پێگەی کورد لە سیاسەتی ئەمه‌ریکادا

چیا عه‌باس

ئەمه‌ریکا، تاکە زلهێزی دنیا، لە ناوچەکەمان و لە عێراق ئەجێندایەکی تایبەتی هەیە، ئەرکی سەرکردایەتی کوردە راستی پێگەی خۆی لەو ئەجێندا و هاوکێشەیەدا بناسێت و دروست و گونجاو رەفتاری لەگەڵدا بکات.

لەسەردەمی حوکمڕانی کۆمارییەکان، بوشی باوک و کوڕ، دو شەڕی سەختی بەرفراوان دژ بە سەدام بەرپاکران، لە ئاکامدا بەزەبری سەربازی ئەمه‌ریکا ساڵی 2003 سەدام روخێنرا و عێراقێکی کاول و وێرانە و بێ توانا و ئیرادە چەندین دەروازەی بۆ سیاسەت و بەرژەوەندیەکانی ئەمه‌ریکا لە عێراق و ناوچەکە خستەسەرپشت.

دو ساڵە دیموکراتەکان حوکم دەکەن و ئیرسی کۆماریەکیانیان لە شەڕەکانی ئەفغانستان و عێراق و دژە تێرۆر بۆ ماوەتەوە. بەرژەوەندیە باڵاکانی ئەمه‌ریکا لەم ماوەیەدا گۆڕانکاری گەورەیان بەسەردا نەهاتوە، ئەوانەی گۆڕاون شێواز و میکانیزمی مامەڵەکردنە بۆ بەدیهێنان و پاراستنی ئەو بەرژەوەندیانەیە.

کۆماریەکان و کورد
لەسەردەمی ئیدارەی بوشی کوڕ و بەتایبەت دوای 11 سێپتەمبەر دۆکترینێکی کاوبۆ ئاسا سیاسەتی دەرەوەی ئەمه‌ریکای دیاری دەکرد، ئەویش: یا لەگەڵ ئەمه‌ریکایت یا دژیت. ئەم دۆکترینە رەنگدانەوەی جیاوازی لەسەر پەیوەندیەکانی ئەمه‌ریکا و بەتایبەت لەگەڵ هاوپەیمانە کلاسیکیە ئەوروپیەکانی هەبو و گەیشتە ئاستێک ئەمه‌ریکا دو وڵاتی گەورەی وەک ئەڵمانیا و فەرەنسای بە پیاوە پیرەکانی ئەوروپا وەسفدەکرد، هەر لەو سەردەمەشدا هەوڵەکان بۆ چارەی کێشەی عەرەب و ئیسرائیل سرکران و ئیدارەی بوش دەسەڵاتی عەرەفاتی بە هاریکاری تێرۆر تاوانباردەکرد. رۆڵی نەتەوە یەکگرتوەکان لە سایەی ئەو سیاسەتەدا لاواز و لەرزۆک بوبو، بەشێکی زۆری وڵاتانی پێشوی یەکێتی سۆڤیەت بەزەبری پارە و یارمەتی چەک بونە حەسحەسێکی دوری ئەمه‌ریکا و لە ناتۆدا کران بە ئەندام، جەنگی پاوانکردنی بازەرەکانی دنیا و بەتایبەت له‌ باشوری خۆرهەڵاتی ئاسیا و ئەفریکا بە بەرژەوەندی ئەمه‌ریکا شکایەوە، بەکورتی دنیا بەپێوەری گوێرایەڵی و وەلا بۆ ئەمه‌ریکا، نەک لەسەر بنەمای فیکر، کرا بە دو لەتەوە، دنیای ئیسلامی لەژێر فشارێکی زۆری ئەو واقیعەدا لە دڵەراوکێی و هەڵساندنەوە و بەرەنگاربونەوەدا گوزەری دەکرد. ئەم گۆڕانکاری و روداوانە نیشانەکانی ئەو دروشمە بون کە کۆنسێرڤەتێزمە نوێکانی ئەمه‌ریکا بەرزیان کردبوەوە: سەدەی بیست و یەک سەدەی ئەمه‌ریکایە و بۆ بەدەستهێنانی هێز و دەسەڵاتی رەهای ئەمه‌ریکا خرانەگەڕ.

کورد لە باشوری خاکەکەی و پێش لێدانی سەدام لەم هاوکێشەیەدا قورساییەکی ئەوتۆی نەبو تابتوانێت شتێک بۆخۆی بچەسپێنێت، بەپێی نوسینەکانی نوسەر و رۆژنامەگەری بەناوبانگی ئەمه‌ریکا بۆب ۆدود ئیدارەی بوش لە گەرمایی ئامادەکاری بۆ لێدانی سەدام و لە کۆبونەوەکانی لوتکەی حوکمڕانی لە واشنتۆن ئیعازی بە دەزگا هەواڵگری و تایبەتیەکانی ئەمه‌ریکا داوە کە یارمەتی کوردەکان بە چەک و پارە بدەن و لەبەرامبەردا زانیاریان لێوەربگرن. وێڕای ئەم بێدەسەڵاتیەی کورد سەرکردایەتیەکەشی دید و رای جیاوازیان لەمەڕ کارکردن لەگەڵ ئەمه‌ریکادا هەبو، بەتایبەت دەسەڵاتدارانی پارتی لە ئەزمونەکانی پێشودا دەستیان لەلایەن ئەمه‌ریکاوە داغان کرابون.

لە کۆتایی ساڵی 2002، سێ مانگ پێش پەلاماردانی عێراق، کۆبونەوەیەکی فراوانی هێزەکانی ئۆپۆزسیۆنی عێراقی لە لەندەن سازکرا، لەو کۆبونەوەیەدا ئەمه‌ریکا سەرە تاوەکانی بەدەستەوە گرتبون و بڕیارەکان و پلانی کارکردن بۆ قۆناغی دوای سەدام لەو دەرفەتەدا سەپێندران، مەخابن لەگەڵ بەشداری چالاکانەی بەڕێزان مه‌سعود بارزانی و جه‌لال تاڵەبانی، بەڵام بڕیار و بەرنامەکان زۆر مەتاتی و تەماوی بە ویستی ئەمه‌ریکا دارێژرابون، نە لەو کۆبونەوەیە و نە دواتر کە ئەمه‌ریکیەکان بانگهێشی هەر دو سەرکردەیان کرد بۆ بنکەیەکی سەربازی ئەمه‌ریکی بۆ ئامادەکاری بۆ پەلاماردانی سەدام، ئەو دو سەرکردەیە نەیانتوانی باشترین سود لەو هەلومەرجە بۆ کورد بپچڕێنن و بەلایەنی کەمەوە داوای بەڵێننامەیەکی نوسراو لەمەر ئایندەی کورد لە عێراقی دوای سەدام لە ئەمه‌ریکیەکان بکەن.

دواتر لەچەند بەڵگە و دۆکیۆمێنتێکدا دەرکەوتوە کە ئەو دو حیزبە زانیاریان بە ئەمه‌ریکیەکان داوە و پارەشیان لێوەرگرتون.

عێراق دوای روخاندنی سەدام کەوتە ژێر حوکمڕانی راستەوخۆی ئەمه‌ریکاوە و برێمەر بە حاکمی مەدەنی عێراق دانرا، دواتر ئەم بەرپرسە ئەمه‌ریکیە لە کتێبه‌کەی بەناوی "ساڵەکەم لە عێراق" تیشکی زۆری خستۆتە سەر مامەڵەکردنی لەگەڵ سەرکردەکانی کورد و پێگەیان، بەپێی قسەکانی ئەو زاتە بێت ئەو پێگەیە ئەوەندە لەرزۆک و لاواز بوە کە خودی خۆی لە لێدوانێکی تەلەفۆنیدا لەگەڵ سەرۆک بوش پێی وتوە: "لە مەجلیسی حوکمدا کەسێکی تێدا نیە بتوانێت بڕیارێک بدات"، بەقسەی برێمەر بوش وەڵامی داوەتەوە و تویەتی: "خۆت شای شاکانیت".

کۆماریه‌کان بەم شێوازە لەگەڵ سەرکردەکانی عێراق بە کوردیشەوە رەفتاریان کردوە و پشتگوێان خستون و حسابێکی جدیان بۆ نەکردون، بێجگە لە موجامەلە و ئێتیکێتی دبلۆماسی نەبێت، تەنانەت بەچاوی گومانەوە سەیری پێکهاتە نەتەوەیی و ئاینی و سیاسیەکانی عێراقیان کردوە، پێداگری ئەمه‌ریکا لە هەڵوێست و سیاسەتی خۆی بێگوێدان بە بەرژەوەندیە باڵاکانی نەتەوەی کورد لەو سەردەمەدا لەچەند راستیەکدا دەردەکەوێت:

کوڵن پاوڵ، وەزیری دەرەوەی ئەو کاتەی ئەمه‌ریکا، لە رزگارکرنی کەرکوکدا لەلایەن هێزی پێشمەرگەی یەکێتییەوە نامەیەک ئاڕاستەی بەڕێز مام جه‌لال دەکات و داوای لێدەکات بەزوترین کات هێزەکانی لە کەرکوک بچنە دەرەوە و ئەمەش لەلایەن تڵلەبانیەوە جێبەجێکرا.

لە چەند خاڵێکی تریشدا سیاسەتی ئەمه‌ریکا جەختی لە پشتگوێخستنی کورد کردۆتەوە، وەک یاسای بەڕێوەبردنی عێراق بۆ ماوەی ئینتقالی و دواتر لە بڕیاری ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتوەکان بۆ گواستنەوەی دەسەڵات بۆ عێراقیەکان زوڵمێکی زۆر لە کورد کراوە، لەسەروبەندی ئەو روداوەنەدا کۆندۆلێزا رایس کە راوێژکاری بوش بو بۆ ئاسایشی نەتەوەیی و دەستێکی باڵای لە داڕشتنی سیاسەتی وڵاتەکەی لە عێراقدا هەبو، پێی وابو کە "کورد هیچ شوێنێکیان نیە روی تێبکەن" مەبەستی ئەو خاتونە ئەوەبو کە کورد بواری گەمەکردنیان نەماوە و هەر بۆ باوەشی ئەمه‌ریکا دەگەڕێنەوە، هەروەها رایس چەند جارێک رایگەیاندوە کە "کورد بۆ ئەوەندە بۆڵەبۆڵ دەکەن، هیچ کاتێک ئەوەندە وەزعیان باش نەبوە".

ئەم بێباکی و کەڵەگایەتیەی ئەمه‌ریکا نەک هەر بەرامبەر بە کوردی لاوازی پارچەپارچەکراو و بێهێزی ئابوری و سەربازی بو، بەڵگو زۆر بێمنەتیش بو کاتێک تورکیای هاوپەیمانی لە ناتۆدا رێگەی بە ئەمه‌ریکا نەدا تا هێزەکانی بە خاکی تورکیادا بۆ ناو عێراق بنێرێت... گوناهی گەورەی سەرکردایەتی کورد لەو قۆناغەدا شلکردنی تەواوی جڵەوی بزافی کوردایەتی و ئامانجەکانی بو بۆ کرۆکی لایەنە ناڕەواکانی سیاسەتی ئەمه‌ریکا لە بەرامبەر چەند دەسکەوت و ئیمتیازاتی تایبەت بە دەسەڵاتداران و حیزبەکانیان لەسەر حسابی نەتەوە و چەندین مەسەلە چارەنوسسازەکانی، ئەمه‌ریکا کە دەستی بەسەرشانی کورددا دەهێنا بۆ دەستەمۆکردنی بو و بۆشی چوەسەر، دەسەڵاتدارانی کوردیش لەئاکامی ئەو رەفتارکردنەی ئەمه‌ریکا لایان وابو ئەمه‌ریکا ئەوەندە پێویستی پێیانە کە بێئەوان ئیفلیج دەبێت و ناتوانێت لە عێراقدا کارەکانی خۆی ئەنجامبدات، لەو کاتانەدا ناوچە رزگراوەکانی کوردستان لەژێر دەسەڵاتی کوردی گرنگیەکی ستراتیژی سەربازی و لۆجیستیکی و ئابوری نەبو، دەمێک بو ئەو ناوچەیە لەلایەن ئەمه‌ریکاوە پارێزرابو و بودجەی گوزەرانی خەڵکەکەی بۆ دابینکرابو. کورد وەک نەتەوە و بزافەکەی ئەو سەردەمە و ئێستاش بۆ ئەمه‌ریکا ئامانج نەبوە، بەڵکو دەسەڵاتەکەی سوچێکی بچوکی سیاسەتی ئەمه‌ریکای لە ناوچەکە گرتوە.

گرنگی هەرێمی کوردستان و دەسەڵاتەکەی بۆ ئەمه‌ریکا لەوەدا بو کە جارێکی تر ببێتەوە بە بەشێکی دانەبڕاو لە عێراق و لە دەسەڵاتی عێراقدا بەشدار بێت، تابتوانێت مەترسی و دڵەراوکێی تورکیا و وڵاتانی عەرەبی لە پارچەپارچەبونی عێراق و ئایندەی دیفاکتۆی حوکمڕانی کوردی بیانڕەوێنێتەوە، ئێستاشی لەگەڵدا بێت ئەمه‌ریکا ئەم ئامانجەی بەباشی پێکاوە.

سیاسەتی ئەمه‌ریکا لە عێراق رو لە داکشان بو و رەخنە و گلەییەکی زۆر ئاڕاستەی بوش دەکرا، بۆ هێورکردنەوەی دۆخەکە کۆمسیۆنی بێکەر- هامیڵتۆن دروستکرا و لە ساڵی 2006 راپۆرتێکی درێژیان پێشکەش بەئیدارەی بوشکرد، راپۆرتەکە دەیان خاڵی وەک تەوسیە لەخۆ گرتبو و زۆربەیان لەسەر حسابی مافەکان و دەسکەوتەکانی کورد بون، وەک بۆچونیان لەمەڕ کەرکوک و هێزی پێشمەرگە و نەوت و سامانە سروشتیەکان و چەند بابەتێکی تر.

ئەم راپۆرتە دەبو زەنگێک بوایە بۆ بەخەبەرهێنانەوەی سەرکردایەتی کورد و بەوردی لێکۆڵینەوە و بەدواداچونیان بۆ بکردایە، دواتر کاتێک ئۆباما بوە سەرۆک کۆمار زۆربەی خاڵەکانی راپۆرتەکەی کردە بناغەی سیاسەتی بەرامبەر بە عێراق. راپۆرتەکەی بێکەر-هامیڵتۆن لەسەر بنەمای بەرژەوەندیە باڵاکانی ئەمه‌ریکا دارێژرابو و پەیامێک بو تا هەڵمەتی سەربازی توندوتۆڵ لە عێراق بگۆڕن بە هەڵمەتی دیبلۆماسی چڕ و خەست و وڵاتانی ناوچەکەی پێوە سەرقاڵ کەن.

دەسەڵاتدارانی کورد هاوتەریب لەگەڵ نیەت و حەزی خۆیان بانگەشەی سیاسەتێکی نەسجی خەیاڵیان بۆ ئەمه‌ریکا دەکرد و بە میللەتیان دەفرۆشتەوە، ئەوان ئەوکات و ئێستاش خۆیان لەو راستیە دەشارنەوە کە بۆ هێزێکی بچوکی وەک کورد پەیوەندی و کارکردن لەگەڵ ئەمه‌ریکای زلهێز و زەبەلاح کارێکی زۆر ئەستەم و هیلاککەرە.


دیموکراتەکان و کورد
ئۆباما لە کامپینی هەڵبژاردنەکەیدا کشانەوەی هێزەکانی لە عێراق راگەیاند، لەگەڵ سەرکەوتنی ئۆباما و جدیەتی بۆ جێبەجێکردنی بەڵێنەکانی، سەرکردایەتی سیاسی کورد دەستی لەژێر چەناگەی چەقاندبو و چاوەڕوانی ئاوڕدانەوەی "پیاوچاکان لە بازرگانە سیاسیەکان" لە واشنتۆن دەکرد لەبەرامبەر بەخشینی ئیمتیازات و گرێبەستی نەوت و بازرگانی گەورە پێیان.

ئۆباما سیاسەتی دەرەوەی بەگشتی لەسەر چەند بنامەیەک داڕشتوە و بە بەراوردکردن لەگەڵ سیاسەتی دەرەوەی ئیدارەی بوشدا گۆڕانکاری پێوەدیارە، چەمکەکانی ئەم سیاسەتە لە دو ئاڕاستەدان، یەکەمیان بیرکردنەوەی جیهانگیری و ئەوی تریشیان لەسەر ئاستی ناوچەیی بۆ دۆزینەوەی جومگە و هێلەکانی بەیەکەوە گرێدانی بەرژەوەندی و ململانێکان، تا وڵاتەکان و نەتەوەکان بە چاودێری ئەمه‌ریکا لەیەکتر نزیک بکەنەوە.

ئیدارەی ئۆباما لەدیدی جیهانگیری سیاسەتی دەرەوەی نەک تەنها باوەڕی بەوە هەیە کە دنیا لە زۆر بواردا پێویستی بەوان هەیە، وەک لەکاتی کارەساتە سروشتیەکان و یارمەتی ئابوری و تەکنۆلۆژیا و سەربازی و هەواڵگری...تاد، بەڵکو باوەڕی توندی بە رۆڵی سەرکردایەتیکردنی دنیاشی لەلایەن ئەمه‌ریکاوە هەیە، لەم روەوە خاتون هیلاری کلنتۆن، وەزیری دەرەوەی ئەمه‌ریکا، لە وتاریکیدا لە 8/9/2010 لە کۆنسۆڵی پەیوەندییە بیانیەکان دەڵێت: "رێگەم پێبدەن بە راشکاوی بڵێم: ولایەتە یەکگرتوەکانی ئەمه‌ریکا دەتوانێت و دەبێت لەم سەدە نوێیەدا سەرکردایەتی بکات". هەر لەو بارەیەوە بەڕێزی ئاماژە بەوە دەکات کە ئەمه‌ریکا ئەندازیاری داڕشتنەوەیەکی نوێی دنیایە کە یارمەتی نەتەوەکان دەدات هاوکاری یەکتر بکەن و کێشە هاوبەشەکانیان چارەبکەن.

بە هەڵسەنگاندنی ئیدارەی ئۆباما بۆ بەدیهێنانی ئەو ئامانجانە پێویستیان بە تۆڕێکی هاوپەیمانی و شەریک و رێکخراوە ناوچەییەکان و دەزگا نێودەوڵەتیەکان هەیە، لەم سەردەمەدا ئاشتی لەنێوان زلهێزەکاندا بەرقەرارە، بەڵام گەمەکەرە تازەکان بە چاک و خراپەوە رۆڵی کاریگەر لە کاروباری نێودەوڵەتیدا دەبینن و ئەمه‌ریکاش روبەروی تەحەدای هەمەچەشنە بۆتەوە، ئەمه‌ریکا وەک داڕێژەری ئەو نەخشە جیهانیە جۆرەها کارئاسانی و هەماهەنگی و یارمەتی بۆ چارەی کێشەکان پێشکەش دەکات و بەشێکی گرنگی تری ئەو پرۆسەیە دەکەوێتە ئەستۆی لایەنە پەیوەندارەکانەوە.

لەم روانگایەوە ئیدارەی ئۆباما مامەڵەی سیاسی لەگەڵ عێراق و هەرێمی کوردستاندا کردوە و بەچاوێکی جیاواز سەیری پێکهاتەکانی عێراقیان نەکردوە، ئەگەرچی لەوانەیە مەیلیان بۆ پێکهاتەیەک جیاوازتر بێت لەوانی تر.

ئیدارەی ئۆباما لەکاتی قەیرانی سیاسی لە عێراقدا لەگەڵ هەمو پێکهاتەکان پەیوەندی دەکات و هەوڵدەدات لەیەکتریان نزیک بکەنەوە، تا ئەو سەقامگیریە لەرزۆکەی عێراق بپارێزرێت.

سەلەفیەتی مۆدێرن
ئۆباما لە ئیدارەی بوشەوە ئیرسی تەوافقی نەتەوەیی و مەزهەبی و تایفی لە عێراق ئیرسکردوە و پێڕەوی کردوە، لە پێکهێنانی حکومەتی نوێی عێراقدا دەرکەوت کە راگرتنی هاوسەنگی هێز بەڕادەی سەرەکی نێوان شیعە و سوننە کۆڵەکەی سەرەکی ئەو تەوافقەیە و پێدانی دەسەڵاتی تەواو و یەکسان بەو دو پێکهاتەیە رۆح بەو تەوافقەدا دەکات، ئەم سیاسەتە گەڕانەوەیەکە بۆ سەردەمانێکی کۆن لە مێژوی ئەو دو پێکهاتەیەی ئاینی ئیسلامدا، سەردەمانێک وەک یەک دەسەڵات و غەنیمەیان هەبوە، بە واتایەکی تر ئەم تەوافقە سەلەفیەتێکی مۆدێرنە بەبەرگی دیموکراسیەوە، دەسەڵاتدارانی کورد لەنێو بەرداشی ئەو سەلەفیەتەدا و لەژێر فشاری ئەمه‌ریکادا دەنگێکی کزیان لێدەردەچێت، خۆشیان بوێت یا تاڵ یاسا و پێوەرەکانی گەمەی ئەو سەلەفیەتیە بەچاودێری ژمارەیەک وڵات هەم دەسەڵات و پێگەشیان دیاریدەکات، لە هەموشی سەرنج راکێشتر ئەمه‌ریکا دەسەڵاتدارانی کوردی خۆبەخشانە بۆ سەرلەنوێ داڕشتنەوە و تۆکمەکردنی ئەو سەلەفیەتە بەکارهێناوە، بەچاوی خۆمان دەبینین لە بەغدا سەرۆکێکی شیعەی حکومەت و دەسەڵاتێکی سوننەی یەکسان بەو حکومەتە لە مەنجەڵی کوڵانی سیاسیدا قوڵپەیان دێت و دەسەڵاتدارانی کوردیش بە بەرکوڵ و بۆن و به‌رامی رازین، ئەمە ئەو مەترسیە گەورانەیە کە دەسەڵاتدارانی کورد بۆ مەقام و دەسکەوتە کاتیەکان روبەروی نەتەوەیەکی دەکەنەوە، ئەمان بەدوای سیاسەتێکدا هەناسەبرکێیانە کە دارێژەرانی نە شوێنی متمانەن، بێ ئامانن و ئەزمونەکانی 8 ساڵی رابوردو دەیسەلمێنن خاوەنی قسە و بەڵێنی خۆشیان نین، کەس داوای لە دەسەڵاتدارانی کورد نەکردوە شەڕی بەغدا و ئەو هەمو هێزانە بکەن، کاتێک رێگەی بەغدایان گرتەبەر، وەک هەمو جارێک لە مێژودا بۆیان دەرکەوتوە، دەبوا ئەمجارەش دەرکیان بەو راستیە بکردایە ئەوە لاڕێیەکە رو لە کەناری ئارامی نەتەوەییمان ناڕوات. بەداخەوە ئەو دەسەڵاتدارانە بە هاندان و پشتگیری ئەمه‌ریکا کەوتونەتە داوێکەوە، داوی خەونی عێراقی یه‌کگرتوی دیموکراسی فیدراڵ، خەونێک مەحاڵە لەسایەی سەلەفیەتی مۆدێرندا تروسکایی تێدا بەدی بکرێت.

هەمو کوردێکی دڵسۆز دەبێت بە گەشەکردنی پەیوەندیەکانی کوردستان لەگەڵ دنیای دەرەوە و بەتایبەت لەگەڵ ئەمه‌ریکادا گەشەبکات و ئەمەش کاتێک ئەو گەشەکردنە لەخزمەتی بەرژەوەندی باڵای نەتەوەییدا بێت، کەس ناتوانێت نکۆڵی بکات کە کورد لەو پەیوەندی وشەراکەتەدا سودی کردوە، بەتەنیشت ئەم راستیەوە پرسیارێک خۆی دەسەپێنێت، ئەویش: لە پەراوێزی ئەم هاوکێشەیەدا چەند سازش لەسەر مەسەلە نەتەوەییە چارەنوسسازەکان کراوە، سازشکردن کاتێک هاوسەنگی هێز زۆر لاسەنگ بێت یا ناچاریە یا خۆبەخشانەیە و نکۆڵیکردنی سازشکردن تەنها کاڵفام قەناعەت پێدەکات، تا چەند ئەو دەسەڵاتدارانە لەو ئەجێندا و هاوکێشەیەدا هەڵپەی بەرژەوەندیە تایبەتی و حیزبی و تایبەتیەکانی خۆیانن، بەتایبەت سەرەتای گەمەکردنی دەسەڵاتدارانی کورد لە دنیای نەوت و وزەدا دەستیپێکردوە. گەمەیەکی ئاڵۆزی قورس کەسەری زۆر دەسەڵات و وڵاتی خواردوە و چەندین نەتەوەی دوچاری قەیران و شکست هێناوە.

با چاوەڕوان بین ئایندە وەڵامەکانمان پێدەڵێن...


13/01/2011 بینین: 11165
وتاره‌کانی تری نوسه‌ر
به‌ناوی گۆڕانه‌وه‌ ... یا به‌ رۆحیه‌تی گۆڕان؟...
بارزانی نێوان به‌غدا و واشنتۆن...
گۆڕان و یه‌کێتی به‌ره‌وکوێ؟...
وێڕای جیاوازیه‌کانی گۆڕان و یه‌کێتی...
چۆن سه‌رۆکێکمان پێویسته‌؟...
ئه‌گه‌ر مام جەلال بتوانێت ...
نیو سه‌ده‌ نێوان نه‌وشیروان مسته‌فا و مسعود بارزانی...
بۆچی شه‌ڕ یه‌خه‌ی کوردی گرتوه‌؟...
نوێنه‌رانی کورد و قه‌یرانه‌کان‌ ...
شه‌ڕی داعش... چۆن؟...
بۆچی داعش په‌لاماری کوردستانیدا؟...
کورد له‌داوی دڵه‌ڕاوکێی ئه‌مەریکادا...
گۆڕان و وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌...
چه‌ند جه‌مسه‌رێکی یه‌کێتی بۆ واده‌که‌ن؟‌...
ئایا گۆڕان په‌له‌ی کردوه‌؟...
گۆڕان و کێشه‌ ناوخۆییه‌کانی یه‌کێتی...
چاوه‌ڕوانی چی بین له‌ رێکه‌وتن؟...
گۆڕان... گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ سه‌ره‌تا!...
سلێمانی و هاوسه‌نگی هێز...
کورد و جه‌نگی دوه‌م دژ به‌تێرۆریزم...
گۆڕان و پارادۆکسی حوکمڕانی...
میحنه‌تی کورد و ده‌ربازبون ...
تارمایی رێکه‌وتنی ستراتیژی...
هیتله‌ره‌که‌ی‌ ئیسلام...
یه‌کێتی... تاکه‌ی به‌م شێوه‌یه‌؟...
پارتی و یه‌کێتی له‌ ته‌رازوه‌که‌ی داعشدا...
چۆن مامه‌ڵه‌ی گو‌رگه‌ بۆره‌که‌ بکه‌ین؟...
ئایا ئه‌مه‌ ناچاریه‌ له‌ گه‌ڵ به‌غداد؟...
ته‌نگه‌به‌ره‌کانی به‌رده‌م کورد...
مه‌راق و خه‌مه‌کانی بارزانی...
داوێنی به‌رپرسیاریه‌تی سه‌رکردایه‌تی کورد؟...
راگه‌یاندنێکی خۆپه‌رستانه‌ له‌ شه‌ڕکردنی داعشدا...
سه‌رۆک کۆمارێکی بێ شانس...
ناڕه‌زایه‌تی له‌ گۆڕان... بۆچی؟...
سه‌ربه‌خۆیی به‌ئیجازه‌ی ده‌ستور...
ده‌وڵه‌تی کوردی نێوان ده‌ڵه‌مه‌یی و ئه‌گه‌رێکی به‌هێزدا...
داعش و هه‌ریسه‌ی کوردی...
به‌ڵێ کاک نه‌وشیروان ''تاکڕه‌وه‌''...
داعش منداڵێکی لاسار له‌ گه‌مه‌ی گه‌وره‌کاندا...
کورد له‌به‌رده‌م دو‌ڕیانێکدا...
ئێران چی لێمان ده‌وێت؟...
بۆ یه‌کێتی واده‌کات؟...
ته‌وقه‌کانی سه‌ر سلێمانی و رێگه‌چاره‌؟...
ئه‌مجاره‌ ده‌نگ به‌ هه‌مو ره‌نگه‌کان بده‌م؟...
کزبونی ئه‌ستێره‌ی یه‌کێتی... بۆچی؟...
عه‌مره‌کاران‌ لەنێوان‌ هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردن و پێکهێنانی کابینه‌دا...
کورد و زه‌لکاوه‌که‌ی مالیکی...
گۆڕان و هزری نه‌ته‌وه‌ و ناوچه‌ دابڕێنراوه‌کان...
کابینه‌ی هه‌شت و متمانه‌و رۆحی نه‌ته‌وه‌یی...
یه‌کێتیه‌کی خنجیلانه‌...
گۆڕان و پارتی له‌به‌رده‌م ئه‌زمونێکی سه‌ختدا...
گۆڕان له‌ سه‌نگی مه‌حه‌کدا...
برینه‌کانی یه‌كێتی و عشقێکی پڕوکاوه‌...
گۆڕان و ئیرسی مام جەلال...
گۆڕان و ئیرسی حوکمڕانی پێشو...
بۆچی و چۆن گۆڕان به‌ره‌و ده‌سه‌ڵات ده‌ڕوات؟...
ئه‌سته‌نگه‌کانی به‌رده‌م گۆڕان له‌ حوکمڕانیدا...
کاوه‌ گه‌رمیانی له‌ چاوڕوانی گۆدۆدا...
گۆڕان و پارتی و دڵته‌نگبوه‌کان...
گۆڕان و کۆتایی قۆناغێك...؟...
سلێمانی نێو به‌رداشی دوانه‌ی ده‌سه‌ڵات...
دکتۆر به‌رهه‌م و گارده‌ دێرینه‌کانی یه‌کێتی...
هه‌رێم لە پاشکۆی تورکیادا ...
وه‌ستان به‌یه‌که‌وه‌ و که‌وتن به‌ته‌نیا...
پاش ده‌نگدان؟...
پێش ده‌نگدان ... بیان ناسن...
حوکمڕانی ترس...
سێرکی نه‌ته‌وه‌یی...
خه‌ون و شه‌ڕه‌ شیرینه‌کان...
نه‌ترسان له‌ مێژو...
بۆ پارتیه‌کان...
پارتی بۆ وا ده‌کات؟...
ده‌ستوری ده‌ستی دو...
سیاسه‌ت و ده‌ستور: زیمبابۆ و کوردستان...
سیاسه‌تی (ده‌سکه‌ گوڵه‌که‌ی) ده‌سه‌ڵاتدارانی یه‌کێتی...
دید و هه‌ڵسه‌نگاندنێک بۆ حوکمڕانی بارزانی‌...
دوانه‌ی ده‌سه‌ڵات و هه‌ڵبژاردنه‌کان...
وه‌همی چاکسازی و سه‌رابه‌که‌ی ئۆپۆزسیۆن و داتاشینی ده‌سه‌ڵات‌ ...
بودجه‌ و به‌قاڵی...
تارماییه‌کانی په‌یوه‌ندی کورد و ئیسرائیل...
له‌ ماڵئاوایی ئه‌مساڵدا، وانه‌یه‌ک بۆ منداڵانی شاره‌که‌م...
(ئه‌میره‌که‌ی) میکافیلی یا(پاشاکه‌ی) هۆبیس؟...
هه‌ڵه‌ تێمه‌گه‌ن... مالیکی بۆخۆی راست ده‌کات...
ئێران و بارزانی...
هه‌رێمێکی‌ ره‌ش و سپی...
تارماییه‌کانی نه‌وتی هه‌رێم...
رێکه‌وتنی سێپته‌مبه‌ر و ئاراسته‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌که‌ی‌ ...
کوردستان، ته‌کساسێکی نوێی نه‌وتچیه‌‌ ئه‌مەریکیه‌کان...
نه‌وت فرۆشێکی گه‌ڕۆک...
مێژوی کۆمه‌ڵه و حکایه‌ت بێژه‌کان...
36+ ؟...
گۆڕان و به‌رپرسیاریه‌تی...
بارزانی بۆ وایکرد...
ئەم دۆخە بەرەو کوێ؟...
بەڕێزان و متمانە...
گرێبەستی سیاسەت و مۆراڵ لە باشوری کوردستان...
پێش داڕماندن...
کارنامەی بارزانی و هزری نەتەوەییمان...
دیلێماکەی بارزانی...
جارێکی تر تاڵەبانی و بارزانی و مالیکی...
لە سلێمانییه‌وه‌ -2-...
لە سلێمانیەوە ...
گۆڕان بەرەو کوێ؟...
کورد و قەیرانی شیعە و سوننە...
تاڵەبانی و بارزانی، دو روی یەک دراو...
سەقامگیری و ئارامی و مەترسیەکان...
مەملەکەت تەنها بە پاشا بەڕێوە ناچێت...
کورد له‌ نێوان مەرجەعیەتی کوردستان و نوێنەرایەتی بەغدا...
ئیمپراتۆریەتێک لەسەر خۆڵەمێش... یا ...؟...
مالیکی، شەبەحەکەی ئێران...
گۆڕان و هاوسەنگی هێز لە کوردستان...
پەتای ئێرانی و......
نزای دانوستان...
دوانەی ستەمکاری لە کوردستان: هێز و دەسەڵات ...
کردار شەرتە، ئەمما چ کردارێک؟...
میدیای حیزب لەنێوان جادوگەری و پەیامی یەزدانیدا...
ناسنامە و شەرعیەت لە گێژاوی قەیراندا...
تاڵەبانی و پشکی لەم قەیرانەدا...
سوتاندنی رۆما و سلێمانی...
سلێمانی دەستەمۆ ناکرێت...
ئایندەیەکی نادیار...
شۆڕشگێڕەکانی دوێنێ و ستەمکارەکانی ئەمڕۆ...
ئەم دو سەرکردەیە و مێژو و ئێستا...
منداڵە یاخیبوەکان...
دەسەڵات لەبەردەم نابوتی سیاسیدا...
خۆپێشاندانەکان لەنێوان لوتکەی دەسەڵات و ئۆپۆزسیۆندا...
قەیران و ئاغاکانی دیموکراسیەت...
نەدەبو گۆڕان......
ئایا گۆڕان و دەسەڵات دەگەنە ئەنجامێک؟...
ئێمە ته‌نها فریشتە نین...
دەسەڵاتدارانی کورد وهاوکێشەی سیاسەتی واقیعی...
گۆڕان لەنێوان کەلەپوری چه‌قبه‌ستو و عەقڵانیەتدا...
بەغدا لە مالیکی دوەمدا چی لە کورد دەوێت؟...
کشانەوەی گۆڕان، سەرەتا و ئه‌زمونێکی نوێ ...
فانتۆمی بیابان و تەرێتی و شکانی...
خەزانی حیزب...
گۆڕان‌و داڕشتنێکی جیاواز...
گۆڕان و دەسەڵات و نەتەوە...
گۆڕان و یەکێتی، سارێژکردنی برینەکان...
هەرێم لە جەنجاڵی سیاسەتی "هێزی نەرم"ی تورکیادا...
گۆڕان و ئایندەی ناسیۆنالیزمی کوردی...
رێککەوتنامەی نه‌ته‌وه‌یی یا گرێبەستی حیزبی...
دەسەڵات و قەیرانێکی سەخت...
یەک هەڵوێستی تەڵەیە یا بەردی نزا؟ ...
لەسایەی ئەم دەسەڵاتەدا... بەرەوکوێ؟...
گۆڕان خەریکی چیە؟...
قه‌ناعه‌ت و پێداچونه‌وه‌...
ره‌شبینیه‌ك: مه‌ترسیه‌كانی شورای حیزب...
لە دامێنی هەڵوەستەیەکدا...
كارله‌كار ترازاوه‌...
ده‌نگ بۆچی بده‌م؟ ...
گۆڕان له‌نێو خواست‌و واقیعدا...
ده‌مكوتكردن یا...؟...
گۆڕان له‌به‌رده‌م ئه‌رك و ئه‌گه‌ره‌كاندا...
هه‌ڵه‌بجه‌ و راسته‌یه‌كان له‌چه‌ند لاپه‌ره‌یه‌كی مێژودا...
سلێمانی و باب العالی و سه‌دری ئه‌عزه‌م
بابی عالی چیه‌؟...
ده‌ریای عێراق وكه‌شتی كوردی...
زۆرینه‌ی بێده‌نگ و ئۆپزسیۆنكردن له‌ ده‌ره‌وه‌ی پارله‌مان...
"گێژه‌ڵوكه‌ی نێو فنجان" یا شنه‌بای گۆڕان...
ترس له‌ شكست و سزادانی دیموكراسیه‌ت...
ئایا شكستی ده‌سه‌ڵاتدارانی یه‌كێتی كۆتایی جه‌لالیه‌؟...
چه‌مكی شكست له‌ هزری وشكی برینداربوی ده‌سه‌ڵاتدارانی یه‌كێتیی دا...
ده‌سته‌ وتاقمه‌كانی ده‌وروبه‌ری مام جه‌لال و فرمێسكه‌كانی خوایه‌ك...
ئایا مام جه‌لال یش براوه‌ نیه‌؟...
ئه‌وان......
جه‌مسه‌رگه‌ری وگۆڕان ونیه‌تی نه‌ته‌وه‌یه‌ك...
هێمنی گه‌رده‌لولێك...
دوالیزمی (حیزب وده‌سه‌ڵات) له‌ به‌رامبه‌ر گۆراندا...
بێ ناونیشان...
هه‌ڵبژاردن له‌سایه‌ی هێرشی حیزبدا...
باسێك له‌ مێژویه‌كی داپۆشراو...
ئه‌تككردنی جوانیه‌كان...
پلاسیبۆی كوردی *...
سه‌راب و زوقم...
لیستی نوێكردنه‌وه‌ و ئه‌گه‌ره‌كان...
توڕه‌یه‌ نیشتمان... توڕه‌یه‌...
حكومه‌ت ‌و حیزب به‌ره‌و كوێ‌؟...
قه‌ڵایه‌كی گه‌وره‌... یه‌كێتیی ناو یه‌كێتی‌و تێكده‌رانی...
ته‌لقینكردنی ریفۆرم ‌و زیندوبونه‌وه‌ی...
وشكی‌و نه‌زۆكی خه‌یاڵێك...
زۆرینه‌ وكه‌مینه‌ وبۆچونێكی جیاواز...
به‌ره‌وكوێ ؟...
به‌ڵای‌ گه‌نده‌ڵی...
چاره‌نووس وچاوه‌زار...
قه‌یرانه‌كانی كوردو تای ته‌وافوق و دیموكراتیه‌ت و ده‌ستور...
ته‌وافق و په‌رته‌وازه‌بوون...
ئه‌مه‌ریكا و كورد: چه‌ند ساڵێك له‌ گه‌مه‌كردن...
كوێر و چاوساغ...
ره‌نگ و ئاوازی جیا...
ریفۆرم .. و چێشتی مجه‌ور... و گۆڕان...
باشوور و توركیا، ئه‌وه‌ی ئاشتی بوێت ده‌بێت خۆی بۆشه‌ر ئاماده‌بكات...
وه‌رزی كاڵبونه‌وه‌ وهه‌ڵساندنه‌وه‌ ...
تاریكی ئه‌شكه‌وت و سوننه‌تی په‌رستگه‌...
ئایا چیتر ماوه‌.....؟...
شێر و خه‌ت...
هه‌ڵه‌ی مێژوو و مێژووی هه‌ڵه‌...
گرێ كوێره‌كان...
كێ ده‌پرسێته‌وه‌؟...
ساتی راستییه‌كان...
ته‌وافقی كوردی بۆ چییه‌؟...
چه‌پ و ریفۆرم و "نۆستاڵجی"...
كێ دۆڕاوه‌... توركیا؟...
كوردایه‌تی له‌نێوان "كوردستان یا نه‌مان"‌و "كوردستان ‌و مان"...
كه‌ركوك و بۆچوونێكی جیاواز...
ئایا پارتی چی ده‌وێت؟...
نوێترین هه‌واڵ...
(سبەى) خۆى نوێ دەکاتەوە ...
ئه‌مڕۆ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ و سه‌ركردایه‌تی‌ و ئه‌میری‌ كۆمه‌ڵ هەڵدەبژێردرێن...
به‌رشه‌لۆنه‌ دوه‌م نازناوی ئه‌م وه‌رزه‌ی به‌ده‌ستهێنا...
داعش زیندانی تەدمور دەتەقێنێتەوە...
سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان: دەستور دەبێت سەقامگیری بەدیبهێنێت...
لیژنەی دەستور هەفتەی چوارجار كۆدەبێتەوە...
بان كی مۆن: 25 هەزار بیانی چونەتەناو گروپە تیرۆرستییەكانەوە...
یەپەگە ئۆپەراسیۆنی دابڕینی داعش لە تورکیا و بەستنەوەی جزیرە و کۆبانی پێکەوە جێبە...
بەڤیدیۆ؛ زەمینلەرزەیەک ژاپۆن دەهەژێنێت .. مەترسی تسۆنامییەکی دیکە دەکرێت...
گۆڕێکی بە کۆمەڵی ئێزیدییەکان دەدۆزرێتەوە .. تەرمی (20) ژن و (33) منداڵ و پیری تێ...
بەڤیدیۆ؛ سیناریۆکانی دابەش بونی عێراق...
داعش هێرش دەکاتە سەر شاری حەسەکە...
عه‌بادی: جیاوازی له‌ نێوان کەوتنی رومادی و موسڵدا هه‌یه‌ ...
عەلی باپیر لە کۆنگرەی حیزبەکەیدا رەخنەی توند لە حکومەت دەگرێت...
(20) سه‌ركرده‌ی داعش لە ئەنبار کوژران...
پێشمەرگە شكست بە هێرشێكی داعش دەهێنێت...
هەرێم و بیلاروسیا پرۆتۆکۆڵێکیان واژۆ کرد...
بیرلسكۆنی: میلان نافرۆشین...
باندێکی (10) کەسى دەستگیر دەکرێن...
شاندێکى گۆڕان بۆ پشتیوانی کورد دەچێتە باکور ...
''لە ساڵێکدا بیانیه‌كانی ناو داعش بەرێژەى (70%) زیادیان کردوە''...
یەک ملیۆن نەمام لە بەردەم مەترسیی وشکبوندان...
بریمه‌ر داوا دەکات چەک بە کورد بدرێت ...
حوسیەکان پارێزگارى سەنعایان کوشت ...
ئێران دەستگیرکردنى چه‌ند تۆڕێكی‌ سه‌ر به‌ داعش رادەگەیەنێت ...