بۆچی پێویسته‌ دەستبەرداری وشەی ''تیرۆریزم'' بین؟

جەیمس م. دۆرسێی
لە ئینگلیزییەوە ئاراز ئەحمەد محەمەد


"توندوتیژی سیاسی ره‌نگه‌ کاره‌ساتێک بێت، به‌ڵام له‌بنه‌ڕه‌تدا چالاکییه‌کی سیاسییه‌"

جه‌یمس م. دۆرسێی پێیوایه‌ که‌ دۆزه‌ره‌وه‌ی زۆرێک له‌ده‌وڵه‌تانی نوێی وه‌ک ئیسرایل، که‌ ده‌وڵه‌تێکی چالاکە لەشه‌ڕی دژه‌ تیرۆر‌و هاوپه‌یمانی کورده‌کان له‌شه‌ڕکردن دژ به‌ تیرۆر، ئامانجه‌کانی خۆی له‌ڕێگه‌ی توندوتیژی سیاسییه‌وه‌ به‌ده‌ستهێناوه‌ که‌ بوه‌ته‌ هۆکاریش بۆ کوشتنی خه‌ڵکی بێتاوان و ره‌نگه‌ له‌رۆژگاری ئه‌مڕۆدا ئه‌و چالاکیه‌ به‌توندوتیژی سیاسی هه‌ژماربکرێت. توندوتیژی سیاسی پێویسته‌ وه‌ک ره‌نگدانه‌وه‌ی کێشه‌ی‌ رە‌گ داکوتیوی کۆمه‌ڵایه‌تی، ئابوری و سیاسی بناسێنرێت، نه‌ک به‌شه‌یتانکردنی توندوتیژی سیاسی به‌ به‌کارهێنانی زاره‌وه‌ی وه‌ک تیرۆریزم یان نه‌گریس.

هه‌ندێک دۆکیومێنتی نوێ که‌ لەلایه‌ن گۆڤاری دێر شپیگیڵی ئەڵمانییەوە بڵاوکراوه‌ته‌وه‌، شوێنپێی سه‌رهه‌ڵدانی ده‌وڵه‌تی ئیسلامی (داعش) ده‌به‌ستێته‌وه‌ به‌ تۆڕێکی هه‌واڵگری وه‌فاداری کاربه‌ده‌ستانی پێشوی دیکتاتۆری له‌سه‌رکالادراو، سه‌دام حوسه‌ین. له‌ ساڵی ٢٠٠٣ دا، ئەو تۆڕە هەواڵگرییە بێبەشکران لەپیشەکانیان بەبێ هەبونی هیوایەک بە داهاتو، ئەوەش کاتێک رویدا کە پۆڵ بریمەری فەرمانڕەوای ئەنجومەنی کاتی عێراق، سوپای بەعس و هێزەکانی ئاسایشی هەڵوەشاندەوە. ئەو گروپە هەواڵگرییە لەلایەن کاربەدەستان و ئەفسەرانی سوپای سوریاوە هاوکاری کران، چونکە سوریا ئەو گروپەی وەک بەربەستێک دەبینی دژ بە هەوڵەکانی ئەمەریکا بۆ لەسەر کارلادانی بەشار ئەل ئەسەد.

چیرۆکی سه‌رهه‌ڵدانی داعش وه‌ک ره‌تکردنه‌وه‌یه‌کی توندی موسوڵمانی سونه‌یه‌ له‌به‌رامبه‌ر هه‌ڵاوێرکردنیان له‌لایه‌ن زۆرینه‌ی شیعه‌ مه‌زهه‌بی عێراق و داپڵۆساندنیان له‌لایه‌ن که‌مایه‌تی عه‌له‌وییه‌کانی سوریا، ئه‌و بیرۆکه‌یه‌ ده‌ژێنێته‌وه‌ که‌ ده‌ڵێت: "جه‌نگاوه‌ری ئازادی لای که‌سێک، به‌ تیرۆریست داده‌نرێت لای که‌سێکی تر". ئه‌م بیرۆکه‌یه‌ رۆچوه‌ له‌سیاسه‌تی هه‌ردو نه‌ته‌وه‌کانی رۆژئاواو رژێمه‌ کۆنه‌په‌رسته‌کانی عه‌ره‌ب که‌ به‌ ته‌نگی مانه‌وه‌ی خۆیانه‌وه‌ن. رۆژئاواو رژێمی کۆنه‌په‌رستی عه‌ره‌ب نه‌ک ته‌نها سه‌رقاڵی ساخته‌کارین به‌ناوی هاوکارییه‌وه‌ بۆ پارتی کرێکارانی کوردستان (په‌که‌که‌) له‌تورکیاو یه‌کینه‌کانی پاراستنی گه‌ل (یه‌په‌گه‌) له‌سوریا، به‌ڵکو پاڵپشتی وڵاتانی که‌نداو بۆ یاخییبوه‌ جیهادییه‌کانی سوریا وه‌ک گروپی بەرەوی نوسرە که‌ تێوەگلاوە‌لە شه‌ڕ دژ به‌ ده‌وڵه‌تی ئیسلامی (داعش)، پاشانیش تێگه‌یشتنی جیاوازی رۆژئاوا له‌مه‌ڕ شەڕکەری بیانی باش و خراپ.

شه‌ڕکه‌ری باش و خراپ
"شه‌ڕکه‌رانی خراپی‌ بیانی"، ئه‌وانه‌ن که‌ توڕه‌ن به‌رامبه‌ر به‌ قوربانی مرۆیی و سیاسی خەڵک له‌شه‌ڕی توندوتیژی سیاسی به‌ڕێگای سه‌ربازی نه‌ک که‌مپه‌ینی سیاسی، ئه‌م شه‌ڕکه‌رانه‌ ژماره‌یان به‌ هه‌زاران ده‌بێت که‌ په‌یوه‌ندیان به‌ڕیزه‌کانی داعشه‌وه‌ کردوه‌؛ له‌کاتێکدا "شه‌ڕکه‌رانی باشی بیانی" ئه‌وانه‌ن که‌ رۆشتون بۆ سوریا بۆ شه‌ڕکردن شانبه‌شانی کورده‌کان دژ به‌ گروپه‌ جیهادییه‌کان، به‌تایبه‌ت له‌ماوه‌ی ساڵی 2014 دا که شه‌ڕ له‌ سه‌ر شاری گه‌مارۆدراوی کۆبانی هه‌ڵگیرسا.

ئه‌و بیرۆکه‌یه‌ "جه‌نگاوه‌ری ئازادی لای که‌سێک، به‌ تیرۆریست داده‌نرێت لای که‌سێکی تر" له‌ نوێترین راپۆرتی ده‌زگای هه‌واڵگری نه‌ته‌وه‌یی ئه‌مەریکا بۆ کۆنگرێس هاتوه‌و بۆ یه‌که‌مجاره‌ له‌ماوه‌ی ئه‌م ساڵانه‌ی دوایدا، که‌ ئێران یاخود میلیشیایی حیزبوڵای شیعه‌ی لوبنانی پاڵپشتکراو له‌لایه‌ن تارانه‌وه‌ به‌ هه‌ڕه‌شه‌ بۆ سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی ئه‌مەریکا هه‌ژمار ناکرێن.

لیستی ناوی سه‌رکرده‌ سیاسییه‌ ناسراوه‌کانی جیهان، که‌ بە‌‌ شوێنپێی ریشه‌یی توندوتیژی سیاسی و تیرۆریزم به‌ناوبانگن، درێژه‌. به‌ڵام خۆیان و میراتگره‌کانیان حاشا له‌و زاراوەکانی توندوتیژی سیاسی و تیرۆریزم ده‌که‌ن هه‌ر که‌ ئامانجه‌کانیان دێته‌ دی. ئه‌م لیسته‌ ناوی سه‌رۆک وه‌زیرانی ئیسرایل بێنیامین نێتانیاهو که‌ ریشه‌ی ئایدۆلۆجی، هه‌روه‌ک سه‌رکرده‌کانی پێشوتری ئیسرایل میناغیم بێگن و ئیسحاق شا‌میر، له‌ توندوتیژی سیاسی و تیرۆریزمدا لەبەرامبەر بە فه‌ڵه‌ستینییەکاندا خۆی ده‌بینێته‌وه‌؛ ئه‌گه‌ر ئه‌و توندوتیژی و تیرۆره‌ نه‌بوایه‌ ئه‌سته‌م بو وڵاتی ئیسرایل دابمه‌زرێت. هه‌ردو بێگن و شامیر فه‌رمانده‌یی داواکراوبوی گروپی ئارگون بون، ئارگون وه‌ک گروپێکی تیرۆریستی له‌لایه‌ن ده‌سه‌ڵاتی ئینتیدابی به‌ریتانی ناوی زڕێنراوه‌.

به‌هه‌مان شێوه‌، سه‌رۆکی فه‌ڵه‌ستین مه‌حمود عه‌باس له‌بزوتنه‌وەیه‌که‌وه‌ هاتوه‌ که‌ بۆ ماوه‌یه‌کی زۆر وه‌ک رێکخراوێکی تیرۆریستی مه‌حکوم ده‌کرا. له‌کاتێکدا هیچ شتێک پاساوی کوشتنی خه‌ڵکی مه‌ده‌نی بێتاوان نادات، ئه‌گه‌ر هێرشی فه‌ڵه‌ستینییه‌کان له‌ساڵانی ١٩٦٠و ١٩٧٠ دا نەبوایە کە تێیدا ئامانجەکانیان زیاتر خەڵکی مەدەنی دەپێکا، ئەوا ناسینی فه‌ڵه‌ستینییه‌کان وه‌ک گه‌لێک که‌ مافی نه‌ته‌وه‌ییان هه‌یه‌و دروستکردنی ده‌سه‌ڵاتی فه‌ڵه‌ستین ره‌نگه‌ ئاسته‌م بوایه‌.

لەدەرەنجامیشدا، پەکەکەو یەپەگە کە لەلایەن سەرانی ئەنقەرەو هاوپەیمانییەکانییەوە بە تیرۆریست هەژماردەکرێت، لەکاتێکدا هاوپەیمانی دیفاکتۆیین (ئەمری واقیع) لەشەڕکردن دژ بە داعش. داعش کە رێکخراوێکی جیهادییەو بەشێک زۆری سوریاو عێراقی کۆنتڕۆڵ کردوە، بێ بەزەییانە مامەڵە دەکات وەک رێگایەک بۆ حکومڕانی. لیستی ناوی رێکخراوە تیرۆریستییەکان زۆر کەس و ناوی تر لەخۆ دەگرێت، لەوانە، نیلسۆن ماندێلای سەرۆکی پارتی نەتەوەیی کۆنگرێسی ئەفریقی کە لە ساڵی ١٩٦٠ تاوەکو ١٩٩٠ قەدەغەکرابو پاشان لەهەڵبژاردنی ١٩٩٤ دا، ماندێلا بو بە سەرۆکی ئەفریقا. پاشانیش سەرۆکە بە تەمەنەکەی جەزائیر و سوپای کۆماری ئێرلەندی، کە بە تیرۆریست ناوزەند دەکران.
 
خاڵی هاوبەشی هەمو ئەو نمونانەی سەرەوە ئایدۆلۆجی نییە بەقەدەر ئەوەی سکاڵای سیاسی و بیروباوەڕە، ئاخۆ ئەو بیروباوەڕە راست بێت یان چەوت، ئەوان روبەڕوی ئەو جۆرە لەڕوداو بونەتەوەو توندوتیژیش وەک پێویستییەک بەکاربراوە، نەک وەک ئامانجێک لەخودی خۆیدا. توندوتیژی سیاسی خۆی تاکتیکێکە کە زۆرجار بەکاردەبرێت و هەندێکجاریش سەرکەوتو دەبێت. ئەم تاکتیکە دژ بەوانە بەکاردەهێنرێت کە هێزی سەربازی زۆریان لەبەردەستە.

ساتی دەرکەوتنی ڕۆشنایی
هەمو ئەو سەرکردەو گروپانەی لەڕۆژگاری ئەمڕۆدا یان وەک سەرکردەیەکی سیاسی رێزیان لێدەگیرێت یان لەوەدان بگەڕێنەوە سەر سەکۆی نێودەوڵەتی، توندوتیژی سیاسیان وەک رێگایەکی ناچاری بەکارهێناوە بۆ قایمکردنی مافە پێزانراوەکان و راستکردنەوەی بێدادییەک نەک وەک کردەوەو فەلسەفەی تاوانکاری کە خۆی لەوشەی تیرۆریزمدا پێشاندەدات.

جۆن کیری، وەزیری دەرەوەی ئەمەریکا لەساتی دەرکەوتنی رۆشنایدا، ژێربەژێر دانینا له‌هه‌بونی وه‌ها سیاسه‌تێک، کاتێک له‌ ٢٠١٤ دا، رایگەیاند کە موسڵمانانی ئەمەریکا جەختیان کردۆتەوە لەوەی کە نەبونی ئاشتی لەنێوان ئیسرایل و فەڵەستینییەکاندا ئاگری شەڕی لە شەقامەکاندا خۆشکردوە و نەبونی ئاشتیش هانی خەڵکی داوە بۆ پەیوەندیکردن بە داعشەوە. کیری ئەوەشی سەربار کرد: "خەڵک پێویستە لەو هاوکێشەیە تێبگات... ئەوە پەیوەندی بە سەرشۆڕی و نکۆڵی لێکردن و نائامادەگی شکۆوە هەیە،".

هەمو ئەو رایانەی سەرەوە بە مانای ئەوە نایەت پاساو بۆ توندوتیژی سیاسی، کوشتنی خەڵکی مەدەنی بێتاوان یان ئایدۆلۆجی توندڕەو و بەربەرییەتی گروپی وەک داعش بدۆزینەوە. بەهەمان پێودانگ، بەو مانایەش نایەت کە پاساو بۆ ئازاری هەڕەمەکی ژمارەیەکی زۆر ژنان یان دەستدرێژی بە کۆمەڵ بۆ سەر ژنان بهێنینەوە وەک رێگایەک بۆ دەستەمۆکردنیان. ئەمە تەنها بۆ ناسینەوەی راستییەکی سیاسییە هەرچەندە بێزراویش دەربکەوێت.


روهەڵماڵین دژ بە سیاسەتکردن
ئەو راستییە کە داندەنێت بە توندوتیژی سیاسی بەو شێوەیەی کە هەیە و هەوڵەکانیش بۆ روهەڵماڵینی بەسیاسەتکردن کە ریشەیی توندوتیژی سیاسییە خزمەت بە خۆلێدەربازکردنێک دەکات، هەڵبژاردەیی سیاسەتی ئازاربەخشیش لە بەرپەرچدانەوەیی ئەو پەرێشانیانەدایە ژێربەژێر دەردەکەون (وەک لەسەرەوە ئاماژەی پێدرا).

هەروەها خزمەت بەو راستییەش دەکات تیشک بخاتە سەر زاراوەکانی وەک "تیرۆریزم" و "شەڕکردن دژ بە شەیتان"، کە کێشمەکێش دەگۆڕن بۆ توندوتیژی سیاسی، پاشانیش یارییەک کە بەرژەوەندییەکەی دەبێتە سفر. لێرەوەش، سەرکەوتن دەبێتە هۆی لەناوبردنی کەس و گروپی بەربەری، کە بەکێشە چارەسەر نەکراوەکانیانەوە، سەرقاڵی گرتنەبەری ڕێگای نوێن بۆ تەراتێن و کاری دڕندانەیی خراپتر.
 
لێدوانی بێناوەڕوک لەلایەن سەرکردەکانی رۆژئاواوە بە ناولێنانی توندوتیژی سیاسی بە تیرۆریزم، بە تایبەت لە پەیوەندی بە جیهادیستەکانەوە، وەک هەڕەشەیەکی بونیادی و کێشمەکێشێکی داستان ئاسایی دژ بە فۆڕمێک لە دیکتاتۆرییەت کە هاوشێوەی فاشیزم و کۆمۆنیزمە، تەنها خزمەت بە سەرهەڵدانی کەسایەتی و بانگەوازی دڕندەیی گروپی وەک داعش دەکات. ژمارەکان خۆیان دەدوێن: لێکۆڵینەوەیەکی زانکۆی ماریلاند لە ئەمەریکا دەریدەخات کە هێرشی جیهادیستییەکان لە ٢٠١٠ بۆ ٢٠١٣ سێ ئەوەندە زیادی کردوە.

توندوتیژی سیاسی ڕەنگە کارەساتێک بێت، بەڵام لەبنەڕەتدا چالاکییەکی سیاسییە. داننان بەو راستیەدا رەنگە سیاسەت بکات بە هەڵبژاردەیەکی ویستراو نەک هەژمونی هێزی سەربازی وەک کاردانەوەیەکی گونجاو. یەکەم هەنگاو بۆ بەدەستهێنانی ئەو دانپێدانانە دەبێتە هۆکاری لادانی زاراوەیی تیرۆریزم لە مشتومڕی ئایدۆلۆجی کە تەنها خزمەت بە کەمینەیەک دەکات و لەباشترین حاڵەتیشدا گەڕان بەدوای چارەسەری راستەقینە بۆ کێشە راستەقینەکان ئاڵۆز دەکات.

سەرچاوە: یۆرمیدڵئیست


23/05/2015 بینین: 45232
 
بۆچی ژنان په‌یوه‌ندی به‌ داعشه‌وه‌ ده‌که‌ن؟
بۆ هه‌ندێک له‌ ئافره‌تان له‌ عێراق و سوریادا، داعش شتێکیان پێشکەش دەکات هیچ کەسێکی تر ...
هه‌ده‌په‌ و ئاسایشی هه‌ڵبژاردن
هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردنه‌كان گه‌رموگوڕیه‌كی زۆر به‌خۆیه‌وه‌ ده‌بینێت، یه‌كێك له‌و خاڵانه‌ی شایه‌نی گرنگی پێدانه‌ ئه‌و هێرشانه‌‌ بو له‌ چه‌ند ...
بۆچی پێویسته‌ دەستبەرداری وشەی ''تیرۆریزم'' بین؟
جه‌یمس م. دۆرسێی پێیوایه‌ که‌ دۆزه‌ره‌وه‌ی زۆرێک له‌ده‌وڵه‌تانی نوێی وه‌ک ئیسرایل، که‌ ده‌وڵه‌تێکی چالاکە لەشه‌ڕی دژه‌ تیرۆر‌و هاوپه‌یمانی ...
کاریگه‌ری سیاسه‌تی ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مەریکا ‌له‌سه‌ر جیهانی ئیسلامیی چییه؟
جیهانی ئیسلامی چۆن ئازار ده‌چێژێت به‌ ده‌ست ده‌ستێوه‌ردانی وڵاتانی رۆژئاوا و پوکانه‌وه‌ی ناخۆیی، ئاوه‌هاش گۆڕانکاری تێیدا ئه‌سته‌مه‌....
کۆچی پێچەوانە
لە نامەی دکتۆراکەیدا بە ناونیشانی "تەنها چیاکان هاوڕێن"، لینا ئێکلوند، ئه‌ندامی کارایی سه‌نته‌ری توێژینه‌وه‌ی رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست لەزانکۆی...
ئاینی ئیسلام خێراترینه‌ له‌ گه‌شه‌کردندا له‌جیهاندا
به‌پێی توێژینەوەیەکی نوێ، ئاینی ئیسلام خێراترین ئاینه‌ له‌ گه‌شه‌کردندا. سه‌نته‌ری توێژینه‌وه‌ی پیو ماوه‌ی شەش ساڵە سەرقاڵی لێکۆڵینەوەن...
سه‌رکرده‌کانی‌ عێراق و رۆژئاوا له‌ شه‌ڕکردن دژ به‌ داعش چی فه‌رامۆشی ده‌که‌ن
جۆردان ئۆڵمستێد پێیوایه‌ هه‌تاوه‌کو عێراقییه‌کان ستراتیجییه‌ک دانه‌هێنن و جێبه‌جێی نه‌که‌ن بۆ پاراستنی سنوری وڵاته‌که‌یان له‌گه‌ڵ سوریا، قۆناغی کۆتایی شه‌ڕه‌که‌یان دژ به‌ داعش درێژخایه‌ن و ئازاراوی ده...
نه‌خشه‌ی‌ ئیتنیكی‌‌و مه‌زهه‌بی‌ جیهانی‌ عه‌ره‌بی‌
نه‌خشه‌ی‌ سیاسی‌ ئێستای‌ نیشتیمانی‌ عه‌ره‌بی‌ له‌لایه‌ن ئیستیعماری‌ خۆرئاواوه‌ له‌دو سه‌ده‌ی‌ رابردودا دانراوه‌. ئه‌وه‌ی‌ ته‌ماشای‌ ئه‌م نه‌خشه‌یه‌ ...
ئاینده‌ی ئاژاوه‌یی رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست
ئه‌و جۆره‌ ده‌وڵه‌ته‌ی ئێمه‌ پێی ئاشناین، له‌ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستدا له‌ لێواری ونبوندایه‌. ناکۆکی له‌ عێراق، سوریا، لیبیا و یه‌مه‌ن، ده‌ستێوه‌ردانی...
رۆڵی تورکیا وه‌ک یاریکه‌رێکی نا- تایفی له‌ سه‌قامگیری رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستدا
ئابوری و سیاسه‌تی ناوخۆیی تورکیا له‌ ماوه‌ی چه‌ند ساڵی پێشودا گۆڕانی دراماتیکی به‌خۆیه‌وه‌ بینیوه‌ له‌ڕۆژ‌هه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستدا....
روه‌که‌ی تری تیرۆریزم
ئێمه‌ له‌ وڵاتێکدا ده‌ژین که‌ ئامێزی بۆ دیموکراسی لیبڕاڵی، یه‌کسانی ره‌گه‌زی، ئازادی راده‌ربڕین و ئازادی تاک کردوه‌ته‌وه‌،...
مه‌ترسی گه‌وره‌ ‌بۆ ئەردۆگان و کورد له‌ هه‌ڵبژاردنی داهاتودا به‌ڕێوه‌یه
له‌ هه‌ڵبژاردنه‌ په‌رله‌مانییه‌که‌ی تورکیا کە مانگی 7-2015 ئەنجامدەدرێت، مه‌ترسی گه‌وره‌ بۆ پارتی حکومڕانی دادو گه‌شه‌پێدان...
له‌ چاوه‌ڕوانی خراپتربونی شه‌ڕی دڕندانه‌ی تایفی له‌ عێراقدا
جارێکی تر له‌ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستدا، ده‌ستکه‌وته‌ کورتخایه‌نه‌کان هه‌ژمون به‌سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندییه‌ درێژ خایه‌نه‌کاندا ده‌سه‌پێنن. ...
به‌رخۆدانی پاڵه‌وانانه‌ی کورده‌کان دژ به‌ داعش
له‌ پارێزگای حه‌سه‌که‌ له‌ سوریا، له‌و شوێنه‌ی که‌ سنوری عێراق و سوریا تێکه‌ڵ ده‌بێت، شه‌ڕه‌ڤانانی یه‌کینه‌کانی پاراستنی گه‌ل (یه‌په‌گه‌) به‌ ...
جیهان له‌م هه‌فته‌یه‌دا؛ یه‌کسانی له‌ مافدا بۆ هه‌ندێک هێشتا فه‌راهه‌م نییه‌
(150) ساڵ دوای شه‌ڕی ناوخۆ له‌ئه‌مەریکادا، ژیان، ئازادی و گه‌ڕان به‌دوای به‌خته‌وه‌ری لای ئه‌فریقییه‌ ئه‌مریکییه‌کان به‌رده‌وام له‌ مه‌تریسدایه‌ ....
کورد بڕیار له‌ چاره‌نوسی تورکیا ده‌دات
له‌ مانگی 6-2015 دا، تورکیا بیست و چواره‌مین هه‌ڵبژاردنی گشتی خۆی ئه‌نجام ده‌دات بۆ بڕیاردان له‌سه‌ر هه‌ڵبژاردنی 550 ئه‌ندام په‌رله‌مانی نوێ...
كۆمه‌ڵگایه‌كی‌ داواكار به‌ بێ‌ به‌رهه‌م، یان كۆمه‌ڵگایه‌كی‌ به‌رهه‌م هێن بۆ به‌دیهێنانی‌ داواكاریه‌كان
له‌به‌رانبه‌ر داواكاری‌ پشتگوێخستنی‌ به‌رهه‌م هێنان‌و چالاكی‌ به‌رهه‌م هێنان شه‌پۆلێكی‌ ناڕه‌زایی‌ توند وڵاتی‌ گرتۆته‌وه‌، چونكە‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌...
ئایا سه‌ربه‌خۆیی كوردستان له‌ به‌رژه‌وه‌ندی سعودیه‌یه‌؟
روخانی‌ موسڵ له‌سه‌ر ده‌ستی رێكخراوی‌ داعش له‌ حوزه‌یرانی (2014) روداوێكی دابڕێنه‌ری‌ مێژوی خۆرهه‌ڵاتی ناوه‌رٍاست بو كه‌ كاردانه‌وه‌كانی‌ نه‌ك له‌سه‌ر ئێستا،...
ئاکامی به‌هاری عه‌ره‌بی
پێشبینی دەکرا بەهاری عەرەبی ئاشتی، دیموکراسی و سەقامگیری نەک تەنها بۆ ئەو نەتەوانە بێنێت کە لێیەوە سەرچاوەی گرت...
هیوای‌ كورده‌كان بۆ دیموكراتیزه‌كردنی‌ توركیا
به‌دڵنیاییه‌وه‌ له‌مێژوی‌ توركیادا ئه‌بێته‌ ئایرۆنی‌ ئه‌گه‌ر كورده‌كان رۆڵێكی‌ گرنگ ببینن له‌ دیموكراتیزه‌كردنی‌ توركیادا...
ئەردۆگان و کێشەی کورد؛ هەنگاوێک بۆ پێشەوەو دو هەنگاو بۆ دواوە
قسەکانی ئەمدواییەی رەجەب تەییب ئەردۆگان سەبارەت بەوەی کە رایگەیاند: "شتێک نیە بە ناوی کێشەی کورد. ئەو شتە چیە ...
روناکیەکانی سەر سوریا ئاوابون، هەر وەک مرۆڤایەتی
رۆژئاوا خەریکی ئارامکردنەوەی دۆخی ئەسەدن، لەکاتێکدا ئەو هاوڵاتیانی سوریا کۆمەڵکوژ ئەکات و پەنای قەسابەکانی داعش ئەدات. هەمو ئەم شتانە بەناوی...
به‌رده‌وام به‌، رۆژه‌كه‌مم خراپكرد
به‌م قسه‌یه‌ ده‌ستپێده‌كه‌ین "هه‌ڵه‌كردن له‌ مرۆڤه‌وه‌یه‌، به‌خشین له‌ خوداوه‌نده‌وه‌" من ئه‌مه‌شی‌ بۆ زیاد ده‌كه‌م "نه‌زانی‌" زیاتر له‌ مرۆڤه‌وه‌یه‌وه‌ ئه‌نجامه‌كه‌ی‌ به‌ ده‌گمه‌ن...
نا بۆ پرسی‌ كورده‌كان!
سه‌رۆك ره‌جه‌ب ته‌یب ئەردۆگان وتی‌ "براكانم، هه‌رگیز گرفتێكیان نه‌بوه‌ وه‌ك پرسی كورده‌كان له‌م وڵاته‌دا. ئه‌مه‌ یه‌كێكه‌ له‌ ئه‌جێنداكانمان كه‌ كاری‌ به‌رده‌وامی‌ بۆ ئه‌كه‌ین"....
چی‌ چاوه‌ڕوانی‌ كورد ده‌كات؟
له‌ سه‌دهه‌مین ساڵڕۆژی‌ جه‌نگی‌ جیهانی‌ یه‌كه‌مدا، كه‌ تائێستا یادی‌ ده‌كه‌ینه‌وه‌، ره‌نگه‌ گونجاو بێت له‌ ساڵیادی‌ دابه‌زینی‌ هاوپه‌یمانان له‌ ته‌نگه‌ی‌ ده‌رده‌نیل نزیك ببینه‌وه‌....
هەدەپە؛ بەشدارئەبێت یان بۆ دەرەوە؟
لەبەر رۆشنایی ئەو بابەتانەی ئەیزانین، گرنگترین پرسیاری هەڵبژاردنەکانی حەوتی مانگی حوزەیران ئەوەیە کە هەدەپە ئەتوانێت زیاتر...
لەدوای کۆبانی چی گۆڕا؟
کۆماری تورکیا لەسەر ناوبانگی عوسمانیەکان بنیات دەنرێتەوە، کە بە سەروەریەکان یان هەڵوەشانەوەی دەیان ساڵە...
كه‌ركوك گۆڕه‌پانی ململانێکانی دوای داعش
چاوه‌كان ئه‌مڕۆ هه‌مو له‌سه‌ر موسڵه، كه‌ پێده‌چێت هێزه‌كانی عێراق، له‌ ماوه‌یه‌كی كورتدا هێرشی بکەنەسەر. به‌ڵام دوای ئه‌و هێرشە...
سعودیە هاوکاری داعشی کردوە بۆ داگیرکردنی ناوچەکانی عێراق؟
رۆژنامەنوسێکی ئیرله‌ندی، له‌ ساڵی 1979 ه‌وه‌ په‌یامنێری رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌راستی Financial Times بوه‌و...
ئاو لەنەوت گرنگترە، با گرنگی پێبدەین
لەکۆتاییەکانی مانگی رابردو لە باشوری عێراق، زیاد لە (1500) كلیۆمەتر رێگامان بڕی، خەرمانەی زۆنگاوی گەورەمان دەهاتە پێش...
جەنگی سوریا.. شەڕێک بە سەرکردایەتی ئێران
لەگەڵ سەرهەڵدانی روداوەکانی سوریا، ئێران بە هەمو قورسایی خۆیەوە لە پشت رژێمی سوریاوە وەستا، بەڵێنیدا کە رێگە بە کەوتنی...
ئاو.. ستراتیژی‌ راوێژكردن، نه‌ك به‌فیڕۆدان‌ و هەڵگرتن
به‌هۆی‌ گۆڕانكاری‌ ئاووهه‌وا، ئه‌و پرۆژه‌ ئاودێریانه‌ی‌ وڵاتانی‌ دراوسێی‌ عێراق له‌سه‌ر هه‌ردو روباری‌ دیجله‌و فورات لێیانداوه‌، بڕی‌ ئه‌و ئاوه‌ی‌...
سوپای عێراق؛ ئامادەیەکی نائامادە لە شەڕی داعشدا
لە شەڕی دژی داعشدا، دەنگی چەکی هەموان دەبیسترێت، بەڵام چەخماخەی چەکی عێراق ونە لەو شەڕەدا، لەکاتێکدا ژمارەی ئەو سوپایە نزیکەی...
داعش له‌ زمانی خۆیانه‌وه‌ بناسه‌
ئه‌بوبه‌كری به‌غدادی ناوی راسته‌قینه‌ی (ابراهیم بن عه‌واد ئه‌لبه‌دری ئه‌لسامه‌رائیه‌) له‌ ساڵی 1971 له‌ شاری سامه‌را له‌ دایك بوه‌....
کوردو پەیدابونیان
زاراوەی میسری بلیمەتیێکی تایبەتی هەیە، ئەمە لەهەندێ گوزارشتیدا بەدیار دەکەوێت، کە زۆرجار چەند واتاو بەڵگەیەک لەیەک وشەدا کۆدەکاتەوە. لەڕاستیدا لەساڵی رابردو دەستمکرد بە هەڵچنینی هەندێ لەو وشە قوڵە جڵف...
ده‌رباره‌ی‌ عه‌لمانیه‌ت
قسه‌كردن ده‌رباره‌ی‌ عه‌لمانیه‌ت له‌چوارچێوه‌ی‌ بانگه‌وازی‌ چاكسازی‌ و دیموكراسیدایه‌، له‌سه‌روبه‌ندی‌ شۆڕشه‌كانی‌ به‌هاری‌ عه‌ره‌بی‌ و گه‌یشتنی‌...
مانای‌ سیاسه‌ت
مرۆڤ گیانله‌به‌رێكی‌ كۆمه‌ڵایه‌تیه‌: مه‌حاڵه‌ بتوانێت له‌گه‌ڵ غه‌یری‌ هاوشێوه‌كانی‌ بژی‌ و به‌سه‌ر غه‌یری‌ هاوشێوه‌كانیشیدا بكرێته‌وه‌. به‌ڵام له‌هه‌مانكاتدا ...
گۆڕانكاری‌ به‌سه‌ر بارودۆخماندا نایه‌ت، تا دان به‌كه‌موكوڕی‌‌و كێشه‌كانماندا نه‌نێین
كه‌من ئه‌و گه‌ل‌و وڵاتانه‌ی‌ وه‌ك ئێمه‌ هۆكاری‌ كێشه‌كانیان ده‌ده‌ن به‌سه‌ر كه‌سانی دیكه‌دا، به‌ڕاستی‌ ئێمه‌ ئاماده‌نین به‌رپرسیارێتی‌ کەموکوڕییەکانمان له‌ئه‌ستۆبگرین...
هەمومان پێکەوە ئەم رێگەیەمان بڕی
کۆماری تورکیا هەر لە سەرەتای دامەزراندنیەوە تا هەنوکە زۆر بەزمی و نزمی سیاسی بە خۆوە بینیوە. ئەوەی کە لەهەمویان گرنگترە دەکرێت بە دەسەڵات...
عەبادی: تەنانەت ئەگەر تیرۆریشم بکەن!
ئایا نامەکە بۆ نەیارەکانی بو، یاخود هاوڕێک بۆ هاوپەیمانەکانی، کاتێک چەند رۆژێک پێش ئێستا بەڕونی وتی تەحەدایان دەکەم تەنانەت ئەگەر ئەوە ببێتە ...
نوێترین هه‌واڵ...
(سبەى) خۆى نوێ دەکاتەوە
ئه‌مڕۆ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ و سه‌ركردایه‌تی‌ و ئه‌میری‌ كۆمه‌ڵ هەڵدەبژێردرێن
به‌رشه‌لۆنه‌ دوه‌م نازناوی ئه‌م وه‌رزه‌ی به‌ده‌ستهێنا
داعش زیندانی تەدمور دەتەقێنێتەوە
سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان: دەستور دەبێت سەقامگیری بەدیبهێنێت
لیژنەی دەستور هەفتەی چوارجار كۆدەبێتەوە
بان كی مۆن: 25 هەزار بیانی چونەتەناو گروپە تیرۆرستییەكانەوە
یەپەگە ئۆپەراسیۆنی دابڕینی داعش لە تورکیا و بەستنەوەی جزیرە و کۆبانی پێکەوە جێبەجێدەکات
بەڤیدیۆ؛ زەمینلەرزەیەک ژاپۆن دەهەژێنێت .. مەترسی تسۆنامییەکی دیکە دەکرێت
گۆڕێکی بە کۆمەڵی ئێزیدییەکان دەدۆزرێتەوە .. تەرمی (20) ژن و (33) منداڵ و پیری تێدایە
بەڤیدیۆ؛ سیناریۆکانی دابەش بونی عێراق
داعش هێرش دەکاتە سەر شاری حەسەکە
عه‌بادی: جیاوازی له‌ نێوان کەوتنی رومادی و موسڵدا هه‌یه‌
عەلی باپیر لە کۆنگرەی حیزبەکەیدا رەخنەی توند لە حکومەت دەگرێت
(20) سه‌ركرده‌ی داعش لە ئەنبار کوژران
پێشمەرگە شكست بە هێرشێكی داعش دەهێنێت
هەرێم و بیلاروسیا پرۆتۆکۆڵێکیان واژۆ کرد
بیرلسكۆنی: میلان نافرۆشین
باندێکی (10) کەسى دەستگیر دەکرێن
شاندێکى گۆڕان بۆ پشتیوانی کورد دەچێتە باکور
''لە ساڵێکدا بیانیه‌كانی ناو داعش بەرێژەى (70%) زیادیان کردوە''
یەک ملیۆن نەمام لە بەردەم مەترسیی وشکبوندان
بریمه‌ر داوا دەکات چەک بە کورد بدرێت
حوسیەکان پارێزگارى سەنعایان کوشت
ئێران دەستگیرکردنى چه‌ند تۆڕێكی‌ سه‌ر به‌ داعش رادەگەیەنێت
نەتەوە یەكگرتوەكان: 85 هەزار كەس لە رومادی هەڵاتون
واشنتۆن كوبای لە لیستی پشتیوانانی تیرۆر دەرهێنا
سەدان كۆچبەری نایاسایی لە كەناراوەكانی ئیتالیا رزگاردەكرێن
قەتەر لە بەغدا باڵیۆزخانە دەكاتەوە
پلاتەر بۆ جاری پێنجەم وەك سەرۆكی (فیفا) هەڵبژێردرایەوە
لەبارەی هەڵبژاردنەكەی (فیفا)وە
هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی فیفا كەوتە قۆناغی دوەم
مەرجەعیەتی شیعە: دورنییە جەنگێكی خوێناوی هەڵگیرسێت
''کۆمپانیاکانی نەوت ئامادەن بودجەی یەک ساڵی هەرێم بدەن''
سلێمانی؛ كۆنگرەی سێیەمی ئازادی ژنانی كوردستان بەڕێوەدەچێت
بەوێنە؛ سەردانی وەزیری دارایی بۆ لای خانەنشینان
هەولێر؛ سەندیكای پارێزەران بایكۆتی كۆنگرەی دادوەری دەكات
پسپۆڕێكی بواری تیرۆر: داعش تەنها لە شەڕی كۆڵان بە كۆڵان شارەزایە
سوریا؛ بەری نوسرە شاری ئیدلەب كۆنتڕۆڵ دەكات
كۆمەڵی ئیسلامی سێیەمین كۆنگرەی خۆی دەبەستێت
هەڵەبجە؛ روداوێکی هاتوچۆ پێنج کەسی کردە قوربانی
حەویجە؛ داعش هێزێكی تایبەت بە سزادانی ژنان پێكدێنێت
لیبیا؛ داعش گەورەترین بنكەی ئاسمانی لە شاری سەرت کۆنتڕۆڵکرد
یەمەن؛ هۆزە میلیەكان شاخی عەریش-یان كۆنتڕۆڵ كرد
جۆش ئارنست: ئەمەریكا بەرپرس نیە لە ئاسایشی عێراق