەو ئەو وڵاتانە پەیوەندی بازرگانیان ھەیە، بێگۆمان پێت ئەڵێ نەخێر. ھۆكارێك ھەیە كۆیان ئەكاتەوە ئەوەش رێكەوتنی ژیربە ژێره، گەندەڵی لە ئەو وڵاتانە رێژەی بەرچاوی ھەیە، رەنگە ئەوان نەتوانن لەگەڵ كۆمپانیا ئەمه‌ریكییەكان ئەم كارە بكەن. ھەر بۆیە خەڵكی كوردستان ئەناڵێنت لە دەستی خراپی كاڵاكانیان، ھاوڵاتیان نرخێكی زۆر بەكاڵایەكی بێ كوالیتی ئەدەن.
ئەمە بەڕای من دو ھۆكاری سەرەكین، بێ گۆمان ھۆكاری تریش ھەن، من پێم ناخۆشە لە كاتێكدا لاوی كورد لە ئێران لەسەر شەقامەكان پەت ئەكەن بە ملیا و لە سێدارە ئەدرێت، ئێمەش لە كوردستان شانازی ئەكەن بە ھاتنی كۆمپانیای ئێرانی بۆ كوردستان لە ھەمان كات ئەمه‌ریكا ھانی وڵاتانی دراوسێ ئەدات ئەڵێت پەیوه‌ندی بازرگانی تەنانەت لەگەڵ بانقەكانی ئێرانتش دانەمەزرێنن، چونكە پارەی ئەو بانقانە خوێنی لاوی پێ ئەرژێت.
سبه‌ی: باسی گەندەڵێت كرد، باشە ماوه‌یه‌ك حكومه‌تی هه‌رێم باس له‌وه ده‌كرد كه (كۆمپانیای واته‌رپرایس ھاوس كوپەر)ی ئه‌مه‌ریكی هێناوه‌ته كوردستان بۆئه‌وه‌ی چاره‌سه‌ری گه‌نده‌ڵی بكات، تۆش له وتارێكدا كه به ئینگلیزی بڵاوتكردۆته‌وه باس له ده‌رئه‌نجامه‌كانی كاره‌كانی ئه‌و كۆمپانیایه‌ت كردوه، به‌پێی زانیارییه‌كانی تۆ هه‌وڵه‌كانی ئه‌و كۆمپانیایه گه‌یشته كوێ؟
ئەو گرێبەستە لە ساڵی 2008 ئیمزاكر. لەلایەن كابینەی پێشو. ئەو گرێبەستە لەنێوان حكومەتی ھەرێمی كوردستان و كۆمپانیای water price house cooper بو، ئەمە كۆمپانیایەكی راوێژكاری زۆر زەبەلاحە، لە ئەمه‌ریكا زۆر بەناوبانگە. پرۆژەی زۆریان لەگەڵ خودی حكومەتی ئەمه‌ریكا ھەیە. ھەروەھا پرۆژەیان لە دەروەی ئەمه‌ریكاش ھەیە، واتا دەنستیشانكردنی ئەم كۆمپانیایە بڕیارێكی زۆر زۆر بەجێیە، مایەی ستایشە. ئەم گرێبەستە بۆ ئەوە بو ئەم كۆپمپانیایە ببێت بە راوێژكاری حكومەتی ھەرێمی كوردستان بۆ نەھێشتنی گەندەڵی، بەڵام ئەم گرێبەستە ھیچ گۆڕانكاریەكی نەكرد، بەپێی رێكخراوی شەفافیەت و دژە گەندەڵی نێودەوڵەتی كە بارەگاكەی لە ئەڵمانیایە، عێراق بە ھەرێمی كوردستانیشەوە سێھەمین گەندەڵترین وڵات بو لە 2008 و چوارەم بو لە 2009 و 2010. واتا ئەم گرێبەستە ھیچ سودێكی نەبو، رەنگە زۆر كات ئێمە ئەیبیستن ئەڵێن نابوایە لە راپۆرتەكە عێراق و حكومەتی ھەرێم تێكەڵ بكردایە بە یەك رێژە، بە بیانوی ئەوەی لە كوردستان رێژەی گەندەڵی كەمترە. بەداخەوە ئەمە بە پێچوانەیە، ئەگەر بە وردی راپۆرتەكە بخوێنیتەوە ئاماژە بە ئەوە دەكات، لە بەغدا ھەندێجار زانیاری دەسئەكەوێت بۆئەوەی بزانیت پارەكە بۆ كوێ ئەڕوات، بەڵام لە كوردستان ئەوەش نیە، ھەر لە 2008 تائێستا رۆژنامەكانی كوردستان و جیھان دەیەھا كاری گەندەڵیان خستەڕو، ھەر لە فرۆشتنی نەوت بە قەچاخ بە ئێران، فرۆشتنی پشكی كۆمپانیای DNO، بەكارھێنانی پارەی حكومەت بۆ كاری حیزبی، بەخشینی موچەی زۆر بە پلەی تایبەت...ھتد. ھەر لە سەرتای دروست بونی كابینەی بەڕێز بەرھەم ساڵح، خودی خۆی رایگەیاند كە دەبێت روبەروی گەندەڵی ببینەوە، واتا ئەوە خۆی دان پێنان بو بەئەوەی گەندەڵی ھەر وەك خۆیەتی یەك پلە كەمی كردوە. ئاخۆ ئەم گرێبەستە بە چەند كرا؟ بۆ ئەنجامی نەبو؟ كێ بەرپرسە؟. تۆ لە من ئەپرسیت منیش لە تۆ ئەپرسم، ئەی من وتۆ ھاوڵاتی نین، یان ئێمە نابێت قسە بكەین ئەبێت بەچاك و خراپی رازی بین، چونكه حكومەتەكە كوردیە، ئەی نابێت بزانین پارەی وڵاتەكەمان بۆ كۆی رۆشتوە، من نوسەر نیم، ئەو نوسینەم نوسی بەھۆی ئەوەی كەس باسی نه‌كرد. واتا لە بێ نوسەری بوم بە نوسەر. ئەوە ئەركی من تەواو باسم كرد با ئەندام پەرلەمانەكان بڕۆن لێی بكۆلنەوە بزانن ئەو پارەیە بۆ كوێ رۆشت؟ چی لێھات؟ ئەی یەكێك لە ئەركەكانی پەرلەمان چاودێری حكومەت نیە؟.
سبه‌ی: له كۆتایدا تۆ وه‌ك كوردێكی نیشته‌جێی واشنتۆن، ئایا ره‌وه‌ندی كوردی له ده‌ره‌وه‌ی وڵات به تایبه‌ت له ئه‌مه‌ریكا چۆن ئه‌توانێت پشتیوانی له دۆزی كورد بكات، یان چی هه‌نگاوێك له‌وباره‌یه‌وه به‌پێویست ده‌زانیت؟
هانا سه‌عید: بەھۆی ئەوەی كورد ھیچ شتێكی نیە بگەڕێتەوە بۆی، یان كۆی بكاتەوە، زو تێكەڵ ئەبێت بە كەلتوری تر. كورد وڵاتی نیە بگەڕێتەوە بۆی، یان كۆی بكاتەوە. ئاینی جیاوازی ھەیە، یەك ئاین نیە كۆی بكاتەوە. زمانێكی نیە ھەمو لە یەك تێبگات، بۆیە كە دێتە ئەمه‌ریكا، ئازادی ئەكێشێت. سۆزی بۆ ئەمه‌ریكا دەبێت. كورد لە ئەمه‌ریكا ھەمیشە بەرژەوەندی حكومەت و گەڵی ئەمه‌ریكا ئەپارێزێت، ئەوندە پشتوانی لە دۆزی كورد ئەكات تا ئەگاتە ئەو رادەیەی زیان بە ئەمه‌ریكا ناگەیەنێت، قەت ھەوڵ نادات خیانەت لە حكومەت و گەڵی ئەمه‌ریكا بكات، چونكە بە حكومەت و گەلی خۆی ئەزانێت، كورد ھەرگیز نابێت بە تابوری پێنجەم لە ئەمه‌ریكا، واتا ئەگەر رۆژێك ھات ئەمه‌ریكا روبەرو كورد بۆیەوە، رەوندی كورد لە ئەمه‌ریكا ئەكەوێتە نێیوان دو ئاگر، ئەگەر پشتوانی كورد بكات واتا تەقە لە نەوەی خۆی ئەكات، تەقە لە كوری خۆی ئەكات، ئەگەر پشتوانی لە ئەمه‌ریكاش بكات ئەوە تەقە لە باوباپیری ئەكات، بۆیە كورد لە ئەمه‌ریكا بەپەرۆشەوە ھەوڵ ئەدات ھەرگیز ئەم كارە رونەدات، ھەمیشە لە ھەوڵی ئەوەیە باری خوی و خێزانەكەی لە ئەمه‌ریكا باشتر بكات، لە ھەمان كات لە ھەوڵی ئەوەیە باری بنەماڵەكەشی لە كوردستان باش بكات. رەنگە لە ئەمه‌ریكا تاڕادەیەك ھەست بەوە كراوە كە كورد نا بێتە تابوری پێنجەم، وەك ئەو بۆچونەی لە سەر فارسەكان ھەیە، ئەڵێم فارس ناڵێم ئێرانی، چونكە لە ئیران نەتەوەی تر ھەیە فارس نین، كورد و توركیش ھەیە، زیاتر لە 690 ھەزار ئێرانی لە ئەمه‌ریكا ئەژین، ئەمه‌ریكییەكان گۆمانیان ھەیە ئەگەر توشی شەڕ ببن لەگەڵ ئێران رەنگە تابوری پێنجەم سەر ھەڵبدات و ھەندێك لە ئێرانێكانی دانشتوی ئەمه‌ریكا دژ بە حكومەتی ئەمه‌ریكا كار بكەن، ئەمە ھەڵوێستی رەسمی نیە، بەڵام لە زاری نوسەر و رۆژنامەكان چەند جارێك باسی لێ كراوە.
ئەمە ئەوە ناگەیەنێت كە كورد لە ئەمه‌ریكا دژی حكومەتی ھەرێمی كوردستان و دژی حكومەتی عێراقە، بەڵكو دژی خراپ بەكارھێنانی ئەو حكومەتەیە، بۆیە كوردی ئەمه‌ریكا سەرچاوەی بەھێزكردنی پەیوەندی حكومەتی ھەرێمی كوردستان و حكومەتی ئەمه‌ریكایە.
یەكەم ھەنگاو ئەوەیە، دەبێت حكومەتی ھەرێمی كوردستان و حكومەتی عێراقی دان بە ئەوە بنێن ھاوڵاتی عێراقی لە دەرەوە زۆرن و ھۆیەكەشی ئەگەڕێتەوە بۆ خراپ بەڕێوەبردنی حكومەت، وەك حكومەتی لوبنان، بەھۆی ئەوەی ژمارەی لوبنانیه‌كان لە دەروە زۆرە، ئەوەش بەھۆی خراپی حكومەت و باری گوزەرانی لوبنانیه‌كان، ناوی وەزارەتی دەروەیان كرد بە وەزارەتی دەرەوە و كۆچبەران Ministry of Foreign Affairs and Emigrants . بەداخەوە بەپێچەوانەی لوبنان سەركردەكانمان كە دێنە دەرەوە خۆیان لە رەوەندكە ئەشارنەوە، ئەڵێت ئێمە بە ھۆی ئەوانەوە لێرە نین، ئەگەر سەركردەكانمان بەردەوام بن لە فەرامۆش كردنی رەوەندی كورد، بەردەوام بن لەگوێ نەگرتن لە رەوەندی كورد، چی دی رەوەندی كوردیش لە دەروە بە تەنگی ئەو سەركردانە ناییەن ئەگەر كەوتنە مەترسیەوە، ھەر رەوەندی تونسی بو لە فەره‌نسا شۆڕشی یاسەمینیان بە جیھانی ناساند، ھەر رەوەندی تونسی بو، نەیانھیش فرۆكەی زین عابدین لە فەرنسا بنشێتەوە، ھەر رەوەندی میسر بو كارە قێزەوەنەكانی موبارەكیان ئاشكرا ئەكرد، ئیتر رەحمێ بە خۆتان بكەن با میللەت رەحمتان پێبكات.