گۆڕانی سەرۆک و گۆڕانی کۆمەڵگا

ئاسۆ حامدی



لەم دواییانە لە کۆمەڵگای کوردستان دوبارە هەڵبژاردن بەردەرگای بە خەڵک دەگرێت، خەڵکی ئێستا دەزانن بۆ دەنگ دەدەن و دەنگ بە کێ دەدەن و نادەن، لەگەڵ هەندێ وەزعی ناچاری و زۆر و بەخۆشی و ناخۆشی و تەزویرو ...هتد. لە کۆمەڵگادا هەموی بۆگشت رونە.

سێبارە خۆکاندیدکردن و هەڵبژاردنەوەی سەرۆک بارزانی، بوەتە باسوخواسی زۆر لە خەڵکی کوردستان بە دۆست و لایەنگر و دژایەتی و هەڵدانەوەی مەسەلەی یاسایی و دەستور ...هتد.  ئایا دەستور دەستوری کۆمەڵگای کوردستانە یان دەستوری پارتی و یەکێتی؟ ئێستا چاکترین هەلە بۆ خەڵکی کوردستان داوای دەستورێکی مۆدێرن و سکولار بکەن و سود لە هەمو دەستوری وڵاتانی دونیا وەربگرن و مێژویەکی تر دروست بکەن. مردنی سەرجێگای سەرۆک تاڵەبانی هاوسەنگی سیاسی لە عێراق و کوردستان لەق کردوە، وەکو هەر مرۆڤێکی ئازاد دەبینم کە کاریگەری ئەم مرۆڤە لەم دەورانە بەڕونی دیارە. ئەگەرچی ژیانی سیاسی تاڵەبانی دوای جەڵتەی مێشک کۆتایی هات، وەکو مرۆڤێکی چالاک و بەردەوام، بەڵام بیرو هزری هەردەمێنن و ماوەیەکی تر دەخایەنێ و پەیوەندی بە سەرکردایەتی نوێی یەکێتیەوە هەیە. مردنی ئەو لە مردنی ئاسایی ناچێ و ناشکرێ بە ئاسایی سەیری بکەین. رابەرێکی بە ئەزمون و پراگماتیستی بوە. بۆ ئەمڕۆی نەتەوەی کورد خەسارەتێکی گەورەیە و هاوسەنگی سیاسی لە کوردستان دوای نەمانی یەکجاری جەستەی ئەو چاوەڕوانی گۆڕانی زۆری بەسەردادێ.

رۆڵی رابەر لە کۆمەڵگا زۆر گرنگە، رابەر دەتوانێ کۆمەڵگا دروست بکات و کۆمەڵگاش وێران بکات، بەڵام لەهەمان کات رابەر لە کۆمەڵگادا لەدایک دەبێت و پەروەردەدەبێت و کەلتورو ستراکتوری کۆمەڵگا و ئاستی ژیان و گوزەران لە باری ئابوری و سیاسی  توانا و رۆڵی رابەر و هەڵوێستەکانی دیاری دەکەن.

پەیوەندی تاکەکان بە کۆمەڵگا لە زانستدا لە چەند تەوەرەی سەرەکی دایە، تەوەرە سەرەکیەکان بریتین لە لایەنی ئابوری و جەرەیانە سیاسیەکان و لایەنی قەزایی و ئەو ژینگەی کە کۆمەڵگا تیادا ژیان بەسەر دەبات. رابەریش وەکو هەرتاکێ لەم پەیوەندیانە دایە وەکو هەر تاکێکی تر.

گۆڕانی ئەم هەلومەرجەی کە پیرۆزی بە رابەر دەدات و رابەر دەکات بە دوا خاڵ لە هەرەمی رێکخراوی و هێزی رەها یانی گۆڕانی کۆمەڵگا. ئەمەش یانی گۆڕان لە ستراکتور، کەلتور، خەڵک، سیستەمی بەڕیوەبردن و ستراتیژێ کە کۆمەڵگا بۆ ئاستێکی تر دەبات لەوەی هەیە. گۆڕان لە پێش مەرجەکان دەبێتە بەرەنجام و کار ئاسانی بۆ گۆڕانی سەرۆک یان رابەر.

مانەوەو رۆیشتنی بارزانی لەم دەورەیەی ژیانی سیاسی کۆمەڵگای کوردستان گرنگیەکی حەیاتی هەیە، سەرەتایەکە بۆ ئەزمونێکی تر لە ژیانی سیاسی و کۆمەڵایەتی و فەرهەنگی کۆمەڵگا.

مانەوەی یانی بەردەوام بون بە وەزعی ئێستا و ئەم هەلومەرجە مێژویەی کە لە ئارادایە. ئەمەش یانی هەناسەی ئاڵوگۆڕ لە کۆمەڵگا تەنگ دەکاتەوە، تەنانەت مانەوەی هەمان سیستەم بە رابەری ئەڵتەرناتیڤیش بێ ئەوە هێشتا هەنگاوێ بۆ گۆڕان و ئاڵوگۆڕ لە کۆمەڵگادا دەکاتەوە و پیرۆزیەک لە کۆمەڵگا تا رادەیەک کۆتایی دێنێ.

رۆیشتنی سەرۆک بارزانی و ئەلتەرناتیڤی ئۆپۆزیسۆن بۆ سەرۆکایەتی و کە گریمانی سەرکەوتنی ئەوەندە زۆر نیە لەم هاوکێشە سیاسیە و هەلومەرجی سیاسیەی کە لە ئارادایە و پاکی هەڵبژاردن و سیستەمی کە بەڕێوەی دەبات، ئەوە کۆتایی تەواو بە سیستەمی تاکڕەوی دێنێ لە شکڵدا، یان کۆتایی بەم هزرە دێنێ کە دەسەڵاتی هەتاهەتایەی لە باوکەوە بۆ کوڕ ئیتر شانسی نیە لە کۆمەڵگا تەنها تواناکان و ئاستی خزمەتی مرۆڤەکان بە کۆمەڵگا و سەروەری یاسا هەیە، نەک میرات و میراتگەری. ئەگەرچی هەمو رابەران کورد لەم نێوەدا لەیەک دەچن.

ئێمە هەوڵدەدەین بۆ بەردەوامی و چاکسازی پێشمەرجەکان و لە هەمانکات دەمانەوێ ستراکتوری کۆمەڵگا رێچکەی زانستی وەربگرێ و رابەرێ، کە بتوانێ لە ئاستی پێویستی کۆمەڵگا بێت ببێتە سەرۆک. بەڵام ئەگەر ئەم پرسیارە کرا ئایا ئەم سەرۆکایەتیەی کە هەیە لە ئاستی ئێستای کۆمەڵگا نیە و نەبوە، من دەڵێم بەڵێ ئەگەر بە زانستی سەیری کۆمەڵگا بکەین لە گشتدا، بەڵام هەرکەس دەتوانێ بە جۆرێ وەڵامی ئەم پرسیارە بداتەوە. بەڵام کە دەڵێم بەڵێ دەبێ بزانن بۆ؟

گۆڕانی سەرۆک و کۆمەڵگا پەیوەندیەکی بەهێزیان بەیەکەوە هەیە و تەواوکەری یەکترن. گۆڕان لە سەرۆک یانی گۆڕان لە کۆمەڵگا و خاڵێکی وەرچەرخان لە کۆمەڵگا. لە هەمانکاتیش گۆڕان لە کۆمەڵگا یانی گۆڕان بە ئاسانی لە رابەرایەتی لە کاتی پێویستدا، سەیری وڵاتانی دیموکراسی و پێشکەوتو بکەن.

بۆ ئەمڕۆی کوردستان ئەگەر ئەمجارە سەرۆک نە گۆڕدرا کە زۆرکەس لای وایە، کە فاکتەری بڕیاردان یەکێتی نیشتیمانی کوردستانە لە غیابی سەرۆکی تاڵەبانی، ئەوە وەکو هەمو مەسەلەکانی تر کە یەکێتی ئەمڕۆ بوەتە فاکتەری نێوان هێزی یەکەم و دوەم لە کوردستان و هەمان رۆڵی مێژوی هەیە، بەڵام ئەوانیش ئەمڕۆ تەنها سەیری قازانجی حیزبی دەکەن تا کۆمەڵگا، بە بڕوای زۆرینە ئەگەر یەکێتی نیشتیمانی لەم دەورانە مێژویە لە قازانجی نەتەوەی کورد هەڵوێست بگرێ، بیرو هزری خۆسەپاندن و پاوانسازی و سەرکوت و هێز بەکارهێنان و ئازادی بیروباوەڕ گٶڕانیان بەسەردادێ و کەلتوری میراتگەری دەسەڵات سەرەتایی کۆتایی هاتنی دەست پێدەکات. بەڵام گومانم هەیە کە یەکێتی بیەوێ ئەم فاکتەرە بێت و توانای ئەم ئاڵوگۆرە مێژویەی بە تەنها هەبێت لە هاوکێشە سیاسیەی کۆمەڵگای کوردستان و عێراق و دەوڵەتە ئەقلیمیەکان و ئەنتەرناسیونال دا ئێستا هەیە لە غیابی تاڵەبانیدا، بەهیوام  لەم حوکمەم هەڵە بم و یەکێتی نیشتمانی بەم ئەرکە نەتەوەییە هەڵسێ.
09/05/2013 بینین: 7342
وتاره‌کانی تری نوسه‌ر
هه‌ده‌په؛ هیوایەک بۆ یەکگرتنی نەتەوە!...
شەڕی کورد و داعش، چاوەڕوانکراوە داعش دوبارە هێرشەکانی بۆ سەر کوردستان دەستپێبکاتەوە!...
کۆنفراسی گلۆبال دەربارەی فەزای سایبەر 2015 (سیستەمەکانی ئەلکترۆنی) لە لاهای - هۆڵەندا!...
یەشار کەمال ماڵئاوا، بەڵام پاڵەوانی رۆمانەکانت لە کۆمەڵگادا هەردەمێنن!...
چارەنوسی نەتەوەکەمان...
شکستی سیستەمی بەرگری پێشمەرگەی کوردستان لەدژی داعش لە ناوچەکانی شەنگال و جەلەولا...
سەربەخۆیی کوردستان و ریسکەکانی (مجازەفە) میللەتی کورد لە باشوردا...
رێکخراو و بەرنامەی Calamity (نا ئارامی یان باری نائاسایی)...
کابینەی هەشت لایەنە نێگەتیڤ و پۆزەتیڤەکانی...
گوندەکەمان هیچ دزی لێ نیە!...
گەندەڵی لە کۆمەڵگای کوردستان و ستراتیژی کۆمەڵگا؛ بزوتنەوەی دژی گەندەڵی...
کۆنگرەی ئەتۆمی ٢٠١٤ لە لاهای و میللەتی کورد لە باشوریش هەر خەریکی موچەیە!...
ئارییل شارۆن جەستەی مرد، بەڵام!...
باڵانسی سیاسی لە کورستان...
کوشتن بۆتە بەشێ لە ژیانی میللەتی کورد...
گۆشەگیری لە هزری نەتەوەیی لە پراکتیکدا...
کۆمەڵگای کوردستان دواکاری چ حکومەتێکە؟...
هه‌روا ده‌زانم دوێنێیەی ئەرسەلان بایز و چەند وشەیەک!...
هەفتەیەک لە قاهیرەو ئەزمونێکی بێ وێنە...
گەڕانەوەی گەریلاکان بۆ قەندیل و ئاواتەکان...
1ی ئایارو داخوازیەکانی کرێکاران لە کوردستان...
لەنێوان مردن و ژیانی مارگریت تاچەردا!...
کۆمەڵگای کوردستان لەنێو گێژاوی ئیقلیمیدا!...
کێشەی نێوان کەلتوری عەشایری و کەلتوری شارستانی لە کۆمەڵگای کوردستاندا...
ساڵی 2012، ساڵی تەڵاقدانی سیاسی!...
کێشەی سوننە و شیعە لە عێراق و کاریگەری لەسەر میللەتی کورد...
پرسە نەتەوەییەکان و چینایەتیەکان لەم دەورانەدا...
ستراتیژی بەرگری نوێ ی ئەمەریکا و کاریگەریەکان...
پەتای کولێرا و گرفتەکانی ئینفراستەکچەرلە کۆمەڵگا...
سروشتی کۆمەڵایەتی کۆمەڵگای کوردستان و ئامادەگیەکانی بۆ گۆڕان...
وێنه‌کانی نێو (دڵم به‌ باخچه‌ ده‌سوتێت...! له‌نوسینی شێرزاد حه‌سه‌ن)!...
چه‌ند مه‌سه‌له‌یه‌کی جۆراوجۆر و کۆمه‌ڵگای کوردستان...
هاوکێشه‌ی ریسک و وه‌زعیه‌تی سیاسی ...
میسۆدی ته‌وه‌ره‌کان و ستراتیژی دروست! ...
‌له‌ په‌راوێزی روداوه‌کانی ئه‌م دواییانه‌ له‌ کوردستان...
وشه‌ و هێز، هێزی وشه‌ و که‌لتور و ستراکتوری سیاسی له‌ کوردستان!...
په‌یوه‌ندیه‌کان و گۆڕان له‌ پرۆسێسه‌کانی رێکخراودا...
ریفۆرم له‌ کۆیله‌تیتی دا و سه‌رخه‌تی چاره‌سه‌ره‌کان!...
نوێخوازی و داهێنان له‌ سیاسه‌تی ئابوری له‌ کوردستان...
تێماکان (ده‌سته‌واژه‌کان) گرنگه‌کان له‌ کۆمه‌ڵگای کوردستاندا...
قه‌یران و زانستی کۆمونیکه‌یشن...
سیاسه‌تی حکومه‌تی حیزبی و ناڕه‌زایه‌تیه‌کان...
ناڕه‌زایه‌تی و شعار و هه‌ڵوه‌سته‌یه‌ک...
له‌ په‌راوێزی به‌ردبارانکردن و گوله‌ بارانکردنی هاوڵاتیانی شاری هه‌ڵمه‌ت و قوربانی...
دانسی کورسیه‌کان - خۆپیشاندانه‌ جه‌ماوه‌ریه‌کان و ستراتیژ...
روداوه‌کانی ئه‌م دواییه‌ی رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ند و جۆربه‌جۆره‌کان له‌ رێکخراوبوندا و مۆدێلی ستار...
دوریه‌کانی ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی و ‌هه‌ڕه‌شه‌‌ جیاجیاکان...
کاریگه‌ریه‌کان و زانستی که‌‌سایه‌تی
کۆمه‌ڵگای کوردستان و رێکخراوبون وه‌کو نمونه‌یه‌کی زیندو‌...
چه‌ند مه‌سه‌له‌یه‌کی گرنگ و سلوکی کۆمه‌ڵایه‌تی له‌ کوردستان...
بڕیاره‌ سه‌ره‌کیه‌کانی بۆش و چه‌ند په‌یڤێک...
سلوکی سیاسی حیزبه‌ ده‌سه‌ڵاتداره‌کان له کوردستان...
له‌ ژن کوشتنه‌وه‌ بۆ بازرگانی به‌ له‌شی ژنان، شه‌ره‌ف چ پێناسه‌یه‌کی ده‌وێ له‌ کۆمه‌ڵگای کوردیدا...
ئازادی بیروباوه‌ڕ له کورستان...
مه‌سه‌له‌ی ئازادی و دیموکراسی له‌ کوردستان
رابردو _ ئێستا _ داهاتو...
چه‌مکی دیپلۆماسیه‌ت و دیپلۆماسیه‌تی کورد...
پرۆگرامی به‌ڕێوه‌بردن و لێپرسراویه‌تی پرۆسێسه‌کان و پرۆژه‌ ستراتیژه‌کان...
خه‌یاڵێکی خوێناوی شێرزاد حه‌سه‌ن و دونیای واقعی ئێمه......
تۆپبارانه‌کانی ئێران و چه‌ند سه‌رنجێ...
مۆدێلی بلاک بۆکس و روداوه‌کانی ئه‌م دواییانه‌ له‌ کوردستان...
رێکخراوبون و چۆنایه‌تیه‌کان و مۆدیڵیکی ساده‌...
چه‌ند مه‌سه‌له‌یه‌ک سه‌باره‌ت به‌ نه‌خشه‌سازی شاره‌کان له‌ کوردستان...
چاککردنی کۆمه‌ڵگای کوردستان
دامه‌زراندنی تۆڕی شاره‌کان وه‌کو سیسته‌مێکی نه‌خشه‌سازی کۆمه‌ڵگای مۆدێرن...
سکانداڵی کڵێسا کاسۆلیکه‌کان له‌ هۆڵه‌ندا و زه‌نگێ بۆ هه‌موان! ...
یاسای کاری کرێکاری و پێویستیه‌تی فدراسیۆنی کرێکاران و کارمه‌ندان له‌ کوردستان...
کێشه‌ به‌رنامه‌یی یان که‌سایه‌تیه‌کان له‌ کوردستان...
هه‌ندێ مه‌سه‌له‌ سه‌باره‌ت به‌ رابه‌ر*...
ئارشیتێکتی پرۆسێسه‌کان ...
قوربانیانی ده‌زگا هه‌واڵگریه‌کان له‌ جیهان......
مه‌سه‌له‌ی ئینێرژی له‌ کوردستان...
پێشنهادێک بۆ بنیاتنانی ئه‌رشیفێکی نه‌ته‌وه‌یی سه‌راسه‌ری له‌ کوردستان...
رویه‌کی شاراوه‌ی گه‌نده‌ڵی له‌ کوردستان...
تیچاوێک به‌ نه‌وه‌کانی گه‌ل له‌ نێو سیسته‌می به‌ڕێوه‌بردن و پرۆسێسه‌کان له‌ کوردستان دا...
کۆنگره‌ی گۆڕانی که‌ش و ئاو وهه‌وا له‌ کۆپنهاگن...
ریسک ئه‌نالیزه‌ (ته‌ته‌ڵه‌کردن یان (شیکردنه‌وه‌)ی مجازه‌فه‌) و مه‌سه‌له‌ی که‌رکوک...
یۆتۆپیای هیزی سێیه‌م له‌ کوردستانی ئازاد و دیموکراسی دا!...
رکودی ئابوری ئێستا وهه‌لومه‌رجه‌کانی ...
کورد له‌ هاوکێشه‌ سیاسیه‌کانی عێراقدا ...
مادده‌ی 140 له‌ نێوان ژیان و مردن و نه‌وه‌کانی ئاینده‌دا...
هه‌ڵبژاردن و چه‌مکی دیموکراسی، ئه‌م دواییانه‌ له‌ رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ند و کوردستان...
په‌یڕه‌و، روانگه‌، ستراتیژ...
ماسته‌رپلانی هه‌ولێر و چه‌ند وشه‌یه‌ك! ...
گرفته‌ ژینگه‌ییه‌کان له‌ کوردستان ...
چۆنیه‌تی گه‌شه‌سه‌ندنی تیمه‌کانی کارکردن له‌ رێکخراودا ...
گه‌شه‌ی که‌سایه‌تی و گۆڕان له‌که‌سایه‌تی ئینسانه‌کان...
له‌ "حه‌ره‌س قه‌ومی"ه‌وه‌ بۆ "فه‌وجی‌ خه‌فیفـه‌"و بۆ "ئه‌نجومه‌نی‌ ئیسناد" ...
گرفته‌ ستراتیژیه‌کانی کۆمه‌ڵگای کوردستان ...
به‌ کورتی: سه‌رچاوه‌کانی گه‌نده‌ڵی له‌ کوردستان...
رێگریه‌کانی به‌رده‌م ئاستی هۆشیاری کۆمه‌ڵگا و رێکخراوبون، مۆدێلێک...
نیگایه‌ک له‌ مه‌سه‌له‌ی ڕابه‌ری له‌ ڕێکخراوه‌کاندا و مۆدێلێکی ئاڵوگۆڕ...
که‌لتووری کۆمه‌ڵگا و که‌لتووری رێکخراو ...
چاککردنی کۆمه‌ڵگای کوردستان و گرفته‌کانی ! ...
قه‌یرانی کریدیت له‌ ئه‌مه‌ریکا و کاریگه‌ره‌کانی! ...
ته‌ندروستی کۆمه‌ڵگا
(رێکخراو و تاکه‌کان)...
نوێترین هه‌واڵ...
(سبەى) خۆى نوێ دەکاتەوە ...
ئه‌مڕۆ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ و سه‌ركردایه‌تی‌ و ئه‌میری‌ كۆمه‌ڵ هەڵدەبژێردرێن...
به‌رشه‌لۆنه‌ دوه‌م نازناوی ئه‌م وه‌رزه‌ی به‌ده‌ستهێنا...
داعش زیندانی تەدمور دەتەقێنێتەوە...
سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان: دەستور دەبێت سەقامگیری بەدیبهێنێت...
لیژنەی دەستور هەفتەی چوارجار كۆدەبێتەوە...
بان كی مۆن: 25 هەزار بیانی چونەتەناو گروپە تیرۆرستییەكانەوە...
یەپەگە ئۆپەراسیۆنی دابڕینی داعش لە تورکیا و بەستنەوەی جزیرە و کۆبانی پێکەوە جێبە...
بەڤیدیۆ؛ زەمینلەرزەیەک ژاپۆن دەهەژێنێت .. مەترسی تسۆنامییەکی دیکە دەکرێت...
گۆڕێکی بە کۆمەڵی ئێزیدییەکان دەدۆزرێتەوە .. تەرمی (20) ژن و (33) منداڵ و پیری تێ...
بەڤیدیۆ؛ سیناریۆکانی دابەش بونی عێراق...
داعش هێرش دەکاتە سەر شاری حەسەکە...
عه‌بادی: جیاوازی له‌ نێوان کەوتنی رومادی و موسڵدا هه‌یه‌ ...
عەلی باپیر لە کۆنگرەی حیزبەکەیدا رەخنەی توند لە حکومەت دەگرێت...
(20) سه‌ركرده‌ی داعش لە ئەنبار کوژران...
پێشمەرگە شكست بە هێرشێكی داعش دەهێنێت...
هەرێم و بیلاروسیا پرۆتۆکۆڵێکیان واژۆ کرد...
بیرلسكۆنی: میلان نافرۆشین...
باندێکی (10) کەسى دەستگیر دەکرێن...
شاندێکى گۆڕان بۆ پشتیوانی کورد دەچێتە باکور ...
''لە ساڵێکدا بیانیه‌كانی ناو داعش بەرێژەى (70%) زیادیان کردوە''...
یەک ملیۆن نەمام لە بەردەم مەترسیی وشکبوندان...
بریمه‌ر داوا دەکات چەک بە کورد بدرێت ...
حوسیەکان پارێزگارى سەنعایان کوشت ...
ئێران دەستگیرکردنى چه‌ند تۆڕێكی‌ سه‌ر به‌ داعش رادەگەیەنێت ...