سه‌رکرده‌کانی‌ عێراق و رۆژئاوا له‌ شه‌ڕکردن دژ به‌ داعش چی فه‌رامۆشی ده‌که‌ن

جۆردان ئۆڵمستێد
له‌ ئینگلیزییه‌وه‌ ئاراز ئه‌حمه‌د


"هێزه‌کانی داعش ده‌توانن له‌ سوریادا خۆیان رێکبخه‌نه‌وه‌، پڕچه‌ک بکه‌نه‌وه‌ و پاشان بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ عێراق"

جۆردان ئۆڵمستێد پێیوایه‌ هه‌تاوه‌کو عێراقییه‌کان ستراتیجییه‌ک دانه‌هێنن و جێبه‌جێی نه‌که‌ن بۆ پاراستنی سنوری وڵاته‌که‌یان له‌گه‌ڵ سوریا، قۆناغی کۆتایی شه‌ڕه‌که‌یان دژ به‌ داعش درێژخایه‌ن و ئازاراوی ده‌بێت.

له‌کاتێکدا داعش له سوریادا له‌‌ پێشڕه‌ویدایه‌، لافاوی جه‌نگه‌که‌ له‌ عێراقدا له‌ دژیان ئاوه‌ژوبوه‌ته‌وه. له‌ مانگی ١-٢٠١٥ وە، داعش لە بەرامبەر هێرشی میلیشیا شیعەکان و سوپای عێراقدا، %٢٥ ئەو خاکەی کە دەستی بەسەردا گرتبو، بەلەخۆگرتنی شاری گرنگ و ستراتیجی تکریت، لە کیس چو. راپۆرتی دەزگا هەواڵگرییەکانی ئەڵمانیا ئاماژە دەدەن بەوەی کە داعش سێ گێڵگەی گەورەی نەوتی لە دەست داوە، کە ئەوەش بوەتە هۆکاری بڕینی بەشێکی سەرەکی سەرچاوەی داهات.

بە پەنایی پاشەکشەکانی داعش، نیگەرانییەکان سەبارەت بە کاریگەری ئێران و ڕۆڵی میلیشیا شیعەکان لە زیادبوندایە بە تایبەت لە عێراقی دوای داعشدا. هەر بۆ نمونە، جێنەراڵ دەیڤد پیترایۆس که‌ سه‌رکۆنه‌ی دەستتێوەردانی هێزه‌کانی ئه‌مریکایی له‌ ساڵانی ٢٠٠٧-٢٠٠٨ لە عێراقدا کرد، بەم دواییانە هوشداریدا گوایە "سەرەکیترین مەترسی بۆ سەر سەقامگیری درێژخایەنی عێراق، داعش نییە؛ بەڵکو میلیشیا شیعەکانە کە زۆربەیان لەلایەن ئێرانەوە ڕێنمایی وەردەگرن و پاڵپشتی دەکرێن".

نیگەرانییەکان سەبارەت بە میلیشیا شیعەکان پاساو دەدرێن. نازانرێت ئاخۆ تومەتبارکردنی میلیشیا شیعەکان بە شرەخۆری، تێکشکاندنی ماڵ و موڵکی سونییەکان و کوشتنی بەکۆمەڵی گەشتوەتە ئەو ڕادەیەیی کە ڕەخنەگران بانگەشەی بۆ دەکەن، بەڵام بە دڵنیاییەوە دیدگایی تایفەگەری ڕێگری دەکات لە شیعەکان لە گێڕانی ڕۆڵی بنیاتنەرانە لە ڕەوینەوەی خەمی سونییەکان لە حوکمڕانی عێراقی دوای داعش.

سیاسەتمەدارانی عێراق و رۆژئاوا لە پلاندانان بۆ ملاملانێی یەکلاکەرەوە دژ بە داعش بەمەبەستی کۆتایی پێهێنانیان، خاڵێکیان لە بیرکردوە ئەویش: دروستکردنی سنورێکی پاریزراوە لە نێوان سوریا و عێراقدا. ئەگەر حکومەتی عێراقی سەردەرنەکا چۆن سەرکەوێت بەسەر کیشەی ئەو سنورانەدا، ئەوا چەکدارەکانی داعش دەتوانن هەڵبێن بەرەو سوریا لە ساتی فشاری هێزە هاوپەیمانەکەندا، پاشان خۆڕێکخستنەوە لەگەڵ هێزەکانی تری هاوسۆزی داعش و دواتریش گەڕانەوە بۆ عێراق.

ئه‌سته‌مه‌ هێزه‌کانی عێراق بتوانن گورزی که‌مه‌رشکێن له‌ داعش بوه‌شێنن، ئه‌گه‌ر داعش له‌ عێراقه‌وه‌ تێپه‌ڕێته‌ نێو سوریاوه، خۆڕێکبخاته‌وه‌ و هه‌وڵبدات دزه‌ بکاته‌وه‌ نێو دڵی سونییه‌کانی عێراق، که‌ ئه‌م دانیشتوه‌ سونییانه‌ هێشتا به‌ گومانن له‌ سه‌رانی به‌غداد ته‌نانه‌ت دوای تێکشاندنی داعش.

پێش ڕێکه‌وتننامه‌ی سایکس-بیکۆ له‌ 16-5-1916 دا، حوکمی ئیسلامی سه‌ربه‌خۆ فه‌رمانڕه‌وایی سنوری‌ سونییه‌کانی نێوان سوریا و عێراقی له‌ژێر سێبه‌ری ئیمپراتۆڕی عوسمانیدا ده‌کرد. پاشان، په‌یوه‌ندیی‌ کلتوریی‌ هاوبه‌ش بوه‌ پاڵنه‌ری دامه‌زراندن و پاراستنی سنور له‌ نێوان هه‌ردو ده‌وڵه‌تدا.

ئه‌م سنوره‌ درز تێبوه‌ی نێوان سوریا و عێراق بو به‌ کێشه‌یه‌کی گه‌وره‌ له‌ سه‌روبه‌ندی کۆششه‌ یه‌ک له‌ داوی یه‌که‌کان له‌ پێناوی یه‌کخستنی هه‌ردو وڵاتدا له‌ ماوه‌ی ساڵانی 1970 و ساڵانی 1980 دا. دوای شه‌ڕی 1973، حافز ئه‌لئه‌سه‌د پێشنیارێکی بۆ یه‌کگرتنی هه‌ردو وڵات پێشکه‌شکرد، به‌ڵام عێراق داواکارییه‌که‌ی ره‌تدایه‌وه‌ و ره‌خنه‌ی له‌ ئه‌سه‌د گرت به‌وه‌ی "ئه‌سه‌د مه‌یلی به‌لای ئاشتیدایه‌ له‌گه‌ڵ ئیسرایل".

له‌ 1978 دا، ئه‌حمه‌د حه‌سه‌ن به‌کری سه‌رۆکی عێراق و حافز ئه‌ل ئه‌سه‌د رێکه‌وتن له‌سه‌ر پلانێک بۆ یه‌کگرتنی عێراق و سوریا له‌ داهاتودا، به‌ڵام سه‌دام حوسه‌ین (جێگری سه‌رۆکی حیزبی به‌عس)، حه‌سه‌ن به‌کری به‌ ده‌ست له‌ کارکێشانه‌وه‌ به‌ پاساوی ترس له‌ ناله‌باری به‌رامبه‌ر ‌رژێمه‌ نوێیه‌که‌ ناچار کرد. گفتوگۆکان به‌رده‌وام بون له سه‌رده‌می سه‌رۆکایه‌تی سه‌دامدا، به‌ڵام دوای ئاشکرابونی پیلانێک دژ به‌لابردنی سه‌دام گفتوگۆکان هه‌ڵپه‌سێردران.

به‌تینبونی گومانه‌کانی سه‌روه‌ریی خاکی عێراق دژ به‌ سوریا، تۆمه‌تبارکردنی سوریا به‌ دروستکردنی شلۆقی له‌عێراقدا به‌ڕێگادان به‌ هاتوچۆپێکردنی چه‌ک و په‌ڕینه‌وه‌ی چه‌کداران، دۆخه‌ی تێکدا. ته‌نانه‌ت دوای ده‌ستپێکردنه‌وه‌ی په‌یوه‌ندییه‌ دیبلۆماسییه‌کان له‌ 2006 دا، په‌یمانگای ئاشتی ئه‌مەریکی له‌ 2007 دا له‌ڕاپۆرتێکیدا ده‌ڵێت: "چاوپۆشیکردنی سوریا له‌ ته‌راتێنی یاخیبوان و دزه‌پێکردنی چه‌ک به‌ درێژایی سنوره‌کانی له‌گه‌ڵ عێراق وه‌ک کێشه‌یه‌کی گه‌وره‌ هه‌ردو وڵاتی له‌یه‌ک جیاکرده‌وه‌".

له‌ئێستادا، زۆربه‌ی سه‌رکرده‌ دیاره‌کانی میلیشیا شیعه‌کان، به‌خودی موقته‌دا سه‌دری ناوبانگ زڕاو به‌ سه‌رپه‌رشتی کردنی ده‌سته‌یی مه‌رگی تایفی له‌ ماوه‌ی شه‌ڕی عێراقدا، به‌ ئاشکرا ده‌ستبه‌رداری شه‌ڕ‌ی تایفه‌گه‌ری بون. به‌م شێوه‌یه‌ش، سه‌رانی به‌غداد ڕه‌شنوسی ماده‌یه‌کیان بۆ چاکسازی په‌سه‌ند کردوه‌ بۆ دڵنه‌وایی کردنی نیگه‌ران بونی سونییه‌کان، له‌و نیگه‌رانیانه‌ش: دامه‌زراندنی گاردێکی نیشتیمانی بۆ پارێزگاری کردن له‌ ناوچه‌ سونییه‌کان له‌ ده‌ستی داعش، گه‌ڕانه‌وه‌ی ئارامی بۆ شاره‌ ئازادکراوه‌کانی ژێر ده‌ستی داعش به‌هاوکاری سه‌رۆک خێڵه‌کان، پێدانی ئۆتۆنۆمی زیاتر به‌ شاره سونییه‌‌ نیگه‌رابوه‌کانی وه‌ک فه‌لوجه‌ و سیاسه‌تی ڕیشکێشکردنی به‌عسی به‌مه‌به‌ستی گێڕانه‌وه‌ی سونییه‌ په‌راوێزخراوه‌کان بۆ نێو گۆڕه‌پانی سیاسه‌ت.

به‌پێچه‌وانه‌وه‌، کێشه‌ی سنوری نێوان عێراق و سوریا به‌پێی پێویست تیشکی نه‌خراوه‌ته‌سه‌ر. داعش کۆنتڕۆڵی دو راڕه‌وی له‌ سوریاوه‌ بۆ عێراق کردوه‌؛ یه‌که‌م، له‌ نزیک قائیم له‌ پارێزگای ئه‌نبار که‌ تیایدا سێ خاڵی په‌ڕینه‌وه‌ی سنوری ده‌ست به‌سه‌ردا گرتوه‌. دوه‌م راڕه‌و نزیک چیای شەنگاله‌، له‌ پارێزگای نه‌ینه‌وا. ئه‌م راڕه‌وه‌ کۆنتڕۆکراوانه‌ له‌لایه‌ن داعشه‌وه‌، دو رێگای گرنگ ده‌که‌نه‌وه‌ : یه‌که‌میان بۆ فه‌لوجه‌ و دوه‌میان بۆ موسڵ. که‌وابو ئه‌م راڕه‌وه‌ ده‌ستبه‌سه‌ردا گیراوانه‌ وا ده‌کات داعش هاتوچۆی ئاسان بێت له‌ ڕوبه‌ڕوبونه‌وه‌ی به‌رامبه‌ر به‌ هێرشه‌کانی هێزه‌کانی عێراقدا.
 
ئه‌مه‌ش دو کێشه‌ دروست ده‌کات. یه‌که‌م، هێزه‌کانی داعش ده‌توانن گروپه‌کانیان له‌ سوریادا رێکبخه‌نه‌وه‌، خۆیان پڕچه‌ک بکه‌نه‌وه‌ و بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ نێو عێراق کاتێک که‌ له‌و هێزانه‌ی وه‌دویان ده‌که‌ون پاشه‌کشه‌ ده‌که‌ن، وه‌ک میلیشیا شیعه‌کان که‌ پێشڕه‌وی شه‌ڕه‌که‌ دژ به‌ داعش ده‌که‌ن و ناتوانن بۆ هه‌میشه‌یی له‌نێو خاکی سونییه‌کاندا بمێننه‌وه‌ . حکومه‌تی عێراق بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ سه‌رقاڵی دروست کردنی گاردێکی نیشتیمانییه‌، به‌ڵام دروستکردنی وه‌ها هێزێک چه‌ندین ساڵی پێده‌چێت و کاریگه‌رییه‌که‌شی گه‌رانتی نه‌کراوه‌ به‌ڕه‌چاوکردنی ئه‌و ڕاستییه‌ی که‌ هێزه‌ چه‌کداره‌ عێراقییه‌کانی مه‌شق پێکراو له‌لایه‌ن ئه‌مریکاوه‌، له‌سه‌ره‌تای هێرشه‌کانی داعش خۆیان پێ نه‌گیرا.

سیاسه‌تمه‌دارانی ئه‌مەریکا پێویسته‌ دان به‌و کێشه‌یه‌دا بنێن؛ له‌شه‌ڕی ئه‌فغانستاندا، تالیبان به‌رپه‌رچی حکومه‌تی ئه‌فغانستانی دایه‌وه‌ به‌ ته‌راتێن کردن له‌سه‌ر سنوری سه‌ختی پاکستان و سنوری‌ چاودێری نه‌کراوی خێڵه‌کی ئه‌فغانستاندا، به‌ پڕچه‌ککردنه‌وه‌ی هێزه‌کانی، پلانی ستراتیجی و گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ شه‌ڕکردن دژ به‌ هێزه‌کانی هاوپه‌یمانان.

پێده‌چێت داعشیش په‌یوه‌ندی ببه‌ستێت له‌گه‌ڵ هێزه‌کانی تر دژ به‌ به‌شار ئه‌سه‌د له‌ سوریادا و ئه‌مه‌ش له‌م ئان و ساته‌دا پێشوازی لێکراوه‌، به‌ڵام زیادکردنی هێزی سه‌ربازی له‌ سوریادا ره‌نگه‌ پاڵنه‌ری زیادبونی کاریگه‌ری سیاسی و سه‌ربازی داعشی لێبکه‌وێته‌وه‌، نه‌ک پێشکه‌وتنی گروپی میانڕه‌وە.

ئه‌فسوس که‌ ئاماده‌گی داعش ڕاستییه‌کی تاڵه‌ له‌سه‌ر سنوری عێراق-سوریا و ئامه‌ده‌گیشی بوه‌ به‌ مۆته‌که‌ . توێژه‌ری دیاری په‌یمانگای باشوری ڕۆژهه‌ڵات بۆ لێکۆڵینه‌وه‌ له‌ ململانێ ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست، موسا ئه‌ل غه‌ربی، ده‌ڵێت که‌ "سنوری عێراق- سوریا خۆی نیمچه‌ پێشێلکاری تێدا ده‌کرا، به‌ڵام هێشتا هه‌ر به‌ سنور له‌قه‌ڵه‌م ده‌درا، له‌ ئێستا ئه‌و سنوره‌ به‌زۆری سڕاوه‌ته‌وه‌ و دانیشتوان وه‌ک یه‌ک یه‌که‌ ده‌ژین، هه‌ربۆیه‌ ته‌نانه‌ت دوای ته‌واوبونی شه‌ڕه‌که‌ش ئاسته‌مه‌ بتوانرێت سنوره‌که‌ بسه‌پێنرێت و چاوه‌ڕێ بکه‌یت خه‌ڵک دانیپێدا بنێن و به‌ شه‌رعی لێی بڕوانن".

هه‌ندێک له‌ لێکۆڵه‌ران که‌نگه‌شه‌ی ئه‌وه‌ ده‌که‌ن که‌ رژێمه‌که‌ی ئه‌سه‌د ته‌نها هێزه‌ له‌ سوریادا ئه‌و قوه‌ته‌ی هه‌بێت بتوانێت سنوره‌که‌ بپارێزێت، که‌ ئه‌مه‌ش هۆکار ده‌بێت بۆ رۆژئاوا و ده‌سه‌ڵادارانی عه‌ره‌ب به‌ ڕازی بون به‌ حوکمی به‌شار ئه‌ل ئه‌سه‌د. له‌گه‌ڵه‌ ئه‌وه‌شدا ئه‌گه‌ر ته‌نانه‌ت حکومه‌تێکی سوری هه‌بێت و مه‌به‌ست و توانای پاراستنی سنوره‌که‌ی هه‌بێت، هێشتا ئه‌و پاراستنه‌ به‌ جدی کارێک گرانه‌ .

به‌ پێی به‌دواداچونه‌کانی موسا ئه‌ل غه‌ربی "ته‌نانه‌ت پێش ئه‌وه‌ی داعش ده‌ست به‌سه‌ر ئه‌و ناوچه‌ سنوریانه‌دا بگرێت، دانیشتوانێکی که‌م لێی نیشته‌جێ ده‌بون و کۆنتڕۆڵکردنیان ئه‌سته‌م بو... نمونه‌یه‌کی سه‌رنجڕاکێش لێره‌دا ئه‌وه‌یه‌، کاتێک ئه‌مریکا له‌ 2006 دا بۆردومانی چه‌ند ئامانجێکی به‌ درێژایی سنوری ڕۆژهه‌ڵاتی سوریا کرد به‌ بیانوی ئه‌وه‌ی ئه‌و شوێنانه‌ که‌مپی ئه‌ل قاعیده‌ بون، به‌ڵام کاتێک سه‌نته‌ری دژه‌ تیرۆری ئه‌وه‌ی ڕاگه‌یاند، سه‌رانی دیمه‌ش ئه‌وه‌یان پشت ڕاست نه‌کرده‌وه‌.. ئه‌و که‌سه‌ی به‌رپرسیاری ئه‌و‌ ناوچه‌یه‌ بو، زۆر ترسا له‌وه‌ی به‌شا‌ر ئه‌لئه‌سه‌د توڕه‌ بێت سه‌باره‌ت به‌وه‌ی ئه‌و پێشهاتانه‌ له‌ سوریادا روده‌دات".

زنجیره‌یه‌ک کێشمه‌کێشی تاقه‌تپڕوکێنه‌ر له‌ ڕێدایه‌ بۆ سه‌رانی عێراق بۆ به‌زاندنی داعش و ته‌نانه‌ت دوای تێکشانی داعش. هه‌رچه‌نده‌، هه‌تاوه‌کو حکومه‌تی عێراق و هێزه‌ هاوپه‌یمانه‌کان په‌ره‌ ده‌ده‌ن به‌ پلانێک بۆ به‌ڕێوه‌بردنی سنوری عێراق و سوریا - ئه‌م پلانه‌ پێویستی به‌ هه‌ماهه‌نگی له‌گه‌ڵ ڕژێمه‌که‌ی ئه‌سه‌د هه‌یه‌ -  قۆناغی کۆتایی شه‌ڕ دژ به‌ داعش کاتی زیاتر ده‌خایه‌نێت و ئازاراویتر ده‌بێت هه‌روه‌ک چۆن زۆر له‌ راڤه‌کاران ئه‌و مه‌ترسییه‌یان هه‌یه‌ .

سه‌رچاوه‌ : یۆرمیدڵئیست


07/05/2015 بینین: 32576
 
بۆچی ژنان په‌یوه‌ندی به‌ داعشه‌وه‌ ده‌که‌ن؟
بۆ هه‌ندێک له‌ ئافره‌تان له‌ عێراق و سوریادا، داعش شتێکیان پێشکەش دەکات هیچ کەسێکی تر ...
هه‌ده‌په‌ و ئاسایشی هه‌ڵبژاردن
هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردنه‌كان گه‌رموگوڕیه‌كی زۆر به‌خۆیه‌وه‌ ده‌بینێت، یه‌كێك له‌و خاڵانه‌ی شایه‌نی گرنگی پێدانه‌ ئه‌و هێرشانه‌‌ بو له‌ چه‌ند ...
بۆچی پێویسته‌ دەستبەرداری وشەی ''تیرۆریزم'' بین؟
جه‌یمس م. دۆرسێی پێیوایه‌ که‌ دۆزه‌ره‌وه‌ی زۆرێک له‌ده‌وڵه‌تانی نوێی وه‌ک ئیسرایل، که‌ ده‌وڵه‌تێکی چالاکە لەشه‌ڕی دژه‌ تیرۆر‌و هاوپه‌یمانی ...
کاریگه‌ری سیاسه‌تی ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مەریکا ‌له‌سه‌ر جیهانی ئیسلامیی چییه؟
جیهانی ئیسلامی چۆن ئازار ده‌چێژێت به‌ ده‌ست ده‌ستێوه‌ردانی وڵاتانی رۆژئاوا و پوکانه‌وه‌ی ناخۆیی، ئاوه‌هاش گۆڕانکاری تێیدا ئه‌سته‌مه‌....
کۆچی پێچەوانە
لە نامەی دکتۆراکەیدا بە ناونیشانی "تەنها چیاکان هاوڕێن"، لینا ئێکلوند، ئه‌ندامی کارایی سه‌نته‌ری توێژینه‌وه‌ی رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست لەزانکۆی...
ئاینی ئیسلام خێراترینه‌ له‌ گه‌شه‌کردندا له‌جیهاندا
به‌پێی توێژینەوەیەکی نوێ، ئاینی ئیسلام خێراترین ئاینه‌ له‌ گه‌شه‌کردندا. سه‌نته‌ری توێژینه‌وه‌ی پیو ماوه‌ی شەش ساڵە سەرقاڵی لێکۆڵینەوەن...
سه‌رکرده‌کانی‌ عێراق و رۆژئاوا له‌ شه‌ڕکردن دژ به‌ داعش چی فه‌رامۆشی ده‌که‌ن
جۆردان ئۆڵمستێد پێیوایه‌ هه‌تاوه‌کو عێراقییه‌کان ستراتیجییه‌ک دانه‌هێنن و جێبه‌جێی نه‌که‌ن بۆ پاراستنی سنوری وڵاته‌که‌یان له‌گه‌ڵ سوریا، قۆناغی کۆتایی شه‌ڕه‌که‌یان دژ به‌ داعش درێژخایه‌ن و ئازاراوی ده...
نه‌خشه‌ی‌ ئیتنیكی‌‌و مه‌زهه‌بی‌ جیهانی‌ عه‌ره‌بی‌
نه‌خشه‌ی‌ سیاسی‌ ئێستای‌ نیشتیمانی‌ عه‌ره‌بی‌ له‌لایه‌ن ئیستیعماری‌ خۆرئاواوه‌ له‌دو سه‌ده‌ی‌ رابردودا دانراوه‌. ئه‌وه‌ی‌ ته‌ماشای‌ ئه‌م نه‌خشه‌یه‌ ...
ئاینده‌ی ئاژاوه‌یی رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست
ئه‌و جۆره‌ ده‌وڵه‌ته‌ی ئێمه‌ پێی ئاشناین، له‌ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستدا له‌ لێواری ونبوندایه‌. ناکۆکی له‌ عێراق، سوریا، لیبیا و یه‌مه‌ن، ده‌ستێوه‌ردانی...
رۆڵی تورکیا وه‌ک یاریکه‌رێکی نا- تایفی له‌ سه‌قامگیری رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستدا
ئابوری و سیاسه‌تی ناوخۆیی تورکیا له‌ ماوه‌ی چه‌ند ساڵی پێشودا گۆڕانی دراماتیکی به‌خۆیه‌وه‌ بینیوه‌ له‌ڕۆژ‌هه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستدا....
روه‌که‌ی تری تیرۆریزم
ئێمه‌ له‌ وڵاتێکدا ده‌ژین که‌ ئامێزی بۆ دیموکراسی لیبڕاڵی، یه‌کسانی ره‌گه‌زی، ئازادی راده‌ربڕین و ئازادی تاک کردوه‌ته‌وه‌،...
مه‌ترسی گه‌وره‌ ‌بۆ ئەردۆگان و کورد له‌ هه‌ڵبژاردنی داهاتودا به‌ڕێوه‌یه
له‌ هه‌ڵبژاردنه‌ په‌رله‌مانییه‌که‌ی تورکیا کە مانگی 7-2015 ئەنجامدەدرێت، مه‌ترسی گه‌وره‌ بۆ پارتی حکومڕانی دادو گه‌شه‌پێدان...
له‌ چاوه‌ڕوانی خراپتربونی شه‌ڕی دڕندانه‌ی تایفی له‌ عێراقدا
جارێکی تر له‌ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستدا، ده‌ستکه‌وته‌ کورتخایه‌نه‌کان هه‌ژمون به‌سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندییه‌ درێژ خایه‌نه‌کاندا ده‌سه‌پێنن. ...
به‌رخۆدانی پاڵه‌وانانه‌ی کورده‌کان دژ به‌ داعش
له‌ پارێزگای حه‌سه‌که‌ له‌ سوریا، له‌و شوێنه‌ی که‌ سنوری عێراق و سوریا تێکه‌ڵ ده‌بێت، شه‌ڕه‌ڤانانی یه‌کینه‌کانی پاراستنی گه‌ل (یه‌په‌گه‌) به‌ ...
جیهان له‌م هه‌فته‌یه‌دا؛ یه‌کسانی له‌ مافدا بۆ هه‌ندێک هێشتا فه‌راهه‌م نییه‌
(150) ساڵ دوای شه‌ڕی ناوخۆ له‌ئه‌مەریکادا، ژیان، ئازادی و گه‌ڕان به‌دوای به‌خته‌وه‌ری لای ئه‌فریقییه‌ ئه‌مریکییه‌کان به‌رده‌وام له‌ مه‌تریسدایه‌ ....
کورد بڕیار له‌ چاره‌نوسی تورکیا ده‌دات
له‌ مانگی 6-2015 دا، تورکیا بیست و چواره‌مین هه‌ڵبژاردنی گشتی خۆی ئه‌نجام ده‌دات بۆ بڕیاردان له‌سه‌ر هه‌ڵبژاردنی 550 ئه‌ندام په‌رله‌مانی نوێ...
كۆمه‌ڵگایه‌كی‌ داواكار به‌ بێ‌ به‌رهه‌م، یان كۆمه‌ڵگایه‌كی‌ به‌رهه‌م هێن بۆ به‌دیهێنانی‌ داواكاریه‌كان
له‌به‌رانبه‌ر داواكاری‌ پشتگوێخستنی‌ به‌رهه‌م هێنان‌و چالاكی‌ به‌رهه‌م هێنان شه‌پۆلێكی‌ ناڕه‌زایی‌ توند وڵاتی‌ گرتۆته‌وه‌، چونكە‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌...
ئایا سه‌ربه‌خۆیی كوردستان له‌ به‌رژه‌وه‌ندی سعودیه‌یه‌؟
روخانی‌ موسڵ له‌سه‌ر ده‌ستی رێكخراوی‌ داعش له‌ حوزه‌یرانی (2014) روداوێكی دابڕێنه‌ری‌ مێژوی خۆرهه‌ڵاتی ناوه‌رٍاست بو كه‌ كاردانه‌وه‌كانی‌ نه‌ك له‌سه‌ر ئێستا،...
ئاکامی به‌هاری عه‌ره‌بی
پێشبینی دەکرا بەهاری عەرەبی ئاشتی، دیموکراسی و سەقامگیری نەک تەنها بۆ ئەو نەتەوانە بێنێت کە لێیەوە سەرچاوەی گرت...
هیوای‌ كورده‌كان بۆ دیموكراتیزه‌كردنی‌ توركیا
به‌دڵنیاییه‌وه‌ له‌مێژوی‌ توركیادا ئه‌بێته‌ ئایرۆنی‌ ئه‌گه‌ر كورده‌كان رۆڵێكی‌ گرنگ ببینن له‌ دیموكراتیزه‌كردنی‌ توركیادا...
ئەردۆگان و کێشەی کورد؛ هەنگاوێک بۆ پێشەوەو دو هەنگاو بۆ دواوە
قسەکانی ئەمدواییەی رەجەب تەییب ئەردۆگان سەبارەت بەوەی کە رایگەیاند: "شتێک نیە بە ناوی کێشەی کورد. ئەو شتە چیە ...
روناکیەکانی سەر سوریا ئاوابون، هەر وەک مرۆڤایەتی
رۆژئاوا خەریکی ئارامکردنەوەی دۆخی ئەسەدن، لەکاتێکدا ئەو هاوڵاتیانی سوریا کۆمەڵکوژ ئەکات و پەنای قەسابەکانی داعش ئەدات. هەمو ئەم شتانە بەناوی...
به‌رده‌وام به‌، رۆژه‌كه‌مم خراپكرد
به‌م قسه‌یه‌ ده‌ستپێده‌كه‌ین "هه‌ڵه‌كردن له‌ مرۆڤه‌وه‌یه‌، به‌خشین له‌ خوداوه‌نده‌وه‌" من ئه‌مه‌شی‌ بۆ زیاد ده‌كه‌م "نه‌زانی‌" زیاتر له‌ مرۆڤه‌وه‌یه‌وه‌ ئه‌نجامه‌كه‌ی‌ به‌ ده‌گمه‌ن...
نا بۆ پرسی‌ كورده‌كان!
سه‌رۆك ره‌جه‌ب ته‌یب ئەردۆگان وتی‌ "براكانم، هه‌رگیز گرفتێكیان نه‌بوه‌ وه‌ك پرسی كورده‌كان له‌م وڵاته‌دا. ئه‌مه‌ یه‌كێكه‌ له‌ ئه‌جێنداكانمان كه‌ كاری‌ به‌رده‌وامی‌ بۆ ئه‌كه‌ین"....
چی‌ چاوه‌ڕوانی‌ كورد ده‌كات؟
له‌ سه‌دهه‌مین ساڵڕۆژی‌ جه‌نگی‌ جیهانی‌ یه‌كه‌مدا، كه‌ تائێستا یادی‌ ده‌كه‌ینه‌وه‌، ره‌نگه‌ گونجاو بێت له‌ ساڵیادی‌ دابه‌زینی‌ هاوپه‌یمانان له‌ ته‌نگه‌ی‌ ده‌رده‌نیل نزیك ببینه‌وه‌....
هەدەپە؛ بەشدارئەبێت یان بۆ دەرەوە؟
لەبەر رۆشنایی ئەو بابەتانەی ئەیزانین، گرنگترین پرسیاری هەڵبژاردنەکانی حەوتی مانگی حوزەیران ئەوەیە کە هەدەپە ئەتوانێت زیاتر...
لەدوای کۆبانی چی گۆڕا؟
کۆماری تورکیا لەسەر ناوبانگی عوسمانیەکان بنیات دەنرێتەوە، کە بە سەروەریەکان یان هەڵوەشانەوەی دەیان ساڵە...
كه‌ركوك گۆڕه‌پانی ململانێکانی دوای داعش
چاوه‌كان ئه‌مڕۆ هه‌مو له‌سه‌ر موسڵه، كه‌ پێده‌چێت هێزه‌كانی عێراق، له‌ ماوه‌یه‌كی كورتدا هێرشی بکەنەسەر. به‌ڵام دوای ئه‌و هێرشە...
سعودیە هاوکاری داعشی کردوە بۆ داگیرکردنی ناوچەکانی عێراق؟
رۆژنامەنوسێکی ئیرله‌ندی، له‌ ساڵی 1979 ه‌وه‌ په‌یامنێری رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌راستی Financial Times بوه‌و...
ئاو لەنەوت گرنگترە، با گرنگی پێبدەین
لەکۆتاییەکانی مانگی رابردو لە باشوری عێراق، زیاد لە (1500) كلیۆمەتر رێگامان بڕی، خەرمانەی زۆنگاوی گەورەمان دەهاتە پێش...
جەنگی سوریا.. شەڕێک بە سەرکردایەتی ئێران
لەگەڵ سەرهەڵدانی روداوەکانی سوریا، ئێران بە هەمو قورسایی خۆیەوە لە پشت رژێمی سوریاوە وەستا، بەڵێنیدا کە رێگە بە کەوتنی...
ئاو.. ستراتیژی‌ راوێژكردن، نه‌ك به‌فیڕۆدان‌ و هەڵگرتن
به‌هۆی‌ گۆڕانكاری‌ ئاووهه‌وا، ئه‌و پرۆژه‌ ئاودێریانه‌ی‌ وڵاتانی‌ دراوسێی‌ عێراق له‌سه‌ر هه‌ردو روباری‌ دیجله‌و فورات لێیانداوه‌، بڕی‌ ئه‌و ئاوه‌ی‌...
سوپای عێراق؛ ئامادەیەکی نائامادە لە شەڕی داعشدا
لە شەڕی دژی داعشدا، دەنگی چەکی هەموان دەبیسترێت، بەڵام چەخماخەی چەکی عێراق ونە لەو شەڕەدا، لەکاتێکدا ژمارەی ئەو سوپایە نزیکەی...
داعش له‌ زمانی خۆیانه‌وه‌ بناسه‌
ئه‌بوبه‌كری به‌غدادی ناوی راسته‌قینه‌ی (ابراهیم بن عه‌واد ئه‌لبه‌دری ئه‌لسامه‌رائیه‌) له‌ ساڵی 1971 له‌ شاری سامه‌را له‌ دایك بوه‌....
کوردو پەیدابونیان
زاراوەی میسری بلیمەتیێکی تایبەتی هەیە، ئەمە لەهەندێ گوزارشتیدا بەدیار دەکەوێت، کە زۆرجار چەند واتاو بەڵگەیەک لەیەک وشەدا کۆدەکاتەوە. لەڕاستیدا لەساڵی رابردو دەستمکرد بە هەڵچنینی هەندێ لەو وشە قوڵە جڵف...
ده‌رباره‌ی‌ عه‌لمانیه‌ت
قسه‌كردن ده‌رباره‌ی‌ عه‌لمانیه‌ت له‌چوارچێوه‌ی‌ بانگه‌وازی‌ چاكسازی‌ و دیموكراسیدایه‌، له‌سه‌روبه‌ندی‌ شۆڕشه‌كانی‌ به‌هاری‌ عه‌ره‌بی‌ و گه‌یشتنی‌...
مانای‌ سیاسه‌ت
مرۆڤ گیانله‌به‌رێكی‌ كۆمه‌ڵایه‌تیه‌: مه‌حاڵه‌ بتوانێت له‌گه‌ڵ غه‌یری‌ هاوشێوه‌كانی‌ بژی‌ و به‌سه‌ر غه‌یری‌ هاوشێوه‌كانیشیدا بكرێته‌وه‌. به‌ڵام له‌هه‌مانكاتدا ...
گۆڕانكاری‌ به‌سه‌ر بارودۆخماندا نایه‌ت، تا دان به‌كه‌موكوڕی‌‌و كێشه‌كانماندا نه‌نێین
كه‌من ئه‌و گه‌ل‌و وڵاتانه‌ی‌ وه‌ك ئێمه‌ هۆكاری‌ كێشه‌كانیان ده‌ده‌ن به‌سه‌ر كه‌سانی دیكه‌دا، به‌ڕاستی‌ ئێمه‌ ئاماده‌نین به‌رپرسیارێتی‌ کەموکوڕییەکانمان له‌ئه‌ستۆبگرین...
هەمومان پێکەوە ئەم رێگەیەمان بڕی
کۆماری تورکیا هەر لە سەرەتای دامەزراندنیەوە تا هەنوکە زۆر بەزمی و نزمی سیاسی بە خۆوە بینیوە. ئەوەی کە لەهەمویان گرنگترە دەکرێت بە دەسەڵات...
عەبادی: تەنانەت ئەگەر تیرۆریشم بکەن!
ئایا نامەکە بۆ نەیارەکانی بو، یاخود هاوڕێک بۆ هاوپەیمانەکانی، کاتێک چەند رۆژێک پێش ئێستا بەڕونی وتی تەحەدایان دەکەم تەنانەت ئەگەر ئەوە ببێتە ...
نوێترین هه‌واڵ...
(سبەى) خۆى نوێ دەکاتەوە
ئه‌مڕۆ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ و سه‌ركردایه‌تی‌ و ئه‌میری‌ كۆمه‌ڵ هەڵدەبژێردرێن
به‌رشه‌لۆنه‌ دوه‌م نازناوی ئه‌م وه‌رزه‌ی به‌ده‌ستهێنا
داعش زیندانی تەدمور دەتەقێنێتەوە
سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان: دەستور دەبێت سەقامگیری بەدیبهێنێت
لیژنەی دەستور هەفتەی چوارجار كۆدەبێتەوە
بان كی مۆن: 25 هەزار بیانی چونەتەناو گروپە تیرۆرستییەكانەوە
یەپەگە ئۆپەراسیۆنی دابڕینی داعش لە تورکیا و بەستنەوەی جزیرە و کۆبانی پێکەوە جێبەجێدەکات
بەڤیدیۆ؛ زەمینلەرزەیەک ژاپۆن دەهەژێنێت .. مەترسی تسۆنامییەکی دیکە دەکرێت
گۆڕێکی بە کۆمەڵی ئێزیدییەکان دەدۆزرێتەوە .. تەرمی (20) ژن و (33) منداڵ و پیری تێدایە
بەڤیدیۆ؛ سیناریۆکانی دابەش بونی عێراق
داعش هێرش دەکاتە سەر شاری حەسەکە
عه‌بادی: جیاوازی له‌ نێوان کەوتنی رومادی و موسڵدا هه‌یه‌
عەلی باپیر لە کۆنگرەی حیزبەکەیدا رەخنەی توند لە حکومەت دەگرێت
(20) سه‌ركرده‌ی داعش لە ئەنبار کوژران
پێشمەرگە شكست بە هێرشێكی داعش دەهێنێت
هەرێم و بیلاروسیا پرۆتۆکۆڵێکیان واژۆ کرد
بیرلسكۆنی: میلان نافرۆشین
باندێکی (10) کەسى دەستگیر دەکرێن
شاندێکى گۆڕان بۆ پشتیوانی کورد دەچێتە باکور
''لە ساڵێکدا بیانیه‌كانی ناو داعش بەرێژەى (70%) زیادیان کردوە''
یەک ملیۆن نەمام لە بەردەم مەترسیی وشکبوندان
بریمه‌ر داوا دەکات چەک بە کورد بدرێت
حوسیەکان پارێزگارى سەنعایان کوشت
ئێران دەستگیرکردنى چه‌ند تۆڕێكی‌ سه‌ر به‌ داعش رادەگەیەنێت
نەتەوە یەكگرتوەكان: 85 هەزار كەس لە رومادی هەڵاتون
واشنتۆن كوبای لە لیستی پشتیوانانی تیرۆر دەرهێنا
سەدان كۆچبەری نایاسایی لە كەناراوەكانی ئیتالیا رزگاردەكرێن
قەتەر لە بەغدا باڵیۆزخانە دەكاتەوە
پلاتەر بۆ جاری پێنجەم وەك سەرۆكی (فیفا) هەڵبژێردرایەوە
لەبارەی هەڵبژاردنەكەی (فیفا)وە
هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی فیفا كەوتە قۆناغی دوەم
مەرجەعیەتی شیعە: دورنییە جەنگێكی خوێناوی هەڵگیرسێت
''کۆمپانیاکانی نەوت ئامادەن بودجەی یەک ساڵی هەرێم بدەن''
سلێمانی؛ كۆنگرەی سێیەمی ئازادی ژنانی كوردستان بەڕێوەدەچێت
بەوێنە؛ سەردانی وەزیری دارایی بۆ لای خانەنشینان
هەولێر؛ سەندیكای پارێزەران بایكۆتی كۆنگرەی دادوەری دەكات
پسپۆڕێكی بواری تیرۆر: داعش تەنها لە شەڕی كۆڵان بە كۆڵان شارەزایە
سوریا؛ بەری نوسرە شاری ئیدلەب كۆنتڕۆڵ دەكات
كۆمەڵی ئیسلامی سێیەمین كۆنگرەی خۆی دەبەستێت
هەڵەبجە؛ روداوێکی هاتوچۆ پێنج کەسی کردە قوربانی
حەویجە؛ داعش هێزێكی تایبەت بە سزادانی ژنان پێكدێنێت
لیبیا؛ داعش گەورەترین بنكەی ئاسمانی لە شاری سەرت کۆنتڕۆڵکرد
یەمەن؛ هۆزە میلیەكان شاخی عەریش-یان كۆنتڕۆڵ كرد
جۆش ئارنست: ئەمەریكا بەرپرس نیە لە ئاسایشی عێراق