چیا عه‌باس

کاتێک گۆڕان هەڵچون وجۆش وخرۆشێکی بێ وێنە لەمێژوی کورد دا وروژاند وئومێدێکی بێگەردی بەرپاکرد، ئەوە ساتێکی زۆر کورت بو لە مێژودا، ساتێک ملکەچی هیچ گەمە ویاسا وکەعبە ودەسەڵاتێک نەبو، ساتێک بەدەگمەن بەو شێوەیە دوبارەدەبێتەوە. بەشێک لە گۆڕانخوازان لەو ساتەدا دڵەڕاوکێیان لێنشیبو، ترسیان هەبو ئەم ساتە زوو یا درەنگ دەستەمۆ بکرێت وتەنیا وەک رستەیەکی گەشەدار سوچێک لەلاپەڕە شەتەکەکانی مێژومان بدرەوشێنێتەوە.

ئایا ئەم دڵەراوکێیە رەوابو وئایا ئەوەی ئەمرۆ گۆڕان بەرهەمێ دەهێنێت ئەو دڵەڕاوکێیەی فەرامۆش کردوە؟.

پرسیاری گەورە: کورد خەریکی چیە؟ ئەو پرسیارەیە کە ناونیشانی بابەتەکەی وەک پرسیار لێکەوتۆتەوە.

گۆرەپانی گەمەی سیاسی کوردستان پڕە لە یاریزانە دێرینەکان وتازە پێگەیشتوەکان، کێشەکە لەوەدایە تا ئەم ساتەش هەر یاریزانێک بەلایەکدا سەرقاڵی گەمەی خۆیەتی وگۆڵێگی دیاریکراو نەکراوەتە ئامانج بۆ پێکانی. هەرچەندە هەمو یاریکەرەکان بەیەک ئاڵا وواڵا رازێنراونەتەوە ویەک سرود دەچرنەوە ولەزمانی یەکتریش تێدەگەن، وەلێ هەست بە بەها وچەمک و ونیەت وخەسڵەتەکانی یەک تیمی نێوانیان ناکرێت.

گۆڕان لەنێو ئەم گۆرەپانە تەنراوە بە دۆگمای نەتەوەیی وجەزرەبەی بەرژەوەندیە شاراوەکان چی پێدەکرێت وخەریکی چیە؟

خەیاڵ وسمفۆنیای دەسەڵات
ناشێت بەخەیاڵ وتەمەنا گۆڕان لە زەمینە مێژو وسیاسی وکۆمەڵایەتیەکەی داماڵین. خەیاڵپڵاویشە گەر بزوتنەوەکە وهەڵسوراوان وبەرنامەکەی بەشێوازێک بیانرازێنینەوە ونمایشیان بکەین وەکئەوەی لە کەوکەبێکی ترەوە بۆ ئەم پارچە زەویەی خاکەکەمان دابەزیون وبەهەشتی خەونەکانمان بۆ دەخەڵقێنن.

هێزەکانی کورد، بەتایبەت دوو هێزە کلاسیکیە دەسەڵاتدارەکەی، سەرقاڵی گەمەیەکی ئاڵۆز ونادیارن، خەریکی نمایشکردنی توانا ولێهاتویەتی ومەچەک وبازو وبەهرەکانیانن. بەشداریکردن لەم گەمەکردن ونمایشکردنەیاندا مەرجدار نیە بەپێوەرە ڕەسەنەکانی کوردایەتی وخۆشەویستی خاک ومیللەت. گرنگ ئەوەیە بەشداربو هارمۆنی میلۆدیای سمفۆنیەکەیان نەشێوێنێت.

کورد بەرەو ئایندەیەکی نادیار وتەم وڵێڵاوی ئاراستەدەکرێت. بەغدا نە کەعبەی چارەی کێشەی نەتەوەییمانە ونە ئەو شارە کە خەڵتانی خوێن بوە روناهی وهیوا بە ئاسودەیەکی گەشەدار بە ژیانی میللەتەکەمان دەبەخشێت. راستە بەغدا، هەنوکە پایتەختی پارە ونیفاق ودرۆ ودەلەسەیە و لەو کەش وهەوایەدا سەرچاوەیەکی بەپیتیشە بچێک دەسەڵات وچنگێک دۆلار ودەریایەک لە ئومێدی خەیاڵاوی تێدا بچنیتەوە.

کاڵفام وچەواشەکارن ئەوانەی بەردی نزای نەتەوەییی کورد بۆبەردی ئەم کەعبە "دیموکراسیە شەتەک وکاولبوەی" عێراقی سەردەمەکەمان هەڵدەگرن. سەرانی کورد کە بەغدایان کردۆتە مۆڵگەی ئومێدیان زۆر بەباشی درک دەکەن کە گرتنەبەری رێگەی ئەم تولەرێیە ئاکامی ناچاریە ونیشانەی بێدەسەڵاتی وچەقینیانە تێدا ولە مێژودا دەیان جار بەسەریان کردۆتەوە وبڕیویانە وبەدەست وگیرفانی بەتاڵ بۆ میللەتەکەیان گەراونەتەوە. هێشتا گەشتی گەڕانەوەی عەمرەی ئەمجارەیان دەست پێنەکردوە، تا بەغدا مۆڵگەی دەسەڵات وپارەوپول وجەها بێت ئەوان نوێژەکانی عبادەتکردن لەو کەعبەیەدا بەهەزاران رەکعەت دوبارەدەکەنەوە.

ساڵانێکە سەرکردەکان کوردیان دەستەمۆکردوە وڕایان هێناون کەبێ بەغدا ناتوانین لە زێدی باوباپیرانمان لەچەند رۆژێک زیاتر گوزەران بکەین. کوردیان فێرکرد دەستی رەحمەت وشەفاعەت بۆ سەندنەوەی بچێک لە سەروەت وسامانی خاکەکەمان پانکاتەوە. کوردیان فێرکرد بۆخاتری برایەتی وئیسلامبون ودڵدانەوەی داگیرکەر ودەرودراوسێکانمان بۆ گەراندنەوەی هەر بستێکی خاکەکەمان دەیان پەیمان وبرگە ورێککەوتن ودەنگدان وسازشمان پێبکەن. بەڵی، کورد بە ئومێدێکی وەهمی وزەبەقی چەواشەکارەوە، سەرقاڵ کراوە. 
 
ئەگەر گۆڕانیش بەنیازە رێگەی چۆڵی قوڵفە بۆ هەمان وەهم بگرێتەبەر وخەریک بێت هاورەفتار وهاو ئومێد بێت لەو جۆرە گەشتانەدا ئەوا هیچ جیاوازیەکی لەگەڵ رێبوارەکانی تری ئەم عەمرەیەدا نابێت، گۆڕانیش دەبێتە ژمارەیەکی تر لەو گەمەکەرانە بە ژمارە زۆر وبێسەروبەرانەی مێژومان.

سوننەتی واقیع ونیەتی دەسەڵاتدار
تۆ بڵیی ئەمە سوننەتی واقیعی سیاسی وڵات وناوچەکەمان بێت؟ یا ئەمە سوننەت ونیەتی سیاسەتمدارانی وڵات وناوچەکەمانە؟.

کاتێک گۆڕان دەبێتە بەشێک لە هاوکێشەیەکی سیاسی ئاڵۆز وبێ رۆشنایی وبەنیازە لەگەڵ کۆمەڵێک لایەن وسیاسەتمەداری خاوەن ئەزمونی تفتوتاڵ کەشتی نەتەوەیی بگەێنێتە کەنارێکی ئارام، دەبێت هەزار ویەکجار پرسیار بکات لەم گەشتەدا دەسکەوتەکانی میللەت چین لەبەرامبەر دەسکەوتەکانی خودی بزوتنەوەکە. نابێت ئەو پەندە هۆڵەندیە بەنرخە لەیادکەین: "بەهۆی چڕی دارودرەختەکانەوە چیتر دارستانەکە نابینێت".

مەبەستم نیە گۆڕان لەسوچێکی سیاسیدا خۆی حەشاربدات ولەدنیای سیاسی خۆی داببڕێت، وەلێ پێویستە پێگە وڕەگ وڕیشەی خۆی لەو دارستانە چڕەدا بڵند وزیندو رابگرێت وهەمیشە بەرچاویش بێت. ئەمەیان سوننەتی دۆخی سیاسی کۆمەڵگا وڵاتەکەمانە. گۆڕان کاتێک گەشەدەکات وبەهێز دەبێت کە دەسەڵاتی هەبێت وبتوانێت لەڕێگەی ئەو دەسەڵاتەوە کار بۆ مەسەلە نەتەوەییەکان وبۆ بەرنامەکەی خۆی بکات وپاداشتێکی گونجا وڕەوای هەڵچون وروژاندنی ئەو ساتە بێ وێنەیە بداتەوە کە ژیانی پێبەخشیوە وبەخێو وگەورەی کردوە.

کاتێک گۆڕان بەو ئاراستەیەدا کاربکات ونەچێتە ژێرباری ئیغرائاتی دەسەڵات وفشاری هێز ونەریتە سیاسیە کلاسیکیەکانەوە وچەمکی خەڵقاندنی ئەگەری نوێ لەسیاسەتدا پێرەوبکات وناسنامەکەی نەکاتە قوربانی دۆگمای نەتەوەیی وشەرمی کۆمەڵایەتی وهەستکردن بە گوناهی مێژویی، ئەوا سیاسەتمداران وبەرپرسانی گۆران جەخت لەوەفایی وڕاستگۆیی خۆیان بۆ پەیام وجەماوەری گۆڕان ومیللەتەکەمان دەکەنەوە.

تاکە پێوەریش بۆ رێکخستنی دو لایەنەی ئەم هاوکێشەیە وهەڵسەنگاندنی کارەکانی گۆڕان ئایندە بۆمان دیاریدەکات.