سلێمانی و هاوسه‌نگی هێز

چیا عه‌باس


هه‌واڵه‌کان باس له‌ ئه‌گه‌ری به‌هێزی رێکه‌وتنی گۆڕان و یه‌کێتی له‌سه‌ر پرسی پارێزگای سلێمانی و هه‌ڵه‌بجه‌ و ئیداره‌ لۆکاڵیه‌کانی ناوچه‌که‌ ده‌که‌ن. کۆتایی هێنان به‌م کێشانه‌‌ مایه‌ی دڵخۆشی خه‌‌مخۆرانی ده‌ڤه‌ره‌که‌ و په‌یوه‌ندیه‌کانی ئه‌و دو هێزه‌یه‌. لێره‌دا باسی سه‌ره‌کیم زه‌مینه‌ و هۆکاره‌کانی کێشه‌کان‌ نیه‌، ئه‌وه‌ی مه‌به‌سته‌ تیشک خستنه‌سه‌ر ئه‌گه‌ره‌کانی زه‌مینه‌ و هۆکاره لۆکاڵی و ناوچه‌ییه‌کانی ئه‌م وه‌رچه‌رخاندنه‌ پاش نزیکه‌ی 7 مانگ له‌ چه‌قبه‌ستن و پێداگری ناڕه‌وا، هه‌روه‌ها ره‌نگدانه‌وه‌ی رێکه‌وتنێکی له‌و جۆره‌ له‌سه‌ر په‌یوه‌ندی دولایه‌نه‌ی ئه‌و دو هێزه‌ و له‌سه‌ر دۆخ و هاوسه‌نگی سیاسی و حوکمڕانی له‌ کوردستان.

بۆ کێشه‌که‌ درو‌ستکرا؟

پێشه‌کی جەختت ده‌که‌مه‌وه‌ له‌وه‌ی کێشه‌ی ئیداره‌دانی ئه‌م ناوچانه‌ له‌ بنه‌ڕه‌تدا سیاسین و هێز و وڵاتانی ناوچه‌که‌، تایبه‌ت ئێران، رۆلێکی به‌رچاویان تێیدا هه‌بوه‌.

ئه‌زمونی ساڵانی ته‌مه‌نی گۆڕان له‌ گه‌ڵ یه‌کێتی کێشه‌ و ململانێی توند و به‌رفراوانی بینیوه‌. یه‌کێتی له‌ پێگه‌ی ده‌سه‌ڵاته‌وه‌ و به‌به‌کارهێنانی سه‌رجه‌م داموده‌زگاکانی ژێر ئه‌و ده‌سه‌ڵاته به‌رامبه‌ر گۆڕان ‌وه‌ستاوه‌ته‌وه‌‌، ته‌نانه‌ت دوای بردنه‌وه‌ی گۆڕان له‌ هه‌مو هه‌ڵبژاردنه‌کاندا ده‌سه‌ڵاتدارانی یه‌کێتی به‌نیه‌ت و نه‌فه‌سی تۆڵه‌کردنه‌وه‌ هه‌وڵیان داوه‌ سه‌رکه‌وتنه‌کانی گۆڕان تێک بشکێنن و پوچه‌ڵی بکه‌نه‌وه‌، روداوه‌کانی ئه‌لبیسه‌که‌ له‌ بیره‌وریدا نه‌سڕاونه‌ته‌وه.

یه‌کێتی پێی وابو گۆڕان هۆکاری سه‌ره‌کی شکسته‌کانیه‌تی، بۆیه‌ به‌رامبه‌ر هه‌ڵکشاندنی ده‌نگه‌کانی گۆڕان له‌ ناوچه‌ی جاران ناسراو به‌ سه‌وز ئاگریان تێبه‌ربوبو، ئه‌و کێشه‌یه‌ی یه‌کێتی پاش هه‌ڵبژاردنه‌کان بۆ ئه‌نجومه‌نی پارێزگاکان  بۆ ئیداره‌ی پارێزگای سلێمانی خه‌ڵقاندی‌ له‌ دور و نزیکه‌وه‌ هیچ په‌یوه‌ندیه‌کی به‌ جیاوازی فکر و به‌رژه‌وه‌ندی نه‌ته‌وه‌ییه‌وه‌ نه‌بوه، له‌ بنه‌ڕه‌تدا ره‌نگدانه‌وه‌ی خه‌م و ترسی ده‌سه‌ڵاتدارانی یه‌کێتیه‌ له‌ زیاتر لاوازبونی پێگه‌ و ده‌سه‌ڵاتی لۆکاڵیان له‌ هه‌رێمێکدا که‌ له‌ماوه‌ی 20 ساڵدا نزیکه‌ی 32% متمانه‌ی خه‌ڵکی له‌ ده‌ستداوه‌. یه‌کێتی هه‌وڵی زۆری دا ئه‌م شکسته‌ گه‌وره‌یه‌ی به‌ پێداگری له‌ ره‌وای شۆڕشگێڕی و مێژویی و به‌زه‌بری نانبرین و سزادان و تۆقاندن و به‌ مناوه‌ره‌ی سیاسی له‌ گه‌ڵ ئه‌م هێز و ئه‌و ده‌سه‌ڵات له‌ ئاستی کوردستان و عێراق و ناوچه‌که‌ داپۆشێت. مایه‌ی گه‌لێک پرسیاره‌ حیزبێک خۆی به‌ مۆدێرن و عه‌لمانی و سۆشیال دیموکرات بزانێت یه‌خه‌ی هێزێکی سیڤیلی گۆڕانخواز بگرێت و شه‌ڕی پێ بفرۆشێت.

ئێستا ره‌وایه‌ بۆ گۆڕانخوازان پاش ساڵانێکی ئاڵۆز و دژوار پرسیارێک بکه‌ن، بۆچی یه‌کێتی بۆ چاره‌ی ئه‌و کێشه‌یه‌ ئێستا نه‌رمی ده‌نوێنێت و ئاماده‌یی خۆی بۆ رێکه‌وتن له‌ گه‌ڵ گۆڕان پیشانداوه؟

هاوسه‌نگی و ده‌سه‌ڵاتی موسه‌یه‌ر و ده‌سته‌مۆکردن
به‌درێژایی دوا نیو سه‌ده‌ له‌ خه‌باتی نه‌ته‌وه‌یی له‌ باشور ده‌رفه‌تێکی ئه‌وتۆ بۆ کورد نه‌ره‌خسابو  به‌ زه‌بری ده‌نگی خه‌ڵک هاوسه‌نگیه‌کانی نێوماڵی خۆی رێک بخات تا بتوانێت له‌ سایه‌ی ئارامی و سه‌قامگیریدا گوزه‌ر بکات. ئه‌و چه‌ند هه‌ڵبژاردنه‌ی له‌ هه‌رێمی کوردستان له‌دوای راپه‌رێنه‌وه‌ کراون پێگه‌ی هیزه‌کانی گۆڕیوه‌ و ته‌نانه‌ت له‌ حزوری به‌هێزی گۆڕاند پێکهاته‌ کلاسیکیه‌که‌ش وه‌ک خۆی نه‌ماوه‌، به‌ڵام نه‌توانراوه‌ هاوسه‌نگی نێو ماڵی کوردی رێک بخرێت، ئه‌زمونی فیفتی به‌فیفتی و رێکه‌وتنی ستراتیژی بۆ راگرتنی هاوسه‌نگی بوه‌ نه‌ک رێکخستنه‌وه‌ی.

ناشێت کاریگه‌ری روداو و گۆڕانکاریه‌کانی دۆخی کوردستان له‌ 5-6 مانگی رابوردو دوای هێرشه‌کانی داعش له‌م وه‌رچه‌رخاندنه‌ی هه‌ڵوێستی یه‌کێتی‌ پشتگوێ بخرێن.

یه‌کێک له‌ کاریگه‌ریه‌کانی هێرشه‌کانی داعش و شه‌ڕکردنی گۆڕین و داڕشتنه‌وه‌ی هاوسه‌نگی هێز بو له‌ باشوری کوردستان. له‌ مێژه‌ هێز و هاوکێشه‌ ده‌ره‌کیه‌کان له‌ ناوچه‌که‌ کاریگه‌ری بێئه‌ندازه‌یان له‌سه‌ر داڕشتنی هاوسه‌نگی کوردی له‌ باشور و راگرتنیدا هه‌بوه‌، بۆ نمونه‌: ئێران له‌ له‌تکردنی شۆڕشی ئه‌یلول له‌ 1964 و له‌ شکستی ئه‌و شۆڕشه‌دا له‌ 1975، تورکیا له‌ شکست هێنان به‌ دوا قۆناغه‌کانی رێکه‌وتنی یه‌کێتی و رژێمی سه‌دام له‌ دانو‌ستانه‌کانی سه‌ره‌تای هه‌شتاکانی سه‌ده‌ی رابوردو که‌ یه‌کێتی ناچارکرد په‌نا بۆ ئێران به‌رێت، کاریگه‌ری شه‌ڕی نێوان عێراق و ئێران و ئۆپه‌راسیۆنه‌کانی ئه‌نفال و به‌کارهێانی کیمیاوی له‌ سازدانی زه‌مینه‌ی به‌ره‌ی کوردستانی، زریانی بیابان له‌ سازدانی راپه‌ڕین و ئه‌نجامدانی و هه‌روه‌ها له‌ کۆره‌وه‌که‌، رۆڵی تورکیا و ئێران له‌ گۆڕینی هاوسه‌نگی سه‌رده‌می خوله‌کانی شه‌ری ناوخۆ، رۆڵی رژێمی سه‌دام له‌ 31 ئاب و باڵاده‌ستی کاتی پارتی، رۆڵی ئێران له‌ گه‌رده‌لولی تۆڵه‌ و گه‌ڕانه‌وه‌ی هاوسه‌نگی نێوان پارتی و یه‌کێتی، رێکه‌وتنی واشنتۆن به‌زه‌بری ئه‌مەریکا بۆ راگرتنی هاوسه‌نگی، له‌دوای روخاندنی سه‌دامیشه‌وه‌ رۆڵی ئه‌مەریکا و ئێران و تورکیا له‌ گۆڕینی هاوسه‌نگی نێوان هێزه‌کان به‌پێی به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانیان. سه‌رجه‌م ئه‌م وێستگه‌ گرنگانه‌ی مێژو ده‌یسه‌لمێنن ده‌سه‌ڵاتی سیاسی کورد له‌ باشور خاوه‌نی ئیراده‌ و ده‌سه‌ڵاتی سه‌ربه‌خۆی خۆی نه‌بوه و زۆربه‌ی کات ده‌سه‌ڵاتیكی موسه‌یه‌ر بوه‌. هه‌ر کاتێکیش هێزه‌ ده‌ره‌کیه‌کان گوێبیستی ده‌نگ و نیه‌تێکی ئازادانه‌ی‌ کورد بوبن که‌وتونه‌ته‌ خۆیان بۆ ته‌مێکردنی. 

شه‌ڕی داعشیش هه‌مان شتی به‌رپا کردوه‌، جه‌مسه‌ره‌کانی ناوچه‌که‌ (تورکیا و عێراق و ئێران) و ته‌نانه‌ت ئه‌مەریکاش به‌رهه‌مه‌کانی دروێنه‌ ده‌که‌ن‌ و جارێکی تر ده‌سه‌ڵاتی سیاسی کوردیان ده‌سته‌مۆ کرده‌وه‌. کێشه‌که‌ ته‌نها له‌م ده‌سته‌مۆکردنه‌دا نیه‌، به‌ڵکو ئاراسته‌ و مه‌به‌ستی فره‌ ده‌سته‌مۆکردنه‌کان زۆر جیاواز و ناکۆکن له‌ گه‌ڵ یه‌کتردا و کورد نرخه‌که‌ی ده‌دات.

ئێران و هاوسه‌نگی هێز له‌ هه‌رێم
ده‌مێکه‌ ئێران به‌تێکچونی هاوسه‌نگی هێزی نێوان پارتی و یه‌کێتی به‌قازانجی پارتی نیگه‌رانه. راسته‌ به‌ڵگه‌ و دۆکیۆمێنتی فه‌رمی به‌رچاو نه‌که‌وتون‌ که‌ بیسه‌لمێنن نێوان ئێران و یه‌کێتی جۆریك له‌ لێکتێگه‌یشتنی ستراتیژی سه‌باره‌ت به‌ عێراق و باشوری کوردستان سازدرابێت (چه‌ند رێکه‌وتنێکی فه‌رمی واژۆکراو نێوان یه‌کێتی و ئێران هه‌یه‌ له‌ سه‌رده‌می شه‌ڕی ئێران- عێراق، به‌ڵام بۆ کات و مه‌به‌ستی دیاریکراو بون)، به‌ڵام زۆربه‌ی دۆکیۆمێنت و به‌ڵگه‌نامه‌ فه‌رمیه‌کان پیشانی ده‌ده‌ن یه‌کێک له‌ هێزه‌ سه‌ره‌کیه‌کان که‌ ئێران بۆ پاراستنی به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی له‌ هه‌رێمی کوردستان پشتی بیده‌بستێت به‌شێک له‌ لوتکه‌ی ده‌سه‌ڵاتی یه‌کێتییه‌. ئه‌و لوتکه‌یه‌ له‌ ئاکامی شکسته‌کانی یه‌کێتی زیاتر په‌نای بۆ ئێران بردوه‌ و ئێرانیش درێغی نه‌کردوه‌ له‌ ده‌ستگرتن و به‌هاناوه‌ چونیانه‌وه‌‌.

ده‌سه‌ڵاتدارانی یه‌کێتی سه‌ره‌تای هێرشه‌کانی داعش و شکستی هێزه‌کانی سه‌ر به‌پارتی له‌ شه‌نگاڵ و زومار و چه‌ند ناوچه‌یه‌کی نزیک هه‌ولێر به‌ هه‌لێکی له‌بار ده‌زانی بۆ دارشتنه‌وه‌ی هاوسه‌نگی هێز له‌ باشور و که‌مکردنه‌وه‌ و ده‌سته‌مۆکردنی ‌ده‌سه‌ڵاتی ره‌های پارتی، هه‌ر زۆر زو بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ به‌ هاوپه‌یمانیه‌کی په‌له‌ له‌گه‌ڵ په‌که‌که‌ و په‌یه‌ده‌ حزوری خۆیان له‌ مۆڵگه‌ی به‌هێزی پارتی،‌ ده‌ڤه‌ری بادینان، کرده‌ ئه‌مری واقیع، هاوکات له‌ سه‌ر سنوری ناوچه‌ دابرێنراوه‌کانیش ئاماده‌سازیان له‌گه‌ڵ سوپای عێراق و چه‌ند یه‌که‌یه‌کی گه‌رێلا و هێزه‌کانی ئێران و میلیشیاکانی شیعه‌‌ ‌کرد بۆ ئازادکردنی ئه‌و شوێنانه‌ی داعش داگیری کردبون و چه‌سپاندنی ده‌سه‌ڵاتی خۆیان. سه‌رکه‌وتنی ئه‌م پلانه‌ مانای گه‌مارۆدانی پارتی و ناچارکردنی بۆ سازشکردن له‌سه‌ر چه‌ند پرسێکی گرنگ به‌رامبه‌ر به‌ به‌غدا و له‌سه‌ر ئاستی حکومه‌تی هه‌رێم و له‌ پرسی نه‌وت و هه‌نارده‌کردنیدا به‌رێگای تورکیادا.

ئه‌وه‌ی له‌م هاوکێشه‌یه‌دا حسابی وردی بۆ نه‌کرابو که‌ لۆبی نه‌وت له‌ ئه‌مەریکا و دۆسته‌کانی بارزانی و پارتی له‌ خۆرئاوا و ناوچه‌که‌ به‌رێگه‌ی هێزی ئاسمانی ئه‌مەریکاوه‌ به‌په‌له‌ فریای پارتی که‌وتن و له‌ میحنه‌تێکی گه‌وره‌ ده‌ربازیان کرد.

هه‌رێمی کوردستان له‌ ساڵانی رابوردودا ناوچه‌یه‌کی ئارام بو و تاڕاده‌یه‌کی باش ئاسایش به‌رقه‌رار بو، خه‌ڵکه‌که‌ی به‌گشتی حه‌زیان به‌دۆستایه‌تی ئه‌مەریکا و خۆرئاوایه‌، حزوری سه‌ربازی به‌هێزی ئه‌مەریکا، بۆ نمونه‌ بنکه‌یه‌کی فرۆکه‌وانی جه‌نگی له‌ هه‌رێمی کوردستان (سلێمانی یا هه‌ولێر که‌ فرۆکه‌خانه‌یان هه‌یه‌) ده‌سه‌ڵاتی ئه‌مەریکا له‌ ناوچه‌که‌ به‌سه‌ر هه‌مو لایه‌کدا زاڵ ده‌کات، تایبه‌ت به‌سه‌ر ئێران و سوریادا. ئه‌م گۆڕانکاریه‌ نرخی پێویسته،‌ ئه‌گه‌رێکی به‌هێزه‌ کورد له‌ عێراق ئه‌و نرخه‌ بدات بۆیه‌ مه‌رجێکی سه‌ره‌کیه‌ ئه‌مەریکا حوکمڕانی کورد بپارێزێت.

تورکیا و ئێران له‌و گۆڕانکاریانه‌ زۆر دڵته‌نگ بون و به‌هه‌مو توانایانه‌وه‌ کار دژ به‌ ئه‌گه‌ره‌کانی حزوری به‌هێزی سه‌ربازی ئه‌مەریکا له‌ کوردستان ده‌که‌ن.

هه‌روه‌ک چۆن تورکیا ئێستاشی له‌گه‌ڵدا بێت پشتی له‌ داعش نه‌کردوه‌، ئێرانیش به‌هه‌مان شێوه‌ رێگه‌ نادات ئه‌زمونی ده‌سه‌ڵاتی شیعه‌ و هاوپه‌یمانه‌کانی له‌ عێراق و کوردستان بکه‌وێته‌ مه‌ترسیه‌وه‌. حزوری چالاکانه‌ی به‌رده‌وامی ئاغای قاسم سلێمانی له‌ به‌ره‌کانی شه‌ڕ و هار‌یکاریه‌ سه‌ربازی و هه‌واڵگری و لۆجیستیکیه‌کانی ئێران ئاماژه‌ی زه‌قن بۆ مه‌به‌سته‌ ره‌سه‌نه‌کانی ئێران، ده‌سه‌ڵاتدارانی ئێران چه‌ند جارێک راشکاوانه‌ نیگه‌رانی خۆیان به‌رامبه‌ر هاوکاری‌ سه‌ربازی ئه‌مەریکا له‌ ئێستا و بۆ ئاینده‌ ده‌ربڕیوه‌، هێزه‌کانی شیعه‌، تایبه‌ت تاقمه‌که‌ی مالیکی، که‌ به‌شیکی ناراسته‌وخۆ بون له‌ موئامه‌ره‌که‌ دژ به‌ کورد، زۆر توڕه‌ و نیگه‌ران بون له‌ شکاندنه‌وه‌ی دۆخه‌که‌ به‌قازانجی پارتی و پشتگیریکردنی له‌لایه‌ن ئه‌مەریکا و خۆرئاواوه‌. مالیکی دوای گرتنی موسڵ په‌نای بۆ ئێران و روسیا برد تا یارمه‌تی بده‌ن. 


گۆڕان و هاوسه‌نگی و پارێزگای سلێمانی
له‌و ساته‌وه‌ی گۆڕان له‌ حوکمڕانیدا به‌شداره‌ پرۆسه‌یه‌کی هاوسه‌نگی هێمنانه‌ی بێده‌نگ‌ به‌ڕێوه‌یه.‌

بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان پاش بێئومێد بونی له‌ نیه‌ته‌کانی یه‌کێتی و پاش ده‌ستتێوه‌ردانی خه‌ستی ئێران له‌دوا هه‌ڵبژاردنه‌کان به‌قازانجی یه‌کێتی ئاراسته‌ی به‌شداریکردن له‌ حکومه‌تی هه‌رێم و نزیکبونه‌وه‌ و ئاساییکردنه‌وه‌ی په‌یوه‌ندیه‌کانی له‌گه‌ڵ پارتیدا هه‌ڵبژارد، بۆ گۆڕان یه‌کێک له‌ گرێکوێره‌ ئاڵۆزه‌کان پرسی یه‌کلاییکردنه‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتی ئیداریه‌ له‌ ده‌ڤه‌ری سلێمانی، ئێران بۆ خۆی رۆڵی به‌رچاوی هه‌بوه‌ له‌ دروستکردنی ئه‌و کێشه‌ و ئاڵۆزیه‌ و له‌ پشت په‌رده‌وه‌ پشتگیری یه‌کێتی کردوه‌. گۆڕان له‌ ماوه‌ی 7 مانگی رابوردودا ویستویه‌تی به‌رێکه‌وتنی هه‌مو لایه‌نه‌کان کێشه‌ی پاریزگای سلێمانی چاره‌ بکرێت، نه‌ک به‌زۆرینه‌ی‌ ده‌نگ. بژارده‌یه‌کی ته‌ندروست و واقیعبینانه‌.
 
سلێمانی و کێشه‌کان
سلێمانی و ناوچه‌کانی راپه‌ڕین و به‌شێک له‌ گه‌رمیان سنورێکی دڕیژیان له‌گه‌ڵ ئێران هه‌یه‌، شاده‌مارێکی سیاسی و ئابوری و ئه‌منی و هه‌واڵگرین بۆ ئێران، له‌ به‌رمبه‌ردا ده‌روازه‌کانی ناوچه‌کانی تری باشوری کوردستان به‌روی ئێراند له‌سه‌ر درزێک بۆیان والان. پارتی چاوێکی تیژی بڕیوه‌ته‌ که‌رکوک و له‌ئێستادا نه‌رمی به‌رامبه‌ر پارێزگاره‌ یاخیبوه‌که‌یدا ده‌نوێنێت، تورکیا پشتگیری پارتی له‌و هه‌وڵانه‌ ده‌کات.
 
ئێرانیش وه‌ک هه‌مو وڵات و هێزه‌کانی ناوچه‌که‌ ده‌یه‌وێت رۆڵ و کاریگه‌ری له‌ که‌رکوک به‌رچاو بێت تا بتوانێت ده‌ستی له‌ ئاینده‌ی ناوچه‌که‌دا هه‌بێت.

به‌ هه‌ڵسه‌نگاندنی ده‌سه‌ڵاتدارانی ئێران پارتی باشوری کوردستانی کردۆته‌ واحه‌یه‌کی نه‌وت و بازرگانی بۆ تورکیا که‌ رۆژ به‌دوای رۆژ هه‌ژمونی تورکیا به‌هێزتر ده‌کات، ئێران ئه‌مه‌ به‌مه‌ترسی له‌سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندیه‌ نیشتمانی و مه‌زهه‌بیه‌ باڵاکانی ده‌زانێت.

ماوه‌یه‌که‌ ئێران و هاوپه‌یمانه‌ شیعه‌کانی له‌ به‌غدا، تایبه‌ت دوای نزیکبونه‌وه‌ی نێوان ئێران و ئه‌مەریکا، گه‌ێشتونه‌ته‌‌ قه‌ناعه‌ت که‌ به‌زه‌بری شه‌رکردنی داعش و تێکشکاندنی، ناتوانن ئه‌و لاسه‌نگیه‌ له‌ هه‌رێمی کوردستان راست بکه‌نه‌وه‌، چونکه‌ ئه‌و کێشه‌یه‌ ئاراسته‌یه‌کی خه‌ستی نێوده‌وڵه‌تی هه‌یه‌ و له‌ کێشه‌یه‌کی ناوچه‌یی ده‌رچوه‌ و پابه‌نده‌ به‌ ئاسایش و ئاشتی نێوده‌وڵه‌تیه‌وه، ئێرانیش له‌و پرسه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌دا شه‌ریکێکی نه‌خوازیاره‌‌ و ته‌نها ده‌توانێت پشکێکی له‌و هاوکێشه‌یه‌دا به‌رکه‌وێت.

له‌ به‌رمبه‌ردا ئێران ده‌سته‌وه‌سان نه‌وه‌ستاوه‌ و ته‌واوی ئیراده و توانای خۆی به‌هۆی ئه‌و هاوکێشه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌وه‌ به‌لادا نه‌داون‌.

باشترین فاکته‌ر بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ ده‌بێت هێزیكی کوردی کریسته‌ڵایزه‌ر (یه‌کلاکه‌ره‌و و هێورکه‌ره‌وه‌‌) بێت و رۆڵی له‌ زیاتر راستکردنه‌وه‌ی لاسه‌نگیه‌که‌دا ببینێت.

یه‌کێتی له‌ژێر فشاری ئێران و دوربینی ده‌سه‌ڵاتدارانی ته‌هران نه‌رمی ده‌نوێنێت و ده‌یانه‌وێت، وه‌ک چه‌ند سه‌رچاوه‌یه‌کی ئێرانی باسیان کردوه‌" گۆڕان له‌چنگی پارتی ده‌ربهێنن".

هه‌ر واباوبوه‌‌ له ‌زه‌مه‌نی شه‌ردا زۆر‌ شت له‌ ده‌هالیز و له‌ پشت سه‌نگه‌ره‌کانه‌وه‌ ساز ده‌کرێت، ده‌نگی تفه‌نگ ته‌نیا شته‌ به‌رچاو و بیستراوه‌که‌ی شه‌ڕه‌ و هه‌مو شتێک نیه‌ بۆ یه‌کلاییکردنه‌وه‌ی ئاکامی شه‌ڕ.

ئه‌گه‌رێکی تریش ئه‌وه‌یه‌ ده‌سه‌ڵاتدارانی یه‌کێتی بۆ خۆیان ده‌رکیان به‌ هه‌ستیاری دۆخه‌که‌ کردبێت و له‌ قه‌ناعه‌ته‌وه‌ ئاماده‌ن ده‌سه‌ڵات له‌گه‌ڵ گۆڕان دابه‌ش بکه‌ن. ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌ وابێت ئه‌وا چاوه‌ڕوانی گۆڕانکاری گه‌وره‌ له‌ هه‌رێمدا ده‌کرێت، ئه‌و لاسه‌نگیه‌ی باڵی به‌سه‌ر هه‌رێمدا کێشاوه‌ کاڵ ده‌بێته‌وه‌، پرۆسه‌ی به‌دیموکراتیزه‌کردنی کوردستان هه‌نگاوی گه‌وره‌ ده‌چێته‌ پێش، شه‌ری کورد دژ به‌ تێرۆر ئاراسته‌یه‌کی سه‌ربه‌خۆیی زیاتری ده‌بێت، کورد ده‌توانێت به‌ نیه‌تی پاکی هێزه‌کانی پاکه‌جێکی نه‌ته‌وه‌یی بۆ ئاینده‌ی ساز بکات و کاری له‌سه‌ر بکات، ئه‌و لاوازی و په‌رته‌وازیه‌ی به‌رامبه‌ر به‌غدا زۆر که‌متر ده‌بێته‌وه‌ و ...تاد.

زۆر دروسته‌ بوترێت چاره‌ی کێشه‌ی ئیداره‌ری سلێمانی له‌ قه‌ناعه‌ت و نیه‌تی پاکه‌وه‌ ده‌بێته‌ کلیلی چاره‌ی زۆر له‌ کێشه‌کان، به‌پێچه‌وانه‌وه‌ چاره‌کردنی به‌ موسه‌یه‌ری و له‌ به‌رژه‌وه‌ندی راگرتنی هاوسه‌نگی هێز ئه‌وه‌نده‌ له‌ شته‌کان ناگۆرێت ته‌نیا چه‌ند روخسار و قه‌ڵافه‌تێک نه‌بێت.

بێگومان گۆڕان ئه‌و ده‌سه‌ڵاته‌‌ لۆکاڵیه‌ی لا گرنگه‌، له‌وه‌ گرنگتر بۆ گۆڕان پاراستنی خۆی و نیه‌ته‌کانیه‌تی له‌ پریشکی نه‌خوازیاری گه‌مه‌که‌ره‌ سه‌ره‌کیه‌کان له‌ باشور و ناوچه‌که‌. کاتێک گۆڕان ببێته‌ به‌شیک له‌و هاوکێشه‌ ئاڵۆزه‌ی ناوچه‌که‌ (نه‌ک مامه‌ڵه‌کردنی دروست له‌ گه‌ڵیدا که‌ پێویسته‌) ئه‌وا ده‌ربازبون لێی زۆر قورس ده‌بێت.
02/12/2014 بینین: 12845
وتاره‌کانی تری نوسه‌ر
به‌ناوی گۆڕانه‌وه‌ ... یا به‌ رۆحیه‌تی گۆڕان؟...
بارزانی نێوان به‌غدا و واشنتۆن...
گۆڕان و یه‌کێتی به‌ره‌وکوێ؟...
وێڕای جیاوازیه‌کانی گۆڕان و یه‌کێتی...
چۆن سه‌رۆکێکمان پێویسته‌؟...
ئه‌گه‌ر مام جەلال بتوانێت ...
نیو سه‌ده‌ نێوان نه‌وشیروان مسته‌فا و مسعود بارزانی...
بۆچی شه‌ڕ یه‌خه‌ی کوردی گرتوه‌؟...
نوێنه‌رانی کورد و قه‌یرانه‌کان‌ ...
شه‌ڕی داعش... چۆن؟...
بۆچی داعش په‌لاماری کوردستانیدا؟...
کورد له‌داوی دڵه‌ڕاوکێی ئه‌مەریکادا...
گۆڕان و وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌...
چه‌ند جه‌مسه‌رێکی یه‌کێتی بۆ واده‌که‌ن؟‌...
ئایا گۆڕان په‌له‌ی کردوه‌؟...
گۆڕان و کێشه‌ ناوخۆییه‌کانی یه‌کێتی...
چاوه‌ڕوانی چی بین له‌ رێکه‌وتن؟...
گۆڕان... گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ سه‌ره‌تا!...
کورد و جه‌نگی دوه‌م دژ به‌تێرۆریزم...
گۆڕان و پارادۆکسی حوکمڕانی...
میحنه‌تی کورد و ده‌ربازبون ...
تارمایی رێکه‌وتنی ستراتیژی...
هیتله‌ره‌که‌ی‌ ئیسلام...
یه‌کێتی... تاکه‌ی به‌م شێوه‌یه‌؟...
پارتی و یه‌کێتی له‌ ته‌رازوه‌که‌ی داعشدا...
چۆن مامه‌ڵه‌ی گو‌رگه‌ بۆره‌که‌ بکه‌ین؟...
ئایا ئه‌مه‌ ناچاریه‌ له‌ گه‌ڵ به‌غداد؟...
ته‌نگه‌به‌ره‌کانی به‌رده‌م کورد...
مه‌راق و خه‌مه‌کانی بارزانی...
داوێنی به‌رپرسیاریه‌تی سه‌رکردایه‌تی کورد؟...
راگه‌یاندنێکی خۆپه‌رستانه‌ له‌ شه‌ڕکردنی داعشدا...
سه‌رۆک کۆمارێکی بێ شانس...
ناڕه‌زایه‌تی له‌ گۆڕان... بۆچی؟...
سه‌ربه‌خۆیی به‌ئیجازه‌ی ده‌ستور...
ده‌وڵه‌تی کوردی نێوان ده‌ڵه‌مه‌یی و ئه‌گه‌رێکی به‌هێزدا...
داعش و هه‌ریسه‌ی کوردی...
به‌ڵێ کاک نه‌وشیروان ''تاکڕه‌وه‌''...
داعش منداڵێکی لاسار له‌ گه‌مه‌ی گه‌وره‌کاندا...
کورد له‌به‌رده‌م دو‌ڕیانێکدا...
ئێران چی لێمان ده‌وێت؟...
بۆ یه‌کێتی واده‌کات؟...
ته‌وقه‌کانی سه‌ر سلێمانی و رێگه‌چاره‌؟...
ئه‌مجاره‌ ده‌نگ به‌ هه‌مو ره‌نگه‌کان بده‌م؟...
کزبونی ئه‌ستێره‌ی یه‌کێتی... بۆچی؟...
عه‌مره‌کاران‌ لەنێوان‌ هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردن و پێکهێنانی کابینه‌دا...
کورد و زه‌لکاوه‌که‌ی مالیکی...
گۆڕان و هزری نه‌ته‌وه‌ و ناوچه‌ دابڕێنراوه‌کان...
کابینه‌ی هه‌شت و متمانه‌و رۆحی نه‌ته‌وه‌یی...
یه‌کێتیه‌کی خنجیلانه‌...
گۆڕان و پارتی له‌به‌رده‌م ئه‌زمونێکی سه‌ختدا...
گۆڕان له‌ سه‌نگی مه‌حه‌کدا...
برینه‌کانی یه‌كێتی و عشقێکی پڕوکاوه‌...
گۆڕان و ئیرسی مام جەلال...
گۆڕان و ئیرسی حوکمڕانی پێشو...
بۆچی و چۆن گۆڕان به‌ره‌و ده‌سه‌ڵات ده‌ڕوات؟...
ئه‌سته‌نگه‌کانی به‌رده‌م گۆڕان له‌ حوکمڕانیدا...
کاوه‌ گه‌رمیانی له‌ چاوڕوانی گۆدۆدا...
گۆڕان و پارتی و دڵته‌نگبوه‌کان...
گۆڕان و کۆتایی قۆناغێك...؟...
سلێمانی نێو به‌رداشی دوانه‌ی ده‌سه‌ڵات...
دکتۆر به‌رهه‌م و گارده‌ دێرینه‌کانی یه‌کێتی...
هه‌رێم لە پاشکۆی تورکیادا ...
وه‌ستان به‌یه‌که‌وه‌ و که‌وتن به‌ته‌نیا...
پاش ده‌نگدان؟...
پێش ده‌نگدان ... بیان ناسن...
حوکمڕانی ترس...
سێرکی نه‌ته‌وه‌یی...
خه‌ون و شه‌ڕه‌ شیرینه‌کان...
نه‌ترسان له‌ مێژو...
بۆ پارتیه‌کان...
پارتی بۆ وا ده‌کات؟...
ده‌ستوری ده‌ستی دو...
سیاسه‌ت و ده‌ستور: زیمبابۆ و کوردستان...
سیاسه‌تی (ده‌سکه‌ گوڵه‌که‌ی) ده‌سه‌ڵاتدارانی یه‌کێتی...
دید و هه‌ڵسه‌نگاندنێک بۆ حوکمڕانی بارزانی‌...
دوانه‌ی ده‌سه‌ڵات و هه‌ڵبژاردنه‌کان...
وه‌همی چاکسازی و سه‌رابه‌که‌ی ئۆپۆزسیۆن و داتاشینی ده‌سه‌ڵات‌ ...
بودجه‌ و به‌قاڵی...
تارماییه‌کانی په‌یوه‌ندی کورد و ئیسرائیل...
له‌ ماڵئاوایی ئه‌مساڵدا، وانه‌یه‌ک بۆ منداڵانی شاره‌که‌م...
(ئه‌میره‌که‌ی) میکافیلی یا(پاشاکه‌ی) هۆبیس؟...
هه‌ڵه‌ تێمه‌گه‌ن... مالیکی بۆخۆی راست ده‌کات...
ئێران و بارزانی...
هه‌رێمێکی‌ ره‌ش و سپی...
تارماییه‌کانی نه‌وتی هه‌رێم...
رێکه‌وتنی سێپته‌مبه‌ر و ئاراسته‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌که‌ی‌ ...
کوردستان، ته‌کساسێکی نوێی نه‌وتچیه‌‌ ئه‌مەریکیه‌کان...
نه‌وت فرۆشێکی گه‌ڕۆک...
مێژوی کۆمه‌ڵه و حکایه‌ت بێژه‌کان...
36+ ؟...
گۆڕان و به‌رپرسیاریه‌تی...
بارزانی بۆ وایکرد...
ئەم دۆخە بەرەو کوێ؟...
بەڕێزان و متمانە...
گرێبەستی سیاسەت و مۆراڵ لە باشوری کوردستان...
پێش داڕماندن...
کارنامەی بارزانی و هزری نەتەوەییمان...
دیلێماکەی بارزانی...
جارێکی تر تاڵەبانی و بارزانی و مالیکی...
لە سلێمانییه‌وه‌ -2-...
لە سلێمانیەوە ...
گۆڕان بەرەو کوێ؟...
کورد و قەیرانی شیعە و سوننە...
تاڵەبانی و بارزانی، دو روی یەک دراو...
سەقامگیری و ئارامی و مەترسیەکان...
مەملەکەت تەنها بە پاشا بەڕێوە ناچێت...
کورد له‌ نێوان مەرجەعیەتی کوردستان و نوێنەرایەتی بەغدا...
ئیمپراتۆریەتێک لەسەر خۆڵەمێش... یا ...؟...
مالیکی، شەبەحەکەی ئێران...
گۆڕان و هاوسەنگی هێز لە کوردستان...
پەتای ئێرانی و......
نزای دانوستان...
دوانەی ستەمکاری لە کوردستان: هێز و دەسەڵات ...
کردار شەرتە، ئەمما چ کردارێک؟...
میدیای حیزب لەنێوان جادوگەری و پەیامی یەزدانیدا...
ناسنامە و شەرعیەت لە گێژاوی قەیراندا...
تاڵەبانی و پشکی لەم قەیرانەدا...
سوتاندنی رۆما و سلێمانی...
سلێمانی دەستەمۆ ناکرێت...
ئایندەیەکی نادیار...
شۆڕشگێڕەکانی دوێنێ و ستەمکارەکانی ئەمڕۆ...
ئەم دو سەرکردەیە و مێژو و ئێستا...
منداڵە یاخیبوەکان...
دەسەڵات لەبەردەم نابوتی سیاسیدا...
خۆپێشاندانەکان لەنێوان لوتکەی دەسەڵات و ئۆپۆزسیۆندا...
قەیران و ئاغاکانی دیموکراسیەت...
نەدەبو گۆڕان......
ئایا گۆڕان و دەسەڵات دەگەنە ئەنجامێک؟...
پێگەی کورد لە سیاسەتی ئەمه‌ریکادا...
ئێمە ته‌نها فریشتە نین...
دەسەڵاتدارانی کورد وهاوکێشەی سیاسەتی واقیعی...
گۆڕان لەنێوان کەلەپوری چه‌قبه‌ستو و عەقڵانیەتدا...
بەغدا لە مالیکی دوەمدا چی لە کورد دەوێت؟...
کشانەوەی گۆڕان، سەرەتا و ئه‌زمونێکی نوێ ...
فانتۆمی بیابان و تەرێتی و شکانی...
خەزانی حیزب...
گۆڕان‌و داڕشتنێکی جیاواز...
گۆڕان و دەسەڵات و نەتەوە...
گۆڕان و یەکێتی، سارێژکردنی برینەکان...
هەرێم لە جەنجاڵی سیاسەتی "هێزی نەرم"ی تورکیادا...
گۆڕان و ئایندەی ناسیۆنالیزمی کوردی...
رێککەوتنامەی نه‌ته‌وه‌یی یا گرێبەستی حیزبی...
دەسەڵات و قەیرانێکی سەخت...
یەک هەڵوێستی تەڵەیە یا بەردی نزا؟ ...
لەسایەی ئەم دەسەڵاتەدا... بەرەوکوێ؟...
گۆڕان خەریکی چیە؟...
قه‌ناعه‌ت و پێداچونه‌وه‌...
ره‌شبینیه‌ك: مه‌ترسیه‌كانی شورای حیزب...
لە دامێنی هەڵوەستەیەکدا...
كارله‌كار ترازاوه‌...
ده‌نگ بۆچی بده‌م؟ ...
گۆڕان له‌نێو خواست‌و واقیعدا...
ده‌مكوتكردن یا...؟...
گۆڕان له‌به‌رده‌م ئه‌رك و ئه‌گه‌ره‌كاندا...
هه‌ڵه‌بجه‌ و راسته‌یه‌كان له‌چه‌ند لاپه‌ره‌یه‌كی مێژودا...
سلێمانی و باب العالی و سه‌دری ئه‌عزه‌م
بابی عالی چیه‌؟...
ده‌ریای عێراق وكه‌شتی كوردی...
زۆرینه‌ی بێده‌نگ و ئۆپزسیۆنكردن له‌ ده‌ره‌وه‌ی پارله‌مان...
"گێژه‌ڵوكه‌ی نێو فنجان" یا شنه‌بای گۆڕان...
ترس له‌ شكست و سزادانی دیموكراسیه‌ت...
ئایا شكستی ده‌سه‌ڵاتدارانی یه‌كێتی كۆتایی جه‌لالیه‌؟...
چه‌مكی شكست له‌ هزری وشكی برینداربوی ده‌سه‌ڵاتدارانی یه‌كێتیی دا...
ده‌سته‌ وتاقمه‌كانی ده‌وروبه‌ری مام جه‌لال و فرمێسكه‌كانی خوایه‌ك...
ئایا مام جه‌لال یش براوه‌ نیه‌؟...
ئه‌وان......
جه‌مسه‌رگه‌ری وگۆڕان ونیه‌تی نه‌ته‌وه‌یه‌ك...
هێمنی گه‌رده‌لولێك...
دوالیزمی (حیزب وده‌سه‌ڵات) له‌ به‌رامبه‌ر گۆراندا...
بێ ناونیشان...
هه‌ڵبژاردن له‌سایه‌ی هێرشی حیزبدا...
باسێك له‌ مێژویه‌كی داپۆشراو...
ئه‌تككردنی جوانیه‌كان...
پلاسیبۆی كوردی *...
سه‌راب و زوقم...
لیستی نوێكردنه‌وه‌ و ئه‌گه‌ره‌كان...
توڕه‌یه‌ نیشتمان... توڕه‌یه‌...
حكومه‌ت ‌و حیزب به‌ره‌و كوێ‌؟...
قه‌ڵایه‌كی گه‌وره‌... یه‌كێتیی ناو یه‌كێتی‌و تێكده‌رانی...
ته‌لقینكردنی ریفۆرم ‌و زیندوبونه‌وه‌ی...
وشكی‌و نه‌زۆكی خه‌یاڵێك...
زۆرینه‌ وكه‌مینه‌ وبۆچونێكی جیاواز...
به‌ره‌وكوێ ؟...
به‌ڵای‌ گه‌نده‌ڵی...
چاره‌نووس وچاوه‌زار...
قه‌یرانه‌كانی كوردو تای ته‌وافوق و دیموكراتیه‌ت و ده‌ستور...
ته‌وافق و په‌رته‌وازه‌بوون...
ئه‌مه‌ریكا و كورد: چه‌ند ساڵێك له‌ گه‌مه‌كردن...
كوێر و چاوساغ...
ره‌نگ و ئاوازی جیا...
ریفۆرم .. و چێشتی مجه‌ور... و گۆڕان...
باشوور و توركیا، ئه‌وه‌ی ئاشتی بوێت ده‌بێت خۆی بۆشه‌ر ئاماده‌بكات...
وه‌رزی كاڵبونه‌وه‌ وهه‌ڵساندنه‌وه‌ ...
تاریكی ئه‌شكه‌وت و سوننه‌تی په‌رستگه‌...
ئایا چیتر ماوه‌.....؟...
شێر و خه‌ت...
هه‌ڵه‌ی مێژوو و مێژووی هه‌ڵه‌...
گرێ كوێره‌كان...
كێ ده‌پرسێته‌وه‌؟...
ساتی راستییه‌كان...
ته‌وافقی كوردی بۆ چییه‌؟...
چه‌پ و ریفۆرم و "نۆستاڵجی"...
كێ دۆڕاوه‌... توركیا؟...
كوردایه‌تی له‌نێوان "كوردستان یا نه‌مان"‌و "كوردستان ‌و مان"...
كه‌ركوك و بۆچوونێكی جیاواز...
ئایا پارتی چی ده‌وێت؟...
نوێترین هه‌واڵ...
(سبەى) خۆى نوێ دەکاتەوە ...
ئه‌مڕۆ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ و سه‌ركردایه‌تی‌ و ئه‌میری‌ كۆمه‌ڵ هەڵدەبژێردرێن...
به‌رشه‌لۆنه‌ دوه‌م نازناوی ئه‌م وه‌رزه‌ی به‌ده‌ستهێنا...
داعش زیندانی تەدمور دەتەقێنێتەوە...
سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان: دەستور دەبێت سەقامگیری بەدیبهێنێت...
لیژنەی دەستور هەفتەی چوارجار كۆدەبێتەوە...
بان كی مۆن: 25 هەزار بیانی چونەتەناو گروپە تیرۆرستییەكانەوە...
یەپەگە ئۆپەراسیۆنی دابڕینی داعش لە تورکیا و بەستنەوەی جزیرە و کۆبانی پێکەوە جێبە...
بەڤیدیۆ؛ زەمینلەرزەیەک ژاپۆن دەهەژێنێت .. مەترسی تسۆنامییەکی دیکە دەکرێت...
گۆڕێکی بە کۆمەڵی ئێزیدییەکان دەدۆزرێتەوە .. تەرمی (20) ژن و (33) منداڵ و پیری تێ...
بەڤیدیۆ؛ سیناریۆکانی دابەش بونی عێراق...
داعش هێرش دەکاتە سەر شاری حەسەکە...
عه‌بادی: جیاوازی له‌ نێوان کەوتنی رومادی و موسڵدا هه‌یه‌ ...
عەلی باپیر لە کۆنگرەی حیزبەکەیدا رەخنەی توند لە حکومەت دەگرێت...
(20) سه‌ركرده‌ی داعش لە ئەنبار کوژران...
پێشمەرگە شكست بە هێرشێكی داعش دەهێنێت...
هەرێم و بیلاروسیا پرۆتۆکۆڵێکیان واژۆ کرد...
بیرلسكۆنی: میلان نافرۆشین...
باندێکی (10) کەسى دەستگیر دەکرێن...
شاندێکى گۆڕان بۆ پشتیوانی کورد دەچێتە باکور ...
''لە ساڵێکدا بیانیه‌كانی ناو داعش بەرێژەى (70%) زیادیان کردوە''...
یەک ملیۆن نەمام لە بەردەم مەترسیی وشکبوندان...
بریمه‌ر داوا دەکات چەک بە کورد بدرێت ...
حوسیەکان پارێزگارى سەنعایان کوشت ...
ئێران دەستگیرکردنى چه‌ند تۆڕێكی‌ سه‌ر به‌ داعش رادەگەیەنێت ...