کورد له‌داوی دڵه‌ڕاوکێی ئه‌مەریکادا

چیا عه‌باس


کورد و شه‌ڕی دژ به‌ داعش
کورد له‌ جه‌نگی دژ به‌تێرۆر له‌ باشوری کوردستان سودمه‌ند بوه‌ له‌ هاریکاری و یارمه‌تیه‌کانی ئه‌مەریکا و هاوپه‌یمانان، له‌ پله‌ی یه‌که‌مدا توانراوه‌ حوکمڕانی خۆماڵی بپارێزرێت و ده‌روازه‌ی چاره‌ی کاتی بۆ کێشه‌کان له‌ گه‌ڵ به‌غدا به‌داخراوی نه‌ماوه‌ته‌وه‌‌، هه‌روه‌ها له‌ به‌ره‌کانی شه‌ڕیشدا هێزه‌ ئاسمانیه‌کانی هاوپه‌یمانان پشتیوانێکی گه‌وره‌یه‌ بۆ هێزه‌کانی کورد. له‌ به‌رامبه‌ردا کورد به‌ خوێنی هه‌زاران شه‌هید و بریندار ئه‌رکی خۆی له‌ پاراستنی خاکه‌که‌ی و رۆڵی له‌ جه‌نگی دژ به‌ تیرۆر جێبه‌جێ ده‌کات.

زیاتر له‌ نیو ساڵه‌ به‌رگری هێزه‌کانی پێشمه‌رگه‌ و شه‌ڕڤانان و گه‌ریلا، رۆڵی سوپای عێراق و میلیشیاکانی شیعه‌ و هێرشه‌ ئاسمانیه‌کانی هاوپه‌یمانان داعشیان له‌ چه‌ند ناوچه‌یه‌ک توشی پاشه‌کشه‌ و شکست کردوه‌، به‌ڵام داعش هێشتا به‌هێزه‌ و توانای هێرشکردن و کاری تێرۆریستی و کڕینی چه‌کی نوێ و بازرگانی به‌نه‌وته‌وه‌ ماوه‌، هێڵه‌کانی لۆجیستیک و ته‌موین و سه‌رکردایه‌تی له‌ ره‌ققه‌ی سوریاوه‌ بۆ عێراق و باشور و رۆژئاوای کوردستان نیمچه‌ ئازادانه‌ درێژده‌بنه‌وه‌، زۆربه‌ی شه‌ڕه‌کانیش یه‌خه‌ی کوردیان گرتوه‌.

بێ گۆڕانکاری بنه‌ڕه‌تی له‌ سیاسه‌تی ئه‌مەریکا به‌رامبه‌ر به‌ ناوچه‌که‌ و تایبه‌ت سوریا و ئێران کۆتایی شه‌ڕی دژ به‌ داعش چاوه‌ڕوان ناکرێت، هاوکاتیش ده‌رکه‌وتوه‌ مانه‌وه‌ی دۆخه‌که‌ به‌و شێوه‌یه‌ ده‌سکه‌وته‌کان به‌رامبه‌ر داعش له‌ مه‌ترسی به‌رده‌وامدان.

روداوه‌کانی شه‌ڕ دژ به‌ داعش، وێرای سه‌رکه‌وتنه‌کانی کورد‌، ده‌یسه‌لمێنن که‌ حکومه‌تی هه‌رێم و هێزه‌کانی پێشمه‌رگه‌ و خه‌ڵکی باشور له‌ زۆر بواردا توانای دیاریکراویان هه‌یه‌ بۆ جه‌نگێکی درێژخایان. ئه‌رکێکی سه‌ره‌کی ئه‌مەریکایه‌ به‌شێوازێک گۆڕانکاری له‌ سیاسه‌تیدا بکات که‌ کۆتایی به‌م شه‌ڕه‌ سه‌خته‌ بهێنێت، به‌پێچه‌وانه‌وه‌ گومان و پرسیار له‌مه‌ڕ نیه‌ته‌کانی ئه‌مەریکا کاری ره‌وان.

زۆربه‌ی دنیا گه‌یشتونه‌ته‌ ئه‌و قه‌ناعه‌ته‌ی که‌ مانه‌وه‌ی ئه‌سه‌د و دوره‌په‌رێزی ئه‌مەریکا له‌ ئێران و ره‌فزکردنی ناردنی هێزی شه‌ڕکه‌ری ئه‌مەریکا بۆ ناوچه‌که و چاوپۆشینی له‌ کارئاسانی و هاریکاری چه‌ند وڵاتێکی ناوچه‌که‌‌ بۆ داعش، زه‌مینه‌ی له‌بارن بۆ مانه‌وه‌ی دۆخی شه‌ڕ و ئاڵۆزی له‌ عێراق و ناوچه‌که‌. کورد به‌ ده‌ریایه‌ک له‌ خوێن و ماڵوێرانی شه‌ڕی دژ به‌ تێرۆر ده‌کات، که‌چی هاوپه‌یمانان و له‌ پله‌ی یه‌که‌مدا ئه‌مەریکا بۆ گردبونه‌وه‌که‌یان له‌ له‌نده‌ن بانگهێشی کوردیان نه‌کردبو، مایه‌ی سه‌رسوڕمان بو ئه‌و وڵاتانه‌ی رۆڵی به‌رچاویان له‌ دروستکردن و به‌هێزکردنی داعشدا هه‌بو دیکۆری ئه‌و گرتبونه‌وه‌یان رازاندبوه‌وه‌.

سیاسه‌تی ئیداره‌ی ئۆباما
له‌ سه‌ره‌تای سێپته‌مبه‌ری 2014 سه‌رۆک ئۆباما رایگه‌یاند، که‌ به‌رفراوانکردنی جه‌نگ دژ به‌ داعش مانای ته‌عه‌هود نیه‌ بۆ به‌کارهێنانی هێزی پیاده‌، جه‌ختیشی کرده‌وه‌ که‌ هێزه‌کانی ئه‌مەریکا له‌ عێراق ئه‌رکی شه‌ڕکردنیان نیه‌.

ماوه‌یه‌کی کورت دوای ئه‌م وتاره‌ی ئۆباما، ژه‌نه‌راڵ Martin Dempsey سه‌رۆکی هه‌یئه‌ی ئه‌رکانی هاوبه‌شی ئه‌مەریکا په‌یامێکی پێچه‌وانه‌ی هه‌بو کاتێک له‌به‌رده‌م لیژنه‌ی سه‌ربازی کۆنگرێس رونکردنه‌وه‌ی ده‌دا، وتی: "ئه‌گه‌ر بگه‌ینه‌ ئه‌و ساته‌ی  باوه‌ڕم لا دروست بێت که‌ راوێژکاره‌کانمان ده‌بێت له‌ گه‌ڵ هێزه‌کانی عێراقدا بن بۆ په‌لاماردانی ئامانجه‌ تایبه‌کانی داعش ئه‌وا داوا له‌ سه‌رۆک ده‌که‌م ره‌زامه‌ند بێت". ئه‌م وتانه‌ ئاماژه‌یه‌ک بون بۆ هه‌وڵه‌کان بۆ گرتنه‌وه‌ی موسڵ.

مایه‌ی سه‌رسوڕمان بو که‌ ژه‌نه‌راڵ دێمپسی رای خۆی ده‌ربڕیوه‌ و کۆشکی سپیش رایگه‌یاند که‌ قسه‌کانی راسپارده‌ی کۆشکی سپی نین.

ماوه‌یه‌کی کورت دوای ئه‌م روداوانه‌ ئیداره‌ی ئۆباما ده‌رگای بۆ رۆڵی زیاتری ئه‌مەریکا له‌ شه‌ڕی داعشدا واڵاکرد. ‌له‌ چاوپێکه‌وتنێکی ئۆباما له‌ گه‌ڵ به‌رپرسی به‌شی هه‌واڵی CBS له‌ مانگی نۆڤه‌مبه‌ری 2014 له‌سه‌ر جه‌نگ دژ به‌ داعش وتی: "هێرشه‌ ئاسمانیه‌کان کاریگه‌ری زۆریان هه‌بوه‌ له‌ په‌کخستنی به‌شێک له‌ تواناکانی داعش و راگرتنی به‌ره‌وپێشچونیان، ئه‌وه‌ی ئێستا پێویستمانه‌ هێزی سه‌ر ئه‌رزه‌، هێزه‌ پیاده‌کانی عێراق ده‌توانن پاشه‌کشه‌ به‌ داعش بکه‌ن، ئه‌وه‌ی نه‌گۆڕاوه‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌ هێزه‌کانمان به‌شداری شه‌ڕ ناکه‌ن".

ئۆباما جه‌ختیکرده‌وه‌ له‌وه‌ی که‌ ناردنی 1500 سه‌ربازی تری ئه‌مەریکی بۆ عێراق بۆ مه‌شق پێکردنی عێراقیه‌کانه‌ له‌ چوار سه‌نتەری مه‌شق و بۆ یا‌رمه‌تیدانی لۆجیستیکیانه‌ له‌ شه‌ڕی دژ به‌ داعش. وتیشی کاتێک هێزه‌ عێراقیه‌کان هێرش بکه‌ن هێرشه‌ ئاسمانیه‌کان خه‌ستتر ده‌که‌ین.

ئه‌مەریکا و سوریا
سه‌رۆک ئۆباما له‌ کۆتایی ساڵی رابوردو داوای له‌ تیمی ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی ئه‌مەریکا کردوه‌ چاوخشاندنه‌وه‌یه‌ک‌ به‌سیاسه‌تی ئه‌مەریکا به‌رامبه‌ر به‌ سوریا بکه‌ن، ئه‌م هه‌ڵوه‌سته‌کردنه‌ پاش ده‌رککردن بو به‌وه‌ی که‌ داعش تێکناشکێنرێت ئه‌گه‌ر گۆڕانکاری سیاسی له‌ سوریا نه‌کرێت و به‌شار ئه‌سه‌د لانه‌برێت.

ئه‌مەریکا له‌ سه‌ره‌تادا ستراتیژیه‌تی "یه‌که‌مجار عێراق"ی گرته‌به‌ر بۆ لاوازکردنی داعش و هاوکاتیش ئه‌نجامدانی ئۆپه‌راسیۆن له‌ سوریا بۆ کارئاسانی کاره‌کان له‌ عێراق. کرۆکی ئه‌م سیاسه‌ته‌ بریتی بو له‌وه‌ی یه‌که‌مجار داعش له‌ عێراق توشی روبه‌ڕوبونه‌وه‌ بکه‌ن و دواتر چه‌کدارانی داعش له‌ سوریا له‌ناوببرێن بێئه‌وه‌ی ئه‌سه‌د لاببرێت.

واشنتۆن هیوادار بو به‌م پلانه‌‌ ده‌رفه‌ت بره‌‌خسێت بۆ پڕچه‌ککردن و مه‌شقکردنی هێزه میانڕه‌وه‌کانی‌ ئۆپۆزسیۆنی سوریا تا بتوانن به‌ره‌نگاری داعش ببن و له‌دوا مه‌تافیشدا رژێمی ئه‌سه‌د، به‌ڵام سوپای ئازادی سوریا له‌ دو به‌ره‌دا شه‌ڕی ده‌کرد، دژ به‌ هێزه‌کانی ئه‌سه‌د و دژ به‌ هێزه‌ تونده‌ڕه‌وه‌کانی وه‌ک داعش و به‌ره‌ی نوسره‌‌.
له‌ ئه‌رزی واقیعدا ده‌رکه‌وت ئه‌م پلانه‌ له‌سه‌ر حساباتی هه‌ڵه‌ دارێژرابو.

سیانتۆری کۆماریEd Royce ، ئه‌ندامی لیژنه‌ی کاروباری ده‌ره‌وه‌ی کۆنگرێس رایگه‌یاند که‌ کۆشکی سپی ستراتیژیه‌تی به‌رامبه‌ر به‌ سوریا ده‌گۆڕێت، چونکه‌ تورکیا و وڵاتانی که‌نداو فشاریان خستۆته‌سه‌ر ئه‌مەریکا بۆ لابردنی ئه‌سه‌د. ئیداره‌ی ئۆباما به‌دوای شێوازێکدا ده‌گه‌ڕا بۆ گونجاندنی هه‌ر دو ستراتیژیه‌تی به‌رامبه‌ر به‌ سوریا و داعش، له‌ ئاکامدا گه‌یشتنه‌ ئه‌و باوه‌ڕه‌ی که‌ ده‌بێت داعش نه‌ک ته‌نها له‌ عێراق شکست بهێنێت، به‌ڵکو له‌ سوریاش. له‌ په‌راوێزی ئه‌م ده‌نگوباسانه‌دا Ben Rhodes جێگری راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی رایگه‌یاند: "به‌فه‌رمی چاوخشاندنه‌وه‌ به‌ سیاسه‌تمان به‌رامبه‌ر سوریا له‌ ئارادا نیه‌، ئه‌وه‌ی هه‌یه‌ ستراتیژیه‌تی لاوازکردنی داعش و دواتر له‌ناوبردنیه‌تی. ئه‌مه‌ پێویستی به‌ تێرامانێکی قوڵ هه‌یه‌ بۆ ئه‌و کارانه‌ی ده‌یکه‌ین. سه‌رۆک ئۆباما مه‌به‌ستیه‌تی بزانێت چۆن بتوانین داعش لاواز بکه‌ین و هاوکاتیش ئێمه‌ یارمه‌تی ئۆپۆزسیۆنی سوریا ده‌ده‌ین وه‌ک هێزێک به‌رامبه‌ر داعش بوه‌ستێت و بێگومانیش به‌رامبه‌ر به‌ رژێمی ئه‌سه‌د". Alistair Baskey وته‌بێژی ئه‌نجومه‌نی ئاسایشی نیشتمانی له‌ لێدوانێکدا وتی: "ستراتیژیه‌تمان سه‌باره‌ت به‌ سوریا نه‌گۆڕاوه‌، له‌ ئێستادا کارده‌که‌ین بۆ ده‌رپه‌ڕاندنی داعش له‌ عێراق، ئێمه‌ و هاوپه‌یمانه‌کانمان به‌رده‌وام ده‌بین له‌ هێرشه‌ ئاسمانیه‌کان بۆ سه‌ر داعش له‌ سوریا تا شوێنێکی ئارامیان نه‌مێنێت و کۆکردنه‌وه‌ی هێز و ئاماده‌سازیه‌کانیان لێ تێکبده‌ین. هه‌ڵه‌کانی ئه‌سه‌د گه‌وره‌ترین ده‌رفه‌تیان ره‌خساند تا تێرۆریسته‌کان له‌ سوریا کۆببنه‌وه‌، سه‌رۆک ئۆباما راشکاوانه‌ رایگه‌یاندوه‌ که‌ ئه‌سه‌د هه‌مو شه‌ڕعیه‌تی حو‌کمرانی له‌ ده‌ستداوه‌".

ئیداره‌ی ئۆباما له‌ ئاکامی روداو و گۆڕانکاریه‌کان له‌ ئه‌رزی واقیعدا گه‌یشتنه‌ ئه‌و باوه‌ڕه‌ی که‌ کاتیان بۆ "یه‌که‌مجار عێراق" نیه‌، چونکه‌ کاتێک داعش له‌ عێراق ده‌ربکرێت و به‌ره‌و سوریا هه‌ڵبێن و له‌ هه‌مان کاتیشدا ئۆپۆزسیۆنی میانڕه‌وی سوریا له‌ شوێنی خۆی چه‌قی بێت و داعش له‌ سوریا چالاک بێت مانای ئه‌وه‌یه‌ شتێکی ئه‌وتۆ به‌ده‌ست نه‌هێنراوه.
 
یه‌کێک له‌ ئه‌گه‌ره‌کان سه‌پاندنی بیرۆکه‌ی ناوچه‌ی نه‌فڕین بو، تورکیا بۆ ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌ گو‌رجوگۆڵ بو، ئه‌مه‌ سه‌ری نه‌گرت، چونکه‌ له‌ پله‌ی یه‌که‌مدا تورکیا له‌ دیاریکردنی پشکی خۆی له‌و پرۆسه‌یه‌دا زۆر منگه‌منگی کردوه‌.

ئیداره‌ی ئۆباما داوای 500 ملیۆن دۆلاری له‌ کۆنگرێس کرد بۆ پڕچه‌ککردن و مه‌شقکردنی 5.000 چه‌کداری ئۆپۆزسیۆن بۆ ماوه‌ی یه‌ک ساڵ. پێنتاگۆن له‌ پرۆسه‌که‌دا خاوخلیچک بو، پاش چوار مانگ له‌ راگه‌یاندنی ئه‌م ستراتیژیه‌ شتێکی ئه‌وتۆی لێ جێبه‌جێ نه‌کرابو، بۆ مه‌سه‌له‌ لۆجیستیه‌کانیش هه‌ر له‌ قسه‌کردندا بون‌ له‌ گه‌ڵ تورکیا و سعودیه‌ که‌ به‌پێی پلانه‌که‌ مه‌شق پێکردنه‌که‌ له‌و دو وڵاته‌ ده‌کرا.

به‌شێک له‌ راوێژکارانی سه‌رۆک ئۆباما به‌ جۆن کێری وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ش ماوه‌یه‌کی زۆره‌ جه‌خت ده‌که‌ن له‌وه‌ی ستراتیژیه‌تی سیاسی واشنتۆن واقیعبینانه‌ نیه‌. ‌وه‌زیری به‌رگری Chuck Hagel له‌ مانگی ئۆکتۆبه‌ر نامه‌یه‌ک بۆSusan Rice ، راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی، ده‌نێرێت و تێێدا مه‌راقی خۆی به‌رامبه‌ر ستراتیژیه‌تی ئه‌مەریکا له‌ سوریا به‌یان ده‌کات و مه‌ترسیه‌کانی خۆشی نه‌شاردۆته‌وه‌ له‌مه‌ڕ له‌ ده‌ستدانی ده‌سکه‌وته‌کان له‌ شه‌ڕی دژ به‌ داعش ئه‌گه‌ر سیاسه‌ته‌که‌ نه‌گونجێنرێت.

چه‌ند سه‌رچاوه‌یه‌کی تر ئاماژه‌یان دا که‌ نامه‌که‌ داوای تێڕامانێکی تیژ و ورد به‌رامبه‌ر به‌ رژێمی ئه‌سه‌د ده‌کات. ‌چه‌ند وڵاتێکی عه‌ره‌بی ناڕه‌زایی خۆیان ده‌ربڕیوه‌ سه‌باره‌ت به دودڵی ئه‌مەریکا له‌ کۆتاییهێنان به‌ رژێمی ئه‌سه‌د. وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ جۆن کێری و ژه‌نه‌راڵ جۆن ئه‌ڵاین، نوێنه‌ری ئه‌مەریکا له‌ هاوپه‌یمانی دژ به‌ داعش، راپۆرتێکیان بۆ کۆشکی سپێ ناردوه‌ تێیدا ده‌ڵێن هاوپه‌یمانه‌ سه‌ره‌کیه‌کانی ئه‌مەریکا، وه‌ک سعودیه‌ و ئیمارات و تورکیا داوای چوارچێوه‌یه‌ک ده‌که‌ن بۆ گۆڕینی سیاسی ده‌سه‌ڵات له‌ سوریا.‌ له‌م روه‌وه‌ هه‌وڵه‌کانی ئه‌مەریکا و روسیا بۆ گه‌یشتن به‌ رێکه‌وتنێک نێوان رژێمی ئه‌سه‌د و هێزه‌کانی ئۆپۆزسیۆن بێ ئه‌نجام بو پاش شکستی کۆنفرانسه‌که‌ی سویسرا. جۆن کێری بۆ چه‌ند مانگێک به‌رده‌وام بو‌ له‌ لێدوانی چڕوپڕ له‌ گه‌ڵ سعودیه‌ و ئیمارات و تورکیا و روسیا بۆ رێکه‌وتن له‌سه‌ر وازهێنانی ئه‌سه‌د و بازنه‌ی سه‌ره‌کی ده‌وروبه‌ری له‌ ده‌سه‌ڵات و مانه‌وه‌ی زۆربه‌ی داموده‌زگاکانی ده‌وڵه‌ت وه‌ک خۆیان. ئاشکرایه‌ روسیه‌کان دۆستی هاوپه‌یمانان نین، هه‌رچه‌نده‌ روسیا تێگه‌یشتنێکی ته‌ماویان بۆ دۆخه‌که‌ ده‌ربڕیوه‌، به‌ڵام ئه‌مه‌ مانای ئه‌وه‌ نیه‌ له‌ گه‌ڵ ئه‌مەریکا له‌ چه‌ند خاڵێکی سه‌ره‌کیدا هاوڕابن، به‌پێچه‌وانه‌وه‌ روسیا به‌رده‌وام بوه‌ له‌ ناردنی چه‌ک و یارمه‌تی بۆ ئه‌سه‌د.

ئه‌مەریکا و ئێران

جۆن کێری مه‌سه‌له‌ گرنگه‌کانی له‌ گه‌ڵ وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ئێران باسکردوه‌، به‌ده‌ر له‌مه‌ باسێ کێشه‌ی ئه‌تۆمی ئێرانیشیان کردوه‌.

له‌ ناوه‌ڕاستی مانگی ئۆکتۆبه‌ری ساڵی رابوردو ئۆباما نامه‌یه‌کی بۆ ئایه‌توڵڵا عەلی خه‌ماینی نارد و تێیدا باسی به‌رژه‌وه‌ندی هاوبه‌شی هه‌ردو وڵات له‌ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی داعش له‌ عێراق و سوریا ده‌کات. ئه‌مەریکا له‌ رێگه‌ی عیراقیه‌کانه‌وه‌ په‌یوه‌ندی له‌ گه‌ڵ ئێران کردوه‌، ئه‌مەریکا نیه‌تی نیه‌ کاری سه‌ربازی هاوبه‌ش له‌ گه‌ڵ ئێران دژ به‌ داعش ئه‌نجام بدات، هاوکاتیش ئه‌مەریکا نایه‌وێت ئۆپه‌راسیۆنه‌کانیان سه‌ر له‌ یه‌کتر تێکبده‌ن، به‌تایبه‌ت هێرشه‌ ئاسمه‌نیه‌کان بۆ سه‌ر داعش، کۆشکی سپی چه‌ند جارێک دوپاتی کردۆته‌وه‌ نزیک له‌ شوێنی ئێرانیه‌کان هێرشی ئاسمانی ناکه‌ن و هه‌روه‌هاش ئه‌مەریکا و ئێران ئاڵوگۆڕی زانیاری ناکه‌ن.

دو سیناتۆری کۆماریه‌کان،John McCain و Lindsey Graham، سه‌باره‌ت به‌په‌یوه‌ندیه‌کان له‌ گه‌ڵ ئێران له‌ رونکردنه‌وه‌یه‌کی هاوبه‌شدا وتیان "شه‌رمه‌زاریه‌ بۆ ئیداره‌ی ئۆباما ده‌ست بۆ هه‌مان رژێمی ئێران درێژ بکات که‌ رۆڵی هه‌یه‌ له‌ دروستبونی داعش تا ئه‌جێندای توندڕه‌وی مه‌زهه‌بی له‌ خۆرهه‌ڵاتی ناوه‌راست به‌ڕێوه‌بچێت. ده‌بێت ئه‌م ئیداره‌یه‌ تێبگات ئێران هه‌مو توانایه‌کی خستۆته‌گه‌ڕ تا ئه‌مەریکا له‌ ناوچه‌که‌ ده‌ربکات... بۆیه‌ ده‌بێت ستراتیژیه‌تمان له‌ ناوچه‌که به‌و شێوه‌یه‌ داڕێژین که‌ کاریگه‌ری و رۆڵی ئێران پو‌چه‌ڵ بکه‌ین".

له‌ سێپته‌مبه‌ری ساڵی رابوردو خامنەیی رایگه‌یاند که‌ ئێران له‌ به‌ره‌ی هاوپه‌یمان دژ به‌ داعش به‌شدار نابێت، خامنەیی له‌ درێژه‌ی قسه‌کانیدا وتی: "له‌ رۆژه‌ سه‌خته‌کانی هێرشه‌کانی داعش بۆ سه‌ر عێراق باڵیۆزی ئه‌مەریکا له‌ عێراق داوای له‌ نوێنه‌رمان له‌ ناوچه‌که‌ کرد که‌ ئێران و ئه‌مەریکا دانیشن به‌مه‌به‌ستی دانوستاندن و هه‌ماهه‌نگکردن سه‌باره‌ت به‌ داعش. باڵیۆزمان ئه‌م په‌یامه‌ی بۆ ناردین، هه‌رچه‌نده‌ چه‌ند فه‌رمانڕه‌وایه‌ک دژی نه‌وه‌ستانه‌وه‌، به‌ڵام من دژ بوم و وتم له‌م بواره‌دا هاوکاری ئه‌مەریکا ناکه‌ین، چونکه‌ نیه‌تی باشیان نیه‌، چۆن ده‌بێت له‌و جۆره‌ دۆخه‌دا هاوکاری ئه‌مەریکا بکه‌ین؟". سه‌باره‌ت به‌ کۆمێنتی جۆن کێری که‌ ئێران بۆ به‌شداریکردن له‌ هاوپه‌یمانی دژ به‌ داعش بانگهێش ناکرێت، به‌پێێ هه‌واڵێکی ئاژانسی فارس خامنەیی وتویه‌تی: "هه‌رهه‌مان وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ داوای له‌ وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ئێران (دکتۆر محمد جواد زه‌ریف) کردوه‌ که‌ به‌یه‌که‌وه‌ سه‌باره‌ت به‌ داعش کاربکه‌ین، دکتۆر زه‌ریف داواکه‌ی ره‌تکردۆته‌وه‌، هه‌روه‌ها جێگری وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مەریکاWendy Sherman که‌ سه‌رۆکی شاندی دانو‌ستکاری ئه‌مەریکایه‌ سه‌باره‌ت به‌ مه‌سه‌له‌ی ئه‌تۆمی هه‌مان داواکاری دوپات کردۆته‌وه‌".

هه‌واڵه‌کان باس له‌وه‌ ده‌که‌ن که‌ لێدوانه‌ ناوخۆییه‌کانی ده‌سه‌ڵاتدارانی ئێران سه‌باره‌ت به‌ مه‌سیری ئه‌سه‌د به‌رده‌وامه‌، به‌ڵام تا ئه‌م ساته‌ش خامنەیی و سوپای پاسده‌ران پشتیان له‌ ئه‌سه‌د نه‌کردوه‌. ئێرانیه‌کان سه‌باره‌ت به‌کێشه‌ی سوریا پلانی ریفۆرمی ده‌ستوری و هه‌ڵبژاردنیان هه‌یه‌، ئه‌م پلانه‌ باس له‌ رۆیشتنی ئه‌سه‌د ناکات، بۆیه‌ بۆ ئه‌مەریکا بنه‌مای رێکه‌وتن نیه‌. چه‌ند دیبلۆماتکاری عه‌ره‌ب پێیانوایه‌ ئه‌گه‌ر سعودیه‌ و روسیا له‌سه‌ر پلانێکی سیاسی رێکه‌وتن بکه‌ن له‌وانه‌یه‌ ئێران سه‌باره‌ت به‌پێداگری له‌ مانه‌وه‌ی ئه‌سه‌د بیربکاته‌وه‌ و رێکه‌وتنێک له‌سه‌ر مه‌سیری سازبکات.
05/02/2015 بینین: 12565
وتاره‌کانی تری نوسه‌ر
به‌ناوی گۆڕانه‌وه‌ ... یا به‌ رۆحیه‌تی گۆڕان؟...
بارزانی نێوان به‌غدا و واشنتۆن...
گۆڕان و یه‌کێتی به‌ره‌وکوێ؟...
وێڕای جیاوازیه‌کانی گۆڕان و یه‌کێتی...
چۆن سه‌رۆکێکمان پێویسته‌؟...
ئه‌گه‌ر مام جەلال بتوانێت ...
نیو سه‌ده‌ نێوان نه‌وشیروان مسته‌فا و مسعود بارزانی...
بۆچی شه‌ڕ یه‌خه‌ی کوردی گرتوه‌؟...
نوێنه‌رانی کورد و قه‌یرانه‌کان‌ ...
شه‌ڕی داعش... چۆن؟...
بۆچی داعش په‌لاماری کوردستانیدا؟...
گۆڕان و وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌...
چه‌ند جه‌مسه‌رێکی یه‌کێتی بۆ واده‌که‌ن؟‌...
ئایا گۆڕان په‌له‌ی کردوه‌؟...
گۆڕان و کێشه‌ ناوخۆییه‌کانی یه‌کێتی...
چاوه‌ڕوانی چی بین له‌ رێکه‌وتن؟...
گۆڕان... گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ سه‌ره‌تا!...
سلێمانی و هاوسه‌نگی هێز...
کورد و جه‌نگی دوه‌م دژ به‌تێرۆریزم...
گۆڕان و پارادۆکسی حوکمڕانی...
میحنه‌تی کورد و ده‌ربازبون ...
تارمایی رێکه‌وتنی ستراتیژی...
هیتله‌ره‌که‌ی‌ ئیسلام...
یه‌کێتی... تاکه‌ی به‌م شێوه‌یه‌؟...
پارتی و یه‌کێتی له‌ ته‌رازوه‌که‌ی داعشدا...
چۆن مامه‌ڵه‌ی گو‌رگه‌ بۆره‌که‌ بکه‌ین؟...
ئایا ئه‌مه‌ ناچاریه‌ له‌ گه‌ڵ به‌غداد؟...
ته‌نگه‌به‌ره‌کانی به‌رده‌م کورد...
مه‌راق و خه‌مه‌کانی بارزانی...
داوێنی به‌رپرسیاریه‌تی سه‌رکردایه‌تی کورد؟...
راگه‌یاندنێکی خۆپه‌رستانه‌ له‌ شه‌ڕکردنی داعشدا...
سه‌رۆک کۆمارێکی بێ شانس...
ناڕه‌زایه‌تی له‌ گۆڕان... بۆچی؟...
سه‌ربه‌خۆیی به‌ئیجازه‌ی ده‌ستور...
ده‌وڵه‌تی کوردی نێوان ده‌ڵه‌مه‌یی و ئه‌گه‌رێکی به‌هێزدا...
داعش و هه‌ریسه‌ی کوردی...
به‌ڵێ کاک نه‌وشیروان ''تاکڕه‌وه‌''...
داعش منداڵێکی لاسار له‌ گه‌مه‌ی گه‌وره‌کاندا...
کورد له‌به‌رده‌م دو‌ڕیانێکدا...
ئێران چی لێمان ده‌وێت؟...
بۆ یه‌کێتی واده‌کات؟...
ته‌وقه‌کانی سه‌ر سلێمانی و رێگه‌چاره‌؟...
ئه‌مجاره‌ ده‌نگ به‌ هه‌مو ره‌نگه‌کان بده‌م؟...
کزبونی ئه‌ستێره‌ی یه‌کێتی... بۆچی؟...
عه‌مره‌کاران‌ لەنێوان‌ هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردن و پێکهێنانی کابینه‌دا...
کورد و زه‌لکاوه‌که‌ی مالیکی...
گۆڕان و هزری نه‌ته‌وه‌ و ناوچه‌ دابڕێنراوه‌کان...
کابینه‌ی هه‌شت و متمانه‌و رۆحی نه‌ته‌وه‌یی...
یه‌کێتیه‌کی خنجیلانه‌...
گۆڕان و پارتی له‌به‌رده‌م ئه‌زمونێکی سه‌ختدا...
گۆڕان له‌ سه‌نگی مه‌حه‌کدا...
برینه‌کانی یه‌كێتی و عشقێکی پڕوکاوه‌...
گۆڕان و ئیرسی مام جەلال...
گۆڕان و ئیرسی حوکمڕانی پێشو...
بۆچی و چۆن گۆڕان به‌ره‌و ده‌سه‌ڵات ده‌ڕوات؟...
ئه‌سته‌نگه‌کانی به‌رده‌م گۆڕان له‌ حوکمڕانیدا...
کاوه‌ گه‌رمیانی له‌ چاوڕوانی گۆدۆدا...
گۆڕان و پارتی و دڵته‌نگبوه‌کان...
گۆڕان و کۆتایی قۆناغێك...؟...
سلێمانی نێو به‌رداشی دوانه‌ی ده‌سه‌ڵات...
دکتۆر به‌رهه‌م و گارده‌ دێرینه‌کانی یه‌کێتی...
هه‌رێم لە پاشکۆی تورکیادا ...
وه‌ستان به‌یه‌که‌وه‌ و که‌وتن به‌ته‌نیا...
پاش ده‌نگدان؟...
پێش ده‌نگدان ... بیان ناسن...
حوکمڕانی ترس...
سێرکی نه‌ته‌وه‌یی...
خه‌ون و شه‌ڕه‌ شیرینه‌کان...
نه‌ترسان له‌ مێژو...
بۆ پارتیه‌کان...
پارتی بۆ وا ده‌کات؟...
ده‌ستوری ده‌ستی دو...
سیاسه‌ت و ده‌ستور: زیمبابۆ و کوردستان...
سیاسه‌تی (ده‌سکه‌ گوڵه‌که‌ی) ده‌سه‌ڵاتدارانی یه‌کێتی...
دید و هه‌ڵسه‌نگاندنێک بۆ حوکمڕانی بارزانی‌...
دوانه‌ی ده‌سه‌ڵات و هه‌ڵبژاردنه‌کان...
وه‌همی چاکسازی و سه‌رابه‌که‌ی ئۆپۆزسیۆن و داتاشینی ده‌سه‌ڵات‌ ...
بودجه‌ و به‌قاڵی...
تارماییه‌کانی په‌یوه‌ندی کورد و ئیسرائیل...
له‌ ماڵئاوایی ئه‌مساڵدا، وانه‌یه‌ک بۆ منداڵانی شاره‌که‌م...
(ئه‌میره‌که‌ی) میکافیلی یا(پاشاکه‌ی) هۆبیس؟...
هه‌ڵه‌ تێمه‌گه‌ن... مالیکی بۆخۆی راست ده‌کات...
ئێران و بارزانی...
هه‌رێمێکی‌ ره‌ش و سپی...
تارماییه‌کانی نه‌وتی هه‌رێم...
رێکه‌وتنی سێپته‌مبه‌ر و ئاراسته‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌که‌ی‌ ...
کوردستان، ته‌کساسێکی نوێی نه‌وتچیه‌‌ ئه‌مەریکیه‌کان...
نه‌وت فرۆشێکی گه‌ڕۆک...
مێژوی کۆمه‌ڵه و حکایه‌ت بێژه‌کان...
36+ ؟...
گۆڕان و به‌رپرسیاریه‌تی...
بارزانی بۆ وایکرد...
ئەم دۆخە بەرەو کوێ؟...
بەڕێزان و متمانە...
گرێبەستی سیاسەت و مۆراڵ لە باشوری کوردستان...
پێش داڕماندن...
کارنامەی بارزانی و هزری نەتەوەییمان...
دیلێماکەی بارزانی...
جارێکی تر تاڵەبانی و بارزانی و مالیکی...
لە سلێمانییه‌وه‌ -2-...
لە سلێمانیەوە ...
گۆڕان بەرەو کوێ؟...
کورد و قەیرانی شیعە و سوننە...
تاڵەبانی و بارزانی، دو روی یەک دراو...
سەقامگیری و ئارامی و مەترسیەکان...
مەملەکەت تەنها بە پاشا بەڕێوە ناچێت...
کورد له‌ نێوان مەرجەعیەتی کوردستان و نوێنەرایەتی بەغدا...
ئیمپراتۆریەتێک لەسەر خۆڵەمێش... یا ...؟...
مالیکی، شەبەحەکەی ئێران...
گۆڕان و هاوسەنگی هێز لە کوردستان...
پەتای ئێرانی و......
نزای دانوستان...
دوانەی ستەمکاری لە کوردستان: هێز و دەسەڵات ...
کردار شەرتە، ئەمما چ کردارێک؟...
میدیای حیزب لەنێوان جادوگەری و پەیامی یەزدانیدا...
ناسنامە و شەرعیەت لە گێژاوی قەیراندا...
تاڵەبانی و پشکی لەم قەیرانەدا...
سوتاندنی رۆما و سلێمانی...
سلێمانی دەستەمۆ ناکرێت...
ئایندەیەکی نادیار...
شۆڕشگێڕەکانی دوێنێ و ستەمکارەکانی ئەمڕۆ...
ئەم دو سەرکردەیە و مێژو و ئێستا...
منداڵە یاخیبوەکان...
دەسەڵات لەبەردەم نابوتی سیاسیدا...
خۆپێشاندانەکان لەنێوان لوتکەی دەسەڵات و ئۆپۆزسیۆندا...
قەیران و ئاغاکانی دیموکراسیەت...
نەدەبو گۆڕان......
ئایا گۆڕان و دەسەڵات دەگەنە ئەنجامێک؟...
پێگەی کورد لە سیاسەتی ئەمه‌ریکادا...
ئێمە ته‌نها فریشتە نین...
دەسەڵاتدارانی کورد وهاوکێشەی سیاسەتی واقیعی...
گۆڕان لەنێوان کەلەپوری چه‌قبه‌ستو و عەقڵانیەتدا...
بەغدا لە مالیکی دوەمدا چی لە کورد دەوێت؟...
کشانەوەی گۆڕان، سەرەتا و ئه‌زمونێکی نوێ ...
فانتۆمی بیابان و تەرێتی و شکانی...
خەزانی حیزب...
گۆڕان‌و داڕشتنێکی جیاواز...
گۆڕان و دەسەڵات و نەتەوە...
گۆڕان و یەکێتی، سارێژکردنی برینەکان...
هەرێم لە جەنجاڵی سیاسەتی "هێزی نەرم"ی تورکیادا...
گۆڕان و ئایندەی ناسیۆنالیزمی کوردی...
رێککەوتنامەی نه‌ته‌وه‌یی یا گرێبەستی حیزبی...
دەسەڵات و قەیرانێکی سەخت...
یەک هەڵوێستی تەڵەیە یا بەردی نزا؟ ...
لەسایەی ئەم دەسەڵاتەدا... بەرەوکوێ؟...
گۆڕان خەریکی چیە؟...
قه‌ناعه‌ت و پێداچونه‌وه‌...
ره‌شبینیه‌ك: مه‌ترسیه‌كانی شورای حیزب...
لە دامێنی هەڵوەستەیەکدا...
كارله‌كار ترازاوه‌...
ده‌نگ بۆچی بده‌م؟ ...
گۆڕان له‌نێو خواست‌و واقیعدا...
ده‌مكوتكردن یا...؟...
گۆڕان له‌به‌رده‌م ئه‌رك و ئه‌گه‌ره‌كاندا...
هه‌ڵه‌بجه‌ و راسته‌یه‌كان له‌چه‌ند لاپه‌ره‌یه‌كی مێژودا...
سلێمانی و باب العالی و سه‌دری ئه‌عزه‌م
بابی عالی چیه‌؟...
ده‌ریای عێراق وكه‌شتی كوردی...
زۆرینه‌ی بێده‌نگ و ئۆپزسیۆنكردن له‌ ده‌ره‌وه‌ی پارله‌مان...
"گێژه‌ڵوكه‌ی نێو فنجان" یا شنه‌بای گۆڕان...
ترس له‌ شكست و سزادانی دیموكراسیه‌ت...
ئایا شكستی ده‌سه‌ڵاتدارانی یه‌كێتی كۆتایی جه‌لالیه‌؟...
چه‌مكی شكست له‌ هزری وشكی برینداربوی ده‌سه‌ڵاتدارانی یه‌كێتیی دا...
ده‌سته‌ وتاقمه‌كانی ده‌وروبه‌ری مام جه‌لال و فرمێسكه‌كانی خوایه‌ك...
ئایا مام جه‌لال یش براوه‌ نیه‌؟...
ئه‌وان......
جه‌مسه‌رگه‌ری وگۆڕان ونیه‌تی نه‌ته‌وه‌یه‌ك...
هێمنی گه‌رده‌لولێك...
دوالیزمی (حیزب وده‌سه‌ڵات) له‌ به‌رامبه‌ر گۆراندا...
بێ ناونیشان...
هه‌ڵبژاردن له‌سایه‌ی هێرشی حیزبدا...
باسێك له‌ مێژویه‌كی داپۆشراو...
ئه‌تككردنی جوانیه‌كان...
پلاسیبۆی كوردی *...
سه‌راب و زوقم...
لیستی نوێكردنه‌وه‌ و ئه‌گه‌ره‌كان...
توڕه‌یه‌ نیشتمان... توڕه‌یه‌...
حكومه‌ت ‌و حیزب به‌ره‌و كوێ‌؟...
قه‌ڵایه‌كی گه‌وره‌... یه‌كێتیی ناو یه‌كێتی‌و تێكده‌رانی...
ته‌لقینكردنی ریفۆرم ‌و زیندوبونه‌وه‌ی...
وشكی‌و نه‌زۆكی خه‌یاڵێك...
زۆرینه‌ وكه‌مینه‌ وبۆچونێكی جیاواز...
به‌ره‌وكوێ ؟...
به‌ڵای‌ گه‌نده‌ڵی...
چاره‌نووس وچاوه‌زار...
قه‌یرانه‌كانی كوردو تای ته‌وافوق و دیموكراتیه‌ت و ده‌ستور...
ته‌وافق و په‌رته‌وازه‌بوون...
ئه‌مه‌ریكا و كورد: چه‌ند ساڵێك له‌ گه‌مه‌كردن...
كوێر و چاوساغ...
ره‌نگ و ئاوازی جیا...
ریفۆرم .. و چێشتی مجه‌ور... و گۆڕان...
باشوور و توركیا، ئه‌وه‌ی ئاشتی بوێت ده‌بێت خۆی بۆشه‌ر ئاماده‌بكات...
وه‌رزی كاڵبونه‌وه‌ وهه‌ڵساندنه‌وه‌ ...
تاریكی ئه‌شكه‌وت و سوننه‌تی په‌رستگه‌...
ئایا چیتر ماوه‌.....؟...
شێر و خه‌ت...
هه‌ڵه‌ی مێژوو و مێژووی هه‌ڵه‌...
گرێ كوێره‌كان...
كێ ده‌پرسێته‌وه‌؟...
ساتی راستییه‌كان...
ته‌وافقی كوردی بۆ چییه‌؟...
چه‌پ و ریفۆرم و "نۆستاڵجی"...
كێ دۆڕاوه‌... توركیا؟...
كوردایه‌تی له‌نێوان "كوردستان یا نه‌مان"‌و "كوردستان ‌و مان"...
كه‌ركوك و بۆچوونێكی جیاواز...
ئایا پارتی چی ده‌وێت؟...
نوێترین هه‌واڵ...
(سبەى) خۆى نوێ دەکاتەوە ...
ئه‌مڕۆ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ و سه‌ركردایه‌تی‌ و ئه‌میری‌ كۆمه‌ڵ هەڵدەبژێردرێن...
به‌رشه‌لۆنه‌ دوه‌م نازناوی ئه‌م وه‌رزه‌ی به‌ده‌ستهێنا...
داعش زیندانی تەدمور دەتەقێنێتەوە...
سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان: دەستور دەبێت سەقامگیری بەدیبهێنێت...
لیژنەی دەستور هەفتەی چوارجار كۆدەبێتەوە...
بان كی مۆن: 25 هەزار بیانی چونەتەناو گروپە تیرۆرستییەكانەوە...
یەپەگە ئۆپەراسیۆنی دابڕینی داعش لە تورکیا و بەستنەوەی جزیرە و کۆبانی پێکەوە جێبە...
بەڤیدیۆ؛ زەمینلەرزەیەک ژاپۆن دەهەژێنێت .. مەترسی تسۆنامییەکی دیکە دەکرێت...
گۆڕێکی بە کۆمەڵی ئێزیدییەکان دەدۆزرێتەوە .. تەرمی (20) ژن و (33) منداڵ و پیری تێ...
بەڤیدیۆ؛ سیناریۆکانی دابەش بونی عێراق...
داعش هێرش دەکاتە سەر شاری حەسەکە...
عه‌بادی: جیاوازی له‌ نێوان کەوتنی رومادی و موسڵدا هه‌یه‌ ...
عەلی باپیر لە کۆنگرەی حیزبەکەیدا رەخنەی توند لە حکومەت دەگرێت...
(20) سه‌ركرده‌ی داعش لە ئەنبار کوژران...
پێشمەرگە شكست بە هێرشێكی داعش دەهێنێت...
هەرێم و بیلاروسیا پرۆتۆکۆڵێکیان واژۆ کرد...
بیرلسكۆنی: میلان نافرۆشین...
باندێکی (10) کەسى دەستگیر دەکرێن...
شاندێکى گۆڕان بۆ پشتیوانی کورد دەچێتە باکور ...
''لە ساڵێکدا بیانیه‌كانی ناو داعش بەرێژەى (70%) زیادیان کردوە''...
یەک ملیۆن نەمام لە بەردەم مەترسیی وشکبوندان...
بریمه‌ر داوا دەکات چەک بە کورد بدرێت ...
حوسیەکان پارێزگارى سەنعایان کوشت ...
ئێران دەستگیرکردنى چه‌ند تۆڕێكی‌ سه‌ر به‌ داعش رادەگەیەنێت ...