مه‌لا فه‌رمان

له‌م هه‌ڵبژاردنه‌ ئه‌وه‌ی زۆر زه‌ق و ئاشکرایه‌ بونی ساخته‌کاریه‌کی زۆره‌ له‌ پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن، به‌رپرسی یه‌که‌می ئه‌م دیارده‌یه‌ کیانه‌ سیاسیه‌ ده‌سه‌ڵاتداره‌کانی هه‌رسێ نه‌ته‌وه‌ی کورد و عه‌ره‌ب و تورکمانه‌: جۆری هه‌ندێ له‌ ساخته‌کاریه‌کان بریتین له‌: ته‌زویرکردنی مۆری ده‌نگدان، سڕینه‌وه‌ی په‌نجه‌ و چه‌ندجارێ ده‌نگدان له‌لایه‌ن یه‌ک که‌سه‌وه‌، دروستکردنی تیمی ده‌نگده‌ر بۆ ته‌زویر، کردنه‌وه‌ی بنکه‌ی تایبه‌ت و به‌شداری رێژه‌ی له‌ 93% له‌ حه‌ویجه‌ و زاب و عه‌باسییه‌ و ده‌نگدان له‌ جیاتی که‌سێکی تر .....تاد.

به‌شداری کورد:
 275801 دوسه‌د و حه‌فتا و پێنج هه‌زار و هه‌شت سه‌د و یه‌ک که‌س به‌شداری ده‌نگدانی کردوه‌. له‌م ژماره‌یه‌ 69259 شه‌ست و نۆ هه‌زار و دو سه‌د و په‌نجا و نۆ ده‌نگ دورخراوه‌ته‌. رێژه‌ی به‌شداربو ده‌گاته‌ 65،98%. له‌م هه‌ڵبژاردنه‌ کورد به‌ شه‌ش لیستی جیا به‌شداری کردوه‌. لیستی هاوپه‌یمانی کوردستان 6 کورسی به‌ده‌ستهێنا.

به‌شداری تورکمان و عه‌ره‌ب
281575 دو سه‌د و هه‌شتا و یه‌ک هه‌زار و پێنج سه‌د و هه‌فتا و پێنج که‌س به‌شداری ده‌نگدانی کردوه‌. له‌م ژماره‌یه‌ 69900 شه‌ست و نۆ هه‌زار و نۆ سه‌د ده‌نگ دورخراوه‌ته‌وه‌. رێژه‌ی به‌شداربون ده‌گاته‌ 84،58%. ئه‌م دو پێکهاته‌یه‌ به‌ 21 لیستی جیا به‌شداریان کردوه‌. لیستی عێراقیه‌ دیارترین لیسته‌،‌ 6 شه‌ش کورسی به‌ده‌ستهێنا، دو کورسی به‌ر تورکمان ده‌که‌وێ و چواریشی به‌ر عه‌ره‌ب.
رێژه‌ی به‌شداری نه‌ته‌وه‌ی تورکمان و عه‌ره‌ب 84،58 – 65،98 = 18،06 له‌ سه‌دا له‌ کورد زیاتره‌‌. ژماره‌ی ده‌نگی دورخراوه‌ی تورکمان و عه‌ره‌ب 69900 – 69259 = 641 ده‌نگ له‌ کورد زیاتره‌.
کۆی ده‌نگی پێویست بۆ یه‌ک کورسی 46448 چوار سه‌د و شه‌ست و چوار هه‌زار و چل و هه‌شت ده‌نگه‌.

به‌شداری مه‌سیحی + کلدانی و ئاشوری
ئه‌م پێکهاته‌یه‌ به‌ 7 لیست به‌شداری کردوه‌، ئه‌م حه‌وت لیسته‌ کێبڕکییان له‌سه‌ر 1 یه‌ک کورسی کردوه‌. کۆی ده‌نگیان ده‌گاته‌ 3528 سێ هه‌زار و پینج سه‌د و بیست و هه‌شت.

خشته‌ی ده‌نگدان به‌ پێی ئه‌نجامی کۆمسیۆن

به‌ڵام به‌پێێ ئه‌و داتایانه‌ی هه‌یه‌ ژماره‌ی ده‌نگده‌ری که‌رکوک به‌م شێوه‌یه‌ی خواره‌وه‌ یه‌‌:  

ژماره‌ و رێژه‌ی چون بۆ ده‌نگدان به‌ پێی دوا ئه‌نجامی راگێندراوی کۆمسیۆن

لێره‌دا ده‌رده‌که‌وێ که‌ 142199 سه‌د و چل و دو هه‌زار و سه‌د و نه‌وه‌د و نۆ ده‌نگده‌ری کورد به‌شداری ده‌نگدانی نه‌کردوه‌، ژماره‌ی نه‌چونی ده‌نگده‌ری عه‌ره‌ب و تورکمان 51425 په‌نجا و یه‌ک هه‌زار و چوار سه‌د و بیست و پێنج که‌سه‌.

به‌شداری نه‌کردنی ئه‌و ژماره‌ زۆره‌ی ده‌نگده‌ری کورد ئه‌وه‌ ده‌گه‌ێنێ کیانه‌ سیاسیه‌کانی کورد نه‌یانتوانیوه‌ کاریگه‌ری بکه‌نه‌ سه‌ر جوڵاندنی شه‌قامی کوردی.
لێره‌دا وا ده‌رده‌که‌وی که‌ کۆمسیۆن نزیکه‌ی 52000 په‌نجا و دو هه‌زار ده‌نگده‌ری که‌رکوکی زیاتر تۆمار کردوه‌ له‌و ژماره‌یه‌ی بونی هه‌یه‌.
تاکه‌ رێگای زانستی بۆ ده‌رخستنی ئه‌م راستیانه‌ ئه‌نجامدانی پرۆسه‌ی ئاماره‌ له‌ که‌رکوک.

خوێنه‌ری به‌ڕێز نوسینی ئه‌م بابه‌ته‌ زیاتر بۆ کردنه‌وه‌ی ده‌رگایه‌که‌ بۆ زیاتر توێژینه‌وه‌ له‌م بابه‌ته‌ گرنگ و هه‌ستیاره‌. هیوادارم لێره‌وه‌ خه‌مخۆرانی که‌رکوک بتوانن راستییه‌کان ده‌ربخه‌ن. چونکه‌ ئه‌و هه‌وڵه‌ی ده‌درێت له‌ لایه‌ن زۆر له‌ پارته‌ سیاسییه‌کانه‌وه‌ بۆ چاره‌سه‌ری کێشه‌ی که‌رکوک، هه‌وڵێکه‌ زیاتر له‌ رێگه‌ی ساخته‌کارییه‌وه‌یه‌، ده‌شیانه‌وێ به‌و شێوه‌یه‌ راستییه‌کان له‌ خه‌ڵکی که‌رکوک بشێوێنن و بیشارنه‌وه‌. که‌رکوک نه‌ به‌ ساخته‌کاری و فێڵ دێته‌وه‌ سه‌ر هه‌رێمی کوردستان و نه‌ به‌و شێوه‌یه‌ لێی داده‌بڕێ.

به‌لای منه‌وه‌ که‌رکوک به‌شێکه‌ له‌ کوردستان ئه‌گه‌ر ژماره‌کان 1 بێت یان 1000 . له‌ 28-2 -2010 رۆژنامه‌سوکێ هۆڵه‌ندی رادیۆی یه‌کی هۆڵه‌ندی له‌ گه‌ڕه‌کی ره‌حیم ئاوه‌، دوای چه‌ندین پرسیار. لێی پرسیم " van wie is kerkuk" که‌رکوک هی کێه‌؟" به‌ راشکاوی وه‌ڵامم دایه‌وه‌ "kerkuk is van de Koerden، که‌رکوک هی کورده‌" ، بڕوانه‌ سایتی youtube.com . کاتی ئه‌وه‌ هاتوه‌ هه‌میشه‌ به‌م راشکاوییه‌ له‌گه‌ڵ لایه‌نی به‌رامبه‌ر قسه‌ بکه‌ین، نه‌ک ته‌نها له‌ کاتی با‌نگهێشه‌ی هه‌ڵبژاردن وه‌ک سیاسیه‌کان حه‌ماسه‌ت بمانگرێ. به‌ڵێ ده‌شبێت هه‌مو تاکێک له‌ هه‌رێمی کوردستان و عێراق له‌سه‌ر بنه‌مای هاوڵاتی بون مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ بکرێت، نه‌ک له‌سه‌ر ئینتمای بنه‌ماڵه‌، حیزبی، نه‌ته‌وه‌ یان ئایین و مه‌زهه‌ب.

جێی خۆیه‌تی له‌مه‌ودوا هه‌ندێ حیزب و که‌س له‌ دیدی به‌رژه‌وه‌ندی حیزبی و ده‌سکه‌وتی خۆیانه‌وه‌ باس له‌ ئه‌نجامی ده‌نگه‌کانی که‌رکوک نه‌که‌ن. ئه‌گه‌ر کاری ساخته‌کاری نه‌بوایا رێژه‌ی به‌شداربوان له‌ که‌رکوک ناگه‌یشته‌ 40%. به‌شداری نه‌کردنی ئه‌و ژماره‌ زۆره‌ی ده‌نگده‌ری کورد و بونی ئه‌و هه‌مو ساخته‌کارییه‌ زیاتر ئه‌وانه‌ لێی به‌رپرسیان که‌ 7 ساڵه‌ له‌ که‌رکوک حوکم ده‌که‌ن. لیستی ده‌سه‌ڵات ئه‌وه‌نده‌ دژایه‌تی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانی کرد، ئه‌وه‌نده‌ ده‌نگی کاندیده‌کانی گۆڕانی سوتاند، ئه‌وه‌نده‌ی هه‌ڕه‌شه‌ی له‌ خه‌ڵک کرد، ئه‌وه‌نده‌ی پاره‌ی به‌خشییه‌وه‌، له‌به‌ر دژایه‌تی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان ئاگای له‌ جموجوڵی لیستی عێراقییه‌ نه‌ مابو. وه‌ک نمونه‌ چاودێره‌کانی لیستی هاوپه‌یمانی سه‌عات 2 پاشنیوه‌ڕۆ گه‌یشتونه‌ته‌ حه‌ویجه‌. جێێ خۆیه‌تی کورد به‌ گشتی و لیستی هاوپه‌یمانی به‌ تایبه‌تی ده‌رسێک له‌م هه‌ڵبژاردنه‌ فێربێت.

له‌م شێکردنه‌وه‌یه‌ وا ده‌رده‌که‌وێ که‌ ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ ناکرێته‌ بناغه‌یه‌ک بۆ دیاریکردنی چاره‌نوسی که‌رکوک، یان ببێته‌ بابه‌تی باسکردن له‌و باره‌وه‌. به‌ پێێ ماده‌ی 140 بێت پێویسته‌ بۆ دیاریکردنی چاره‌نوسی ئه‌م شاره‌ ئامار بکرێت و پاشانیش راپرسی. بۆیه‌ پێویستی ناکرد و ناکات کوردی که‌رکوک به‌ ئه‌نجامی ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ وه‌ک گیسکه‌که‌ی هه‌یاسی لێ بکرێ.

خوێنه‌ری به‌ڕێز، ئه‌م بابه‌ته‌ بێ هه‌ڵه‌ و که‌موکوڕی نییه‌، چونکه‌ هیچ داتایه‌کی زانستی ئه‌وتۆ له‌به‌رده‌ست نییه‌، بۆیه‌ به‌ سوپاسه‌وه‌ چاوه‌ڕوانی هه‌مو تێبینی و پێشنیارێکتانم، تا پێکه‌وه‌ بتوانین راستییه‌کان ده‌ربخه‌ین، ناونیشانی ئه‌لکترۆنی. [email protected]

 
• بۆ ژماره‌کان بڕوانه‌ سایتی کۆمسیۆنی باڵای سه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردن.