|
شەڕی کورد و داعش، چاوەڕوانکراوە داعش دوبارە هێرشەکانی بۆ سەر کوردستان دەستپێبکاتەوە!
|
ئاسۆ حامدی
سەرەتایەک؛
بەیەک وشە ئەم وەزعەی ئێستای کوردستان درێژە دەکێشێ، یانی شەڕی کورد و داعش، قەیرانی سیاسی لەگەڵ هێزە شیعیەکان و سونیەکان لە حکومەتی بەغدا، قەیرانی مالی و بودجە، قیرانەکانی ناوخۆی حکومەتی هەرێم و گرفتی هاوڵاتیان و چونە سەری پێداویستەکانی کۆمەڵگا و کورتهێنانی حکومەت لەئاست پێداویستیەکانی هاوڵاتیان و ئاوارەیی و دەربەدەری و کوشتن و زیادبونی قوربانیەکان و زۆربونی جیاوازی نێوان چینە نەدارو داراکان و گەندەڵی و بیروکراسی ئیداری و سەرکوت و بەرتەسکبونەوەی ئازادی و دیموکراسیش لەگەڵ خۆی دەبا.
هەروەها فایلی سەربەخۆیی و سەرئێشەی دەستور و مانەوەو رۆیشتنی سەرۆکی هەرێم کە خۆی ئێستا لە سیستەمی سەرۆکایەتی و پەرلەمانی داوە لەگەڵ کێشەی حکومەتە خۆجێیەکان و پۆست و پۆستکاری و گەندەڵی بەڕێوەبردن و بیروکراتیەتیش لە دام و دەزگاکانی حکومەتدا وەک خۆی دەمێنێتەوە. ئەمان بەمانای وشە یانی توندبونی پشتێنی گرانی و نەبونی لە سکی هەژاران و چینە نەدارەکان.
لێرەدا تیشک دەخەینە سەر شەڕی میللەتی کورد و داعش کە بەڵایەک و کابوسێکی گەورەیە بۆ کۆمەڵگای کوردستان و ئەمەش شەڕێکی درێژخایەنی تر دەبێ لەوەی کە باسی دەکرا ئەوە مەسەلەیەک نیە بە ئاسانی تێپەڕبێت و رەت ببێ و کۆتایی داعش بە چەند ساڵێ کۆتایی نایێ کە ئەمەریکا سێ ساڵی بۆ داناوە ئەمە هیچ بنەمایەکی زانستی نیە و هەر بۆ خۆیان پێشبینیان کردوەو قسەی رۆژنامەکانە و هیچی تر نیە.
ئەگەریش کۆتاییش هات ئەوە جەرەیانیكی تر بۆ کورد زیندو دەکرێتەوە، شەڕ وەکو سوڕی خوێنی لێهاتوە لەکۆمەڵگاکانی رۆژهەڵاتی ناوەنددا و کوردستانیش قوربانیەکی بەردەوامە. بەداخەوە خۆشمان بەشێکی گرفتەکانین لەسیاسەتی ناوچەکەدا. زۆر جار سەرکردە کوردەکان لە ژمێریاری سیاسیان کورت دێنن و ئەمەش دەبێتە گرفتێکی زۆر چاکترین نمونە دوای گیرانی موسڵ هەندێ لە سەرکردە کوردەکان وتیان ئەمە راپەڕینی سونەکانە دژی سوپایەکی تایفی. ئەمە باجەکەی هەمو میلەتی کورد دای و لە نەزەری ئەم بەڕێزانە نەبو داعش بۆ سێ گۆشەی شەنگال و حەسەکەو ناوچەکانی تری کوردستان هێرشدەکات و کردیشی. میلەتی کورد باجی ئەم هەڵە ستراتیژیەی سەرکردایەتی سیاسی خۆیدا و دەدات، کەسیش لەگوڵی جوانتر پێ نەوتن، نە پەرلەمان رەخنەی گرت و نە حکومەت و گەل سزای ئەم سەرکردانەی دەرکرد. خۆشیان هەر باسی فەشەلی سیاسی خۆیان هەرناکەن و تەنها مەبەست مانەوەیە لەدەسەڵات و هیچی تر.
ئەم ناوچانەی داعش مەیدانی چالاکیەتی و حکومەت و دەسەڵاتی دەوڵەتی ئیسلامی تیا بانگەوازکردوە ئەوە کەم نین نەک هەر لەروبەر و ناوچەکانی گرتویەتی، بەڵکو لەباری مێژویی و ئابوری و سیاسی و فەرهەنگی کە بانگەوازی ئیسلامی بون دەکات ئەوا هەروا بزوتنەوەیەک نابێ بە ئاسانی رەت ببێ. هەر چەندە هەندێ حوکمی بازاڕی و گەلی هەیە لەکۆمەڵگا کە گوایە ئەمانە دروستکراون و هەرکاتێ ویستیان ئەوا لەناویان دەبەن. ئەمە هیچ پێوەرێکی زانستی نیەو قسەی سەر شەقامە. زۆرجارو لە زۆر دەوران و شوێن دا هێزێ کۆمەك دەکرێ دوایی هەڵدەگەڕێتەوەو دەبێ بە شتێکی تر. زۆرجار دۆست و دوژمن لەسیاسەتدا جێگاکانیان دەگۆڕن و ئەمەریکیەکان بەئاشکرا دەڵێن تەنها مەسلحەتی بەردەواممان هەیەو دۆستی بەردەواممان نیە، ئەمە بۆ هەمو گەلان هەروایە.
وانە وەرگرتن لەڕوداوەکان و تێگەیشتن لە مێژوی ناوچە یان ناوچەکانی دونیا گرنگن. بەداخەوە میللەتی کوردو رابەرانی کەمتر سود لەمانە وەردەگرن. نەک هەر ئەمەش بەڵکو لەئەزمونی خودی گەلی خۆشمان وەرناگرن. بەنمونە وانەکانی کۆبانی بەسن بۆ رزگارکردنی شەنگال کە مەبەستمان یەکگرتویی و هەماهەنگی هێزە سەربازیەکانە لەیەک رابەریدا. کە ئەمەش کاری سەرکردایەتی سیاسی و سەربازی و وەزیری پێشمەرگەیە کە دەبێ هەمو وەزعەکان سیاسی و سەربازی بە هاوسەنگی بەڕێوەببات و مامەڵە بکات لەجەنگی دژی داعش دا، بە داخەوە میللەتی کورد لەشەڕیش وەکو حکومەتەکەی شەڕی حیزبی دەکات لەجیاتی شەڕی نەتەوەیی دژی داعش، ئەمەش گرفتی زۆری دەبێ و لەئایندەی نزیکدا داعش هێرشی خۆی دەستپێدەکاتەوەو میللەتی کورد دیسان دەبێ پشت بە بێگانە ببەستێ و ئاسایشی نەتەوەیی لەژێر رەحمەتی داگیرکەران دەبنێ و ئەمەش هەر باچەکەی قورسەو نەهامەتیەکانی رۆشەنن.
لەهەموی ناخۆشتر بۆ گەلی کورد ئەوەیە لەم دەورانە تاکە کۆمەڵگایە کە ئاسایشی نەتەوەیی خۆی لەژێر دەسەڵاتی خۆی نیەو هێزێکە بەپشتیوانی ئەرسنالی سەربازی دەرەکی هەناسە دەدات و لەژمێریارە نێو دەوڵەتیەکانیشدا بەڕەسمی هیچ شتێکی دۆکیومێنتاری و پرۆتۆکۆلی نیە. ئەم بێ ستاتۆس (پلەو پایە) گەلی کورد وەک نەتەوە لەنێو ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەندا گرفتێکی سەرەکی نەتەوەیی و گەلی کورد هەردەم ریسکی ئەوەی هەیە لەشەڕی ئەلتەرناتیڤەکان تێوە گلێ و هەردەم هۆکارێ بۆ دوژمنانی نەتەوە هەیە تا کوردستان بکەنە مەیدانی کوشتارگای گەلان. ئەمانە هەر وشە نین بەڵکو لە مێژوی گەلی ئێمەدا بە واقعی رویانداوە و گریمانی رودانیان هەیە.
بەنموونە لەم دواییانە وەزیری بەرگری هۆڵەندی جەنینیە هێنس سەردانی سەربازە هۆڵەندیەکانی کرد کە مەشق بە پێشمەرگە لەهەولێر دەکەن و لەبەغداش راهێنان بە سوپای عێراق دەکەن. دیارە لەمیدیا کوردییەکان لەگەڵ سەرۆکی حکومەتی هەرێم و سەرۆکی هەرێم کۆبوەتەوە، بەڵام ئەمە نەهاتە نێو میدیای هۆڵەندی، ئەویش ئاماژە بە درێژەکێشانی ئەم وەزعە دەدات و هێزەکانی خۆیانی بە هێزێکی پشتیوانی گرنگ وەسف کرد.
لەوەتەی داعش لە کۆبانی وەدەرنراوەو لە جەلەولا و گوێرو مەخمور و باشوری کەرکوکیش شکستی پێهاتوە ئەوە کورد هەناسەیەکی کاتی لەڕوی سەربازیەوە هەڵمژیەوە. ئەمەش لەبەنجێکی مەوزوعی دەچێ و میللەتی کورد وا نەزانێ ئیتر تەواو نەخێر گرفتی سەرەکی هەر ماوە و کورد هەروا لەحالەتی بەرگری دایە لەجیاتی هێرشکردن کە چەندین جار ڕەخنەمان لەم سیاسەتە سەربازیە گرتوە و بەکەڵکی میللەت نایێ و میلەتی کورد وەک گەل دەبێ بزانین بۆ دەبێ بەم سیاسەتە کاربکەین کە هیچ ئامانجی نیە؟ میللەتی کورد ئەمرۆ ئەگەر پشتیوانی دەرەکی نەبێ ناتوانێ خۆی لەبەر داعش بگرێ کە ئەمەش کارەساتە لە دوای بیست و چەندین ساڵ لە نیمچە سەربەخۆیی؟
بەڵام ئایا هەر جیاوازی ئەرسناڵی سەربازیە لەگەڵ داعش کە بەرگەیان ناگرین بەبێ کۆمەک یان گرفتی ترمان هەیە. لە سەرەتا باسمان کردوە و تەنها ئەمە بۆ بیرهێنانەوەیە.
ناوەرۆکی باسەکەمان؛
سەرکردایەتی سیاسی کورد دەبێ بەرنامەیەکی دروست بۆ ئەم هەمو وەزعانە ئامادەبکات ئەویش لەڕێگای دو تەوەرەوە کە بریتین لە؛
١.ئەنالیزەی گرفتەکان. کێشە ئەسلیەکانمان چین؟
٢.ئەنالیزەی ریسکەکان بە پێوەری بەڕێوەبردنی ریسک.
٣.پلان یەکەم و پلانی دوەم کە پلان ئەی و بی پێ دەڵێن.
بەرنامەی دروست دەبێ لەئەنجامی هەمو ئەمانە دیاربکرێت و گشت لایەنەکان رۆشن بکرێنەوە بۆ حکومەت و گەلیش لەم مەیدانەدا دەبێ رۆڵی سەرەکی هەبێ لە کەناڵە جیاجیاکاندا.
ئەنالیزەی گرفتەکان؛
سەرەتا دەبێ ئەکادیمیانە دراسە بکرێن پێناسەی گرفتەکان بکرێن و بە ستراتیژیانە دراسەی تەواوی یان بکرێ و بە واقعی مامەڵەیان لەگەڵ بکرێ و بەبێ سۆز و هەست و ئارەزوی مرۆڤەکان وبەبێ مزایەدەی سیاسی.
ئایا گرفتەکان چین؟ چی بکەین تا بتوانین دەستەمۆیان بکەین ئەگەر چارەسەریشیان بە کاتی نەبێ، دەبێ چی بکەین بۆ مەسەلەکانی دواڕۆژ بە کورتی دەبێ بە ئینتیگرال و سەستێنبیلیتی integrale and sustainability دراسە بکرێن و چارەسەریەکان دەست نیشان بکرێن.
ئەنالیزەی ڕیسکەکان؛
یانی هێنانە سەر نەخشەی گشت سیناریۆیەکان و لێدانەوەیەکی زانستی و واقعی بە هۆی خاڵە بەهێز و لاوازەکان و شانسەکان و هیرشەکان لەسەر واقعی کۆمەڵگای ئێمە.
بۆ ئەمەش دەبێ هەمو فاکتەرە دەرەکی و ناوخۆییەکان بە واقعی مامەڵەیان لەگەل بکەین.
ئینجا دەتوانین بەرنامەیەکی تۆکمە و ئەڵتەرناتیڤی بەرنامە بۆ پاراستنی کۆمەڵگا دابنێین.
خەڵکە هەژارەکەی کوردستان ئامادەیی بەرگری و قوربانی دانی بەفیزیکی و بەردەوامی هەیە. ئەمە بۆ ژیانێکی ئازاد و ئاشتی و بەیەکەوە ژیانە، ئەمەش چارەنوسێکی باش بەگەل دەبەخشێ.
بەڵام ئایا ئەم رابەریە لەئاست داواکاریەکانی ئەم گەلە هەژارەیە؟
تاکە شتێ ماوە بڵێین کە دوبارەیە؛
ئەم وەزعە و هێرشانە داعش و دوژمنان لەناوچەکە درێژە دەکێشن، دوبارە بونەوەیان بەردەوامە جا چ بە کاری تیرۆریستی بێت یان بە کاری هێرشی سەربازی بێت یان بە مەسەلەی ئابوری و هۆکارەکانی تر بێت.
رەشترین سیناریۆ بۆ کورد ئەوەیە ئەگەر رۆژگارێ دوژمنان لەناوچەکە بون بە دۆستی یەک ئەوا میلەتی کورد دەبێ ژمێریاری بۆ هەمو حاڵەتەکان کردبێت. ئەگەر خوازیاری کیانێکی سەربەخی نەتەوەییە. ئەگەرنا گەل دەبێ بچێتەوە بازنەی سەردەمی کۆنینەی خۆی و لەسەرکوت و داگیرکاریدا لەچیاکاندا بەرخودان دەست پێبکاتەوە. ئەمەش وەزعێکی نەخوازراوە و گەل لە باشور و رۆژئاوا بە بازدان بۆ دواوە دەگەڕێتەوە.
بەیەک وشە بەرەنگاریەکانی گەلی کورد وەکو حکومەتەکەیەتی (حکومەتی زۆنی) و هەمان ڕەنگ و ڕوخساری هەیە. ئەمەش بۆ ئاسایشی نەتەوەیی گەل و بۆ گەل زیانێکی زۆری دەبێ لە ئاستی ناوخۆ و نێو نەتەوەیییشدا.
بەڵام بەم شێوەیە کارکردنە رابەریەی هەیەو بەم تاکتیکە سیاسی و سەربازیانە و نا تەباییە و نا دیموکراسیەی ناوخۆ و گەندەڵیە ئیداریەی کە هەیە. ئەوا هەروا گرفتەکان هەرکەڵەکە دەبن، لە جیاتی چارەسەر ببن و ئەوە ئەرکی رابەرانیش قورستر دەبێتەوە. تاکە کار بۆ ئێستا لەم دەورانە دا بۆ گەلی کورد بونی ناوەندێکی نەتەوەیی یە لە هەمو مەیدانەکانی سەربازی، دیپلۆماسی، میدیایی و ئیداری هتد. کە ئەمەش قوربانی لەڕابەرانی داوادەکات و دەستبەرداربونیانە لە پرۆسێسە کۆنەکانیان و وەرچەرخانە لە مێژوی خۆیاندا بۆ قازانجی گەل. هێندەمان نوسیوە و لێی بێزاربوین هەربۆیەش قوربانی هەر هەژارانی گەل دەیدەن و هەندێکیش لەبنەبان لێی دەخۆن.
پەندێکی کوردیش هەیە دەڵێت هەر شەڕێک بۆ جوامێرێکە. ئەگەر وابێ ئەوا جوامێریش لەبەر خۆی ئاگای لە گەلی هەژار نامینێ.
|
|
|