گۆڕان... گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ سه‌ره‌تا!

چیا عه‌باس


باشوری کوردستان بۆ زیاتر له‌ 30 ساڵ له‌ دوا نیو سه‌ده‌ی مێژویدا له‌ شه‌ڕ و ماڵوێرانی و ئه‌نفال و کیمیباران و پاکتاوی نه‌ژادی و هه‌ژاریدا بردۆته‌ سه‌ر.
به‌شێکی باشوری کوردستان ماوه‌ی زیاتر له‌ 10 ساڵه‌ له‌ ئاشتیه‌کی رێژه‌یی و گه‌شه‌کردنیكی ئابوری و کۆمه‌ڵایه‌تیدا له‌ سایه‌ی حوکمڕانی خۆماڵیدا ده‌ژیت.

ئیداره‌دان و حوکمڕانی

کاتێک هه‌ڵسه‌نگاندن بۆ ده‌سه‌ڵاتی کوردی له‌دوای روخاندنی سه‌دامه‌وه‌ بکه‌ین، سه‌رده‌می داهاتێکی زۆر و تاڕاده‌یه‌کی باش سه‌قامگیری سیاسی و ئاسایش، ده‌بینین ئه‌و ده‌سه‌ڵاته‌ له‌و ماوه‌یه‌دا سه‌رکه‌وتو نه‌بوه‌ له‌ ساڕێژکردنی زام و ئازار و ئاسه‌واره‌کانی ده‌یان ساڵی شه‌ڕ و ماڵوێرانی و ده‌ربه‌ده‌ری‌ کورد. راسته‌ ئه‌و ده‌سه‌ڵاته‌ له‌ چه‌ند بوارێکدا کاری باشی کردوه‌، به‌ڵام کۆی گشتی کاره‌کان‌ زاده‌ی پاکه‌جێکی هاوسه‌نگی نیه‌ت و پلانێک نه‌بوه‌ بۆ بنیاتنانی کۆمه‌ڵگایه‌ک له‌سه‌ر بنه‌ماکانی یاسا و دادپه‌روه‌ری و یه‌کسانی و هاوڵاتیبون و رێزگرتن له‌ مافه‌کانی مرۆڤ و ئازادی. پارتی و یه‌کێتی ئه‌وه‌ی به‌جیا و به‌یه‌که‌وه‌ کردویانه‌ زاده‌ی ئه‌قڵیه‌تی شاخ و شه‌رعیه‌تی مێژوییان بوه،‌ بۆ به‌ڕێکردنی کار بوه‌ و به‌مه‌به‌ستی به‌هێزکردنی پێگه‌ی حیزب و سه‌رکرده‌کان بوه.

ئه‌و دو هێزه‌ ئیداره‌ و حوکمڕانیان وه‌ک زانست و هونه‌ری سه‌رده‌م نه‌بینیوه‌، به‌ڵکو وه‌ک ئه‌ڵقه‌یه‌کی نه‌پچڕاو له‌ زنجیره‌ی سیاسی و حیزبی و بنه‌ماڵه‌ییان. به‌درێژایی ته‌مه‌نی حوکمڕانیان، تایبه‌ت دوای کۆتایی خوله‌کانی شه‌ڕی نێوانیان و  یه‌کگرتنه‌وه‌ی دو ئیداره‌که‌، حوکمڕانیان زیاتر وه‌ک‌ ئامانجێک بینیوه‌ وه‌ک له‌وه‌ی ئامرازێک بێت، پێیان وایه‌ له‌م سه‌رده‌مه‌دا به‌بێ ده‌سه‌ڵاتی حوکمڕانی وشک ده‌بن‌ و هه‌ڵده‌وه‌رێن، ئه‌گه‌ر ئه‌م هاوکێشه‌یه‌ ئاماژه‌یه‌کی تێدا حه‌شار کرابێت، ئه‌وا بێگومان تێڕامانی چه‌قبه‌ستوی میکانیک ئاسایانه‌ بۆ حوکمڕانی (زۆربه‌ی هه‌مان روخساره‌کان بۆ پۆسته‌کان له‌ 7 کابینه‌کانی حکومه‌تی هه‌رێمدا و پێداگری له‌سه‌ر چه‌ند پۆستێک) و له‌قبونی هزره‌ ره‌سه‌نه‌کانی کوردایه‌تیه‌. بۆیه‌ له‌ هیچ ساته‌ وه‌ختێکی ده‌سه‌ڵاتیاندا بێجگه‌ له‌ به‌ڕێکردنی کار و پینه‌ و په‌رۆکردنی ئیداری هزرێکی سیاسی و فکری دیاریکراو نه‌بۆته‌ ناسنامه‌ی ئه‌و حوکمڕانیه‌، ئه‌وه‌ی به‌رچاو بوه‌ هه‌ریسه‌یه‌کی بێسه‌روبه‌ر بوه‌ له‌ کۆنسێرڤه‌تیزم و سۆشیال دیموکراتێكی شێواوی سه‌قه‌تی نیوه‌چڵ و هزری نه‌ته‌وه‌یی شمولی و به‌حیزبکراو و هزری ئاینی رو‌تکراو له‌ به‌رگه‌ ره‌سه‌نه‌که‌ی. ئه‌گه‌ر باس له‌ رێکه‌وتنی ستراتیژی ده‌که‌ن ئه‌وا ئێستا ئاشکرا بوه‌‌ که‌ ئه‌و رێکه‌وتنه‌ گه‌وره‌ترین ئه‌سته‌نگ و له‌مپه‌ر بوه‌ له‌ به‌رده‌م حوکمڕانی سه‌رده‌م و گه‌شه‌ی دیموکراسیدا، له‌سایه‌ی ئه‌و رێکه‌وتنه‌دا هه‌ر لایه‌ک له‌و دوانه‌ ئیداره‌ و حوکمڕانی به‌ئاره‌زوی خۆی له‌ ناوچه‌ی ژێر ده‌سه‌ڵاتی خۆیدا کردوه‌ و دو ئیماره‌تی سه‌ربه‌خۆی جیا له‌یه‌کتریان دروست کردبو، هه‌روه‌ها ئه‌و رێکه‌وتنه‌ مۆڵه‌تنامه‌ی فه‌رمی بوه‌ بۆ گه‌نده‌ڵی و زه‌وتکردن و قۆرخکردنی سه‌رجه‌م بواره‌کانی حوکمڕانی و ژیانی کۆمه‌ڵگا.

ئێستا پاش هه‌ڵگرتنی سه‌رقاپی مه‌نجه‌ڵه‌کانی وه‌لیمه‌ی حوکمڕانیان خاشاک و پیساییه‌کان خاک و نه‌ته‌وه‌یان هه‌راسان کردوه‌. وێرای ده‌یان ملیار دۆلار داهات ئێستا هه‌رێمی کوردستان خاوه‌نی سیسته‌مێکی زۆر ئاست نزمی رێگاوبان و کاره‌با و ئاو و خزمه‌تگوزاریه‌کانی ته‌ندروستی و خوێندن و بواره‌کانی کۆمه‌ڵایه‌تیه‌‌، قوربانیانی هاتوچۆ و ئاستی زۆر نزمی شه‌رمداری ته‌ندروستی و خوێندن به‌ڵگه‌ی زیندون بۆ‌ سه‌قه‌تی و ئیفلیجی ئیداره‌دانی هه‌رێمی کوردستان.

حوکمڕانی هه‌رێم له‌ جه‌سته‌یه‌کی نه‌خۆش و لاواز ده‌چێت که‌ به‌ بوئره‌کانی هه‌و‌رکردن و لاوازی و گه‌نده‌ڵی و جۆره‌ها زامه‌وه‌‌‌ ده‌ناڵێنێت، که‌چی جلوبه‌رگێکی مۆدێرنی ئوتوکراوی بریقه‌داری ده‌ستی سێ و چواری له‌ به‌رکراوه، سه‌ری لوس و چه‌ور داهێنراوه‌ و پێڵاو و نینۆک و قژ و برژانگ و لێو و رومه‌ته‌کانی به‌بۆیاخی به‌سه‌رچوی ئێرانی و تورکی و چینی سواغ دراون، هه‌ر له‌ کلاونێک ده‌چێت له‌ سێرکێکی دره‌هێنه‌ری ده‌سه‌ڵاتدا سه‌ما و گه‌مه‌ و ئه‌کرۆباتیکی عه‌جایب نمایش ده‌کات. ده‌سه‌ڵاتداره‌کان نه‌ک ته‌نها له‌ ئاستی حوکمڕانی هه‌رێمدا، به‌ڵکو له‌ ده‌سه‌ڵاته‌ لۆکاڵیه‌کانیشدا وه‌ک تاقمه‌‌ داخراوه‌ تایبه‌ته‌کان کاریان کردوه‌، گه‌ر ده‌فه‌رمون ده‌کرێت ئه‌و قسانه‌ به‌چه‌ندین به‌ڵگه‌ و ناو و به‌رواره‌وه‌ بسه‌لمێنرێن.

گه‌ر باس له‌ "ئازادی" راده‌ربرین و ره‌خنه‌ ده‌که‌ن، دۆسیه‌ی ده‌سه‌ڵاتداران له‌م بواره‌شدا له‌که‌داره‌. زۆر له‌سه‌ر ئه‌م ته‌وه‌رانه‌ نوسراون، نوسه‌ری له‌پێناودا تێرۆرکراوه‌، زیندان کراوه‌، ئه‌شکه‌نجه‌ دراوه‌، نانبراو کراوه‌ و ته‌نانه‌ت ئه‌تکیش کراوه. ده‌سه‌ڵاتداران پێیان وایه‌ که‌ خه‌ڵکی ره‌خنه‌یان لێده‌گرێت و قسه‌ی خۆی ده‌کات ئه‌وه‌ که‌ره‌م و لوتفی ئه‌وانه‌ رێگه‌ به‌وه‌ ده‌ده‌ن، ئه‌وان ئیستاشی له‌ گه‌ڵدا بێت له‌و باوه‌ره‌دان کوردستان به‌ خاک و خه‌ڵک و سامانیه‌وه‌ موڵکی ئه‌وانه، بۆیه‌ وه‌ک ده‌ره‌به‌گێکی قیرسچمه‌ی پیر و په‌ککه‌وته‌ مامه‌ڵه‌ له‌ گه‌ڵ ره‌عیه‌تدا ده‌که‌ن.

گۆڕان له‌ جه‌نجاڵی دۆخه‌که‌دا
چی له‌ لوثه‌ر و کالڤین فێر ده‌بین؟

پێش ئه‌وه‌ی بێمه‌ سه‌رباسی گۆڕان له‌م دۆخه‌ی حوکمڕانیدا، باسێکی کورتی یه‌کێک له‌‌ گه‌وره‌ترین و کا‌ریگه‌رترین هه‌ڵمه‌تی چاکسازی له‌ مێژوی مرۆڤایه‌تیدا ده‌که‌م.

هه‌ڵمه‌تی چاکسازی پرۆتێستانته‌کان خه‌سڵه‌تێکی گه‌وره‌ی سه‌ده‌ی 16ی کریستانیه‌کان بو. هه‌ڵمه‌تێک بو مارتین لوثه‌ری ئه‌ڵمانی (1483-1546) و جۆن کالڤینی فه‌ره‌نسی (1509-1546) و زوینگلی سویسری (1484-1531) ده‌ستیان پێکرد و له‌ ئینگلته‌راش به‌ناوی کڵێسه‌ی ئه‌نجلیکانه‌وه گه‌شه‌ی کرد‌.

له‌ 31 ئۆکتۆبه‌ری 1517 مارتین لوثه‌ر نامه‌یه‌کی ئاراسته‌ی ئه‌لبرایت ماینز، گه‌وره‌ قه‌شه‌ی کڵێسه‌ی کاسۆلیک له‌ ئه‌ڵمانیا کرد، تێیدا ناڕه‌زایی توندی خۆی سه‌باره‌ت به‌ فرۆشتنی "صکوک الغفران" ده‌ربڕی، لوثه‌ر بۆ ئه‌م ئه‌سقه‌فه‌ وێنه‌یه‌کی نوسینێکی خۆی نارد که‌ ناسراوه‌ به‌ "95 خاڵ،‌ یاخود 95 نامه‌". لوثه‌ر له‌ نامه‌که‌دا رایگه‌یاندبو نایه‌وێت به‌ره‌نگاری کڵێسه‌ بێته‌وه‌، به‌ڵام دژه‌ به‌ ره‌فتاره‌کانی کڵێسه‌ تایبه‌ت بابه‌تی پاکبونه‌وه‌ له‌ هه‌ڵه‌ و گوناح، هه‌رچۆنێک بێت له‌ خاڵه‌کاندا توندی هه‌ڵوێسته‌کان به‌رچاو ده‌که‌وتن، به‌تایبه‌ت به‌رامبه‌ر به‌ده‌سه‌ڵاته‌ ره‌هاکانی پاپا، وه‌ک له‌ خاڵی 86دا هاتوه‌: پاپا له‌بری ئه‌وه‌ی به‌پاره‌ی هه‌ژاران گه‌وره‌ کڵێسه‌ی (بازلیک) قه‌دیس بوترس دروست بکات با به‌پاره‌ی خۆی دروستی بکات.

ئه‌م 95 خاڵه‌ بونه‌ بناغه‌ی سه‌رهه‌ڵدانی پرۆتێستانت (ناڕه‌زاکان) له‌ جیهانی مه‌سیحیدا و ده‌روازه‌یه‌کی گه‌وره‌ی بۆ چه‌ندین بزوتنه‌وه‌ و ره‌وتی ئاینی چاکسازی و هزری فکری و سیاسی واڵا کرد، که‌ تا ئه‌م ساته‌ش له‌ زۆر شوێنی دنیادا کاریگه‌ری و ره‌نگدانه‌وه‌ی توندی له‌سه‌ر ئاین و سیاسه‌ت و کۆمه‌ڵگا کردوه‌، به‌راده‌یه‌ک له‌ به‌شێک له‌ وڵاتانی ئه‌مەریکای لاتینی و له‌ شه‌سته‌کانی سه‌ده‌ی رابوردوه‌وه‌ ره‌وته‌ ئاینیه‌ ریفۆرمخوازه‌کان مرۆڤی هه‌ژار و سته‌ملێکراو و بێده‌سه‌ڵاتیان کردۆته‌ کرۆک و ئامانجی هه‌ڵمه‌تی چاکسازیان.
  
کرۆکی کێشه‌که‌ ده‌گه‌ڕایه‌وه‌ بۆئه‌وه‌ی لێبوردنی کڵێسه‌‌ی کاسۆلیک له‌و که‌سانه‌ی گوناحیان ده‌کرد ده‌بو به کاری چاکه‌ راست بکڕیته‌وه‌، بۆ نمونه‌ به‌خشینی یارمه‌تی بۆ دروستکردنی کڵێسه‌. ناره‌زایی لوثه‌ر له‌وه‌دا بو که‌ خوا لێبورده‌یی ده‌به‌خشێت به‌ده‌ر له‌ کاری چاکه‌ بۆ راستکردنه‌وه‌ی گوناح. لوثه‌ریه‌کان له‌و باوه‌ڕه‌دان راستگۆیی و ئه‌مه‌کی به‌کاری چاکه‌ به‌ده‌ست ناهێنرێن، به‌ڵکو به‌ باوه‌ڕهێنان به‌ حه‌زره‌تی مه‌سیح و کاری چاکه‌ ئه‌رکێکه‌ پاش ئه‌و باوه‌ڕبونه‌.

یه‌کێک له‌ ره‌وته‌ ناوداره‌کانی چاکسازی له‌ مه‌زهه‌بی پرۆتێستانت کاڵڤینیزمه، جون کالڤین که‌ گه‌وره‌ پیاوێکی ئاینی ریفۆرمخوازی فه‌ره‌نسی بو بنه‌ماکانی داڕشتوه‌.

به‌ هه‌ڵسه‌نگاندنی کالڤین مرۆڤ خاوه‌نی بژارده‌ی پێشوه‌خته‌، به‌واتایه‌کی تر کاتێک مرۆڤێک هه‌ڵه‌ یا گوناحێک ده‌کات ئیراده‌ی ئازادی نیه‌ بۆ تۆبه‌کردن، بۆیه‌ به‌ باوه‌ڕی کالڤین گه‌نده‌ڵی ئاماژه‌یه‌که‌ بۆ که‌وتنی به‌هاکانی مرۆڤ و نوقمبونی له‌ تاوان و گوناحدا.

ئه‌م گه‌ره‌ پیاوه‌ ئاینییانه‌ کاریان بۆ چاکسازی له‌ ناوه‌وه‌ی کڵێسه‌ی کاسۆلیکیدا کرد، به‌ڵام پاپا و ده‌وروبه‌ره‌که‌ی ئه‌م هه‌وڵانه‌یان ره‌تکرده‌وه‌ و به‌رامبه‌ریان وه‌ستانه‌وه‌، پاشا کاسۆلیکیه‌کان پشتگیری پاپایان ده‌کرد، وه‌ک قه‌یسه‌ر کارڵی پێنجه‌م. له‌ ئاکامدا جیابو‌نه‌وه‌ نێوان کاسۆلیکه‌کان و ریفۆرمخوازان رویدا.

به‌ره‌ی ریفۆرمخوازان به‌هۆی‌ گه‌شه‌کردنی ناڕه‌زایی خێرا‌ به‌هێز بو‌. پرۆسه‌ی ریفۆرم گه‌شه‌ی به‌ ناکۆکیه‌ سیاسیه‌کانی نێوان پاشاکان و نوبه‌لائی ئه‌وروپادا و ئاکامه‌که‌ی چه‌ندین شه‌ڕ و راپه‌ڕینی ئاینیی بون. کاریگه‌ری ئه‌و پرۆسه‌ی ریفۆرمه‌ تا ئه‌م ساته‌ش به‌سه‌ر دنیادا باڵی کێشاوه‌ و له‌ کڵێسه‌ و کۆمه‌ڵگادا به‌رچاون. پرۆسه‌ی ریفۆرمی سه‌ده‌ی 16 له‌لایه‌ن پرۆتێستانه‌کانه‌وه‌ به‌ مه‌زنترین هه‌نگاو بۆ به‌خه‌به‌ر هێنانه‌وه‌ی کڵێسه‌‌ ده‌زانرێت.

حه‌تمیه‌ت و رۆحیه‌تی گۆڕان؟

گۆڕان وه‌ک "کوڕه‌ ئازاکه"‌ هاتۆته‌ مه‌یدان و قۆڵی هیمه‌تی لێهه‌ڵکردوه‌ و به‌نیازه‌ له‌م هه‌ریسه‌ عه‌جایبه‌ بێسه‌روبه‌ره‌دا گۆڕانکاری بکات.

گه‌رچی هه‌ڵمه‌تی پرۆتێستانته‌کان بۆ چاکسازی سنوری دیاریکراو و خاڵی ده‌ست نیشانکراو و داواکاری ره‌وایان له‌خۆ گرتبو و به‌ رۆحیه‌تێکی تۆکمه‌ی پاکی ئاینیه‌وه‌ به‌ڕێوه‌ ده‌برا، به‌ڵام به‌ره‌ی به‌رامبه‌ر له‌ سه‌ره‌تادا گوێی نه‌گرت و به‌توندی وه‌ڵامی دانه‌وه‌، ئه‌مه‌ نه‌بوه‌ هۆکاری ئه‌وه‌ی به‌ره‌ی ریفۆرم له‌به‌ر خاتری "پیرۆزی ئاین" رێبازه‌که‌ی خۆی جێبهێڵێت و له‌ سوچێکی کڵێسه‌‌ی کاسۆلیکدا دوعا و نزا بۆ چاکسازی بکات.

گۆڕان وه‌ک هه‌ڵمه‌تێک بۆ چاکسازی ئه‌و خه‌سڵه‌ته‌ دیاریکراوانه‌ی پێویستن‌ بۆ گه‌شه‌کردن و سه‌رکه‌وتنی هه‌ڵمه‌ته‌که‌ باشی دانه‌ڕشتون، بۆیه‌ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ناو هاوکێشه‌ سیاسیه‌کانی باشوری کوردستان زه‌روره‌تێکی واقیعه‌که‌ بو‌.

بۆخۆم له‌ گه‌ڵ ئه‌وه‌دام گۆڕان به‌شداری له‌ ده‌سه‌ڵاتدا بکات، چونکه‌ له‌ پله‌ی یه‌که‌مدا ده‌سه‌ڵات گونجاوترین تاقیگه‌ی نیه‌ته‌کانه، گونجاوترین وێستگه‌ی به‌رچاوکه‌وتنی ره‌فتاره‌کانه‌، باشترین فیڵته‌ری ناسین و جیاکردنه‌وه‌ی چاک و خراپه‌کانه‌. گۆڕان ده‌بێت به‌م ئه‌زمونه‌ی هه‌وڵی چاکسازی و گۆڕانکاری له‌ناوه‌وه‌ تێپه‌ڕێت، چونکه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌م ئه‌زمونه‌ نه‌بێت گۆڕان ناتوانێت ببێته‌ ئه‌و بزوتنه‌وه‌یه‌ی شایسته‌ی ئه‌و ده‌نگانه بێت که‌ به‌هه‌ق و ره‌وایه‌تی و رۆحیه‌تی گۆڕانکاری به‌ده‌ستی ده‌هێنێت. ‌لێره‌ به‌دواوه‌‌ خه‌ڵک ده‌توانن به‌کرداری گۆڕان هه‌ڵسه‌نگاندنێکی نیه‌ت و ره‌فتار و چاک و خراپی بکه‌ن.

وه‌ک پرۆتیستانته‌ ریفۆرمخوازه‌کان نابێت گۆڕانکاران "صکوک الغفران" و "راستکردنه‌وه‌ی هه‌ڵه‌ و گوناحه‌کان به‌ کاری ناچاری چاکی" بکه‌نه‌ پێوه‌رێکی سه‌ره‌کی بۆ نیه‌ته‌کانی ناو گۆڕان و ده‌ره‌وه‌ی. نیه‌ت پاکی و باوه‌ڕ به‌ زه‌روره‌تی گۆڕانکاری و سه‌فای ویژدان و وه‌لای ته‌واو بۆ حه‌تمیه‌تی گۆڕانکاری ریشه‌یی ده‌بێت ببنه‌ پێوه‌ره‌ سه‌ره‌کیه‌کان بۆ مامه‌ڵه‌کردن له‌ناو گۆڕان و ده‌وربه‌ره‌که‌ی.

مه‌خابن، تا‌ ئه‌م ساته‌ش، پرۆسه‌ی گۆڕانکاری و چاکسازی له‌ کۆمه‌ڵگای خۆمان زاده‌ی نیه‌ت و ئیراده‌یه‌کی دیاریکراوی تۆکمه‌ بۆ حه‌تمیه‌تی گۆڕانکاری نیه‌، به‌ڵکو زیاتر پابه‌نده‌ به‌هاوکێشه‌ و ململانێ سیاسیه‌کانه‌وه‌. زیاتر هه‌وڵێکه‌ بۆ نمایشکردنی جیاوازیه‌ک که‌ له‌ بنه‌ڕه‌تدا کرۆکه‌ جه‌وهه‌ریه‌که‌ی نه‌پێکاوه‌ و به‌ها به‌رزه‌ کۆمه‌ڵایه‌تی و رۆحیه‌کانی له‌خۆنه‌گرتوه‌، به‌ڵکو ئه‌وه‌ی ده‌بینرێت و هه‌ستی پێده‌کرێت جیاوازیه‌کی رێژه‌ییه‌ و قه‌تماغه‌یه‌کی سیاسی (نه‌ فکری و نه‌ رۆحی و نه‌ نه‌ته‌وه‌یی) ده‌یوروژێنێت و جوڵه‌ی پێده‌کات.

گۆڕان نه‌یتوانیوه‌ له‌م کۆت و به‌ندانه‌ رزگاری بێت، بۆچی؟

مێژو و زه‌مینه‌ و پێکهاته‌ی سیاسی و کۆمه‌ڵایه‌تی و ئاستی گه‌شه‌کردنی ئابوری و هوشیاری کۆمه‌ڵایه‌تی کۆمه‌ڵگای کوردی و ناوچه‌که‌ له‌ئێستادا بۆ گۆڕانکاری ریشه‌یی و چاکسازی به‌و شێوازه‌ی گۆڕان گرتویه‌ته‌به‌ر له‌بارنین.

شه‌رعیه‌تی مێژو، پێکهاته‌ی سیاسی خۆپه‌رست و چاوچنۆک، ئابوریه‌ک بێ ژێرخانێکی به‌هێز و به‌تاڵ له‌ فه‌لسه‌فه‌ و هزرێکی ئابوری سه‌رده‌م کۆمه‌ڵگایه‌کی تاسه‌ر ئێسک به‌رخۆری به‌رهه‌م هێناوه‌، ده‌سه‌ڵاتێکی ئیداری دواکه‌وتو و فاسد و نه‌شیاو و سیسته‌مێکی دادی کۆیله‌ و بێ ده‌سه‌ڵات و لایه‌ندار، ناوچه‌یه‌ک لێوان لێو  ‌له‌ وڵات و‌ هێز و مه‌زهه‌بی دژ و ناکۆک و تێرۆیست... تاد. ده‌بێت گۆڕان بزانێت له‌ کوێه‌وه‌ ده‌ست پێده‌کات و چۆن ده‌یکات و که‌ی ده‌یکات و‌ به‌کێ ده‌یکات و بۆ کێی ده‌کات؟

گۆڕان نه‌یتوانوه‌ له‌ وه‌ڵامدانه‌وه‌ی ئه‌م پرسیاره‌ سه‌ره‌کیانه‌دا له‌ ته‌وه‌ره‌ گشتیه‌کان ده‌ربچێت، وه‌ک: سه‌روه‌ری یاسا، شه‌فافیه‌ت، سیسته‌می په‌رله‌مانی، دادپه‌روه‌ری کۆمه‌ڵایه‌تی، هێزێکی پێشمه‌رگه‌ی یه‌کگرتو‌ی نیشتمانی، هزرێکی نه‌ته‌وه‌یی ته‌م و مژاوی له‌ گه‌ڵ به‌غدا و راگرتنی هاوسه‌نگی له‌ گه‌ڵ ده‌ر و دراوسێ  و له‌ سه‌روی هه‌موشیانه‌وه‌ ملدانی بۆ گه‌مه‌ی سیاسی وه‌ک به‌هێزترین ئامراز بۆ به‌ده‌ستهێنانی چه‌ند گۆڕانکاریه‌ک و به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی گه‌نده‌ڵی و ناشه‌فافیه‌ت لێره‌وله‌وێ.

له‌و باوه‌ڕه‌دام تا ئه‌م ساته‌ش گۆڕان هه‌ر ئه‌م پینه‌ و په‌ڕۆکردنه‌ی پێده‌کرێت، چونکه‌ قه‌تماغه‌ سیاسیه‌کان‌ وه‌ک تو‌ێكڵه‌ ره‌قی گوێز دوه‌ریان داوه‌ و توشی ته‌نگه‌نه‌فه‌سی و گه‌مارۆدان و خولانه‌وه‌ی بێسه‌روبه‌ریان کردوه‌.

ئا له‌م دۆخه‌ ئاڵۆز و نادیاره‌دا کاتی ئه‌وه‌ نه‌هاتوه‌ گۆڕان پێداچونه‌وه‌یه‌کی جدی بکات و بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ خاڵه‌کانی سه‌ره‌تا؟
     
12/12/2014 بینین: 8565
وتاره‌کانی تری نوسه‌ر
به‌ناوی گۆڕانه‌وه‌ ... یا به‌ رۆحیه‌تی گۆڕان؟...
بارزانی نێوان به‌غدا و واشنتۆن...
گۆڕان و یه‌کێتی به‌ره‌وکوێ؟...
وێڕای جیاوازیه‌کانی گۆڕان و یه‌کێتی...
چۆن سه‌رۆکێکمان پێویسته‌؟...
ئه‌گه‌ر مام جەلال بتوانێت ...
نیو سه‌ده‌ نێوان نه‌وشیروان مسته‌فا و مسعود بارزانی...
بۆچی شه‌ڕ یه‌خه‌ی کوردی گرتوه‌؟...
نوێنه‌رانی کورد و قه‌یرانه‌کان‌ ...
شه‌ڕی داعش... چۆن؟...
بۆچی داعش په‌لاماری کوردستانیدا؟...
کورد له‌داوی دڵه‌ڕاوکێی ئه‌مەریکادا...
گۆڕان و وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌...
چه‌ند جه‌مسه‌رێکی یه‌کێتی بۆ واده‌که‌ن؟‌...
ئایا گۆڕان په‌له‌ی کردوه‌؟...
گۆڕان و کێشه‌ ناوخۆییه‌کانی یه‌کێتی...
چاوه‌ڕوانی چی بین له‌ رێکه‌وتن؟...
سلێمانی و هاوسه‌نگی هێز...
کورد و جه‌نگی دوه‌م دژ به‌تێرۆریزم...
گۆڕان و پارادۆکسی حوکمڕانی...
میحنه‌تی کورد و ده‌ربازبون ...
تارمایی رێکه‌وتنی ستراتیژی...
هیتله‌ره‌که‌ی‌ ئیسلام...
یه‌کێتی... تاکه‌ی به‌م شێوه‌یه‌؟...
پارتی و یه‌کێتی له‌ ته‌رازوه‌که‌ی داعشدا...
چۆن مامه‌ڵه‌ی گو‌رگه‌ بۆره‌که‌ بکه‌ین؟...
ئایا ئه‌مه‌ ناچاریه‌ له‌ گه‌ڵ به‌غداد؟...
ته‌نگه‌به‌ره‌کانی به‌رده‌م کورد...
مه‌راق و خه‌مه‌کانی بارزانی...
داوێنی به‌رپرسیاریه‌تی سه‌رکردایه‌تی کورد؟...
راگه‌یاندنێکی خۆپه‌رستانه‌ له‌ شه‌ڕکردنی داعشدا...
سه‌رۆک کۆمارێکی بێ شانس...
ناڕه‌زایه‌تی له‌ گۆڕان... بۆچی؟...
سه‌ربه‌خۆیی به‌ئیجازه‌ی ده‌ستور...
ده‌وڵه‌تی کوردی نێوان ده‌ڵه‌مه‌یی و ئه‌گه‌رێکی به‌هێزدا...
داعش و هه‌ریسه‌ی کوردی...
به‌ڵێ کاک نه‌وشیروان ''تاکڕه‌وه‌''...
داعش منداڵێکی لاسار له‌ گه‌مه‌ی گه‌وره‌کاندا...
کورد له‌به‌رده‌م دو‌ڕیانێکدا...
ئێران چی لێمان ده‌وێت؟...
بۆ یه‌کێتی واده‌کات؟...
ته‌وقه‌کانی سه‌ر سلێمانی و رێگه‌چاره‌؟...
ئه‌مجاره‌ ده‌نگ به‌ هه‌مو ره‌نگه‌کان بده‌م؟...
کزبونی ئه‌ستێره‌ی یه‌کێتی... بۆچی؟...
عه‌مره‌کاران‌ لەنێوان‌ هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردن و پێکهێنانی کابینه‌دا...
کورد و زه‌لکاوه‌که‌ی مالیکی...
گۆڕان و هزری نه‌ته‌وه‌ و ناوچه‌ دابڕێنراوه‌کان...
کابینه‌ی هه‌شت و متمانه‌و رۆحی نه‌ته‌وه‌یی...
یه‌کێتیه‌کی خنجیلانه‌...
گۆڕان و پارتی له‌به‌رده‌م ئه‌زمونێکی سه‌ختدا...
گۆڕان له‌ سه‌نگی مه‌حه‌کدا...
برینه‌کانی یه‌كێتی و عشقێکی پڕوکاوه‌...
گۆڕان و ئیرسی مام جەلال...
گۆڕان و ئیرسی حوکمڕانی پێشو...
بۆچی و چۆن گۆڕان به‌ره‌و ده‌سه‌ڵات ده‌ڕوات؟...
ئه‌سته‌نگه‌کانی به‌رده‌م گۆڕان له‌ حوکمڕانیدا...
کاوه‌ گه‌رمیانی له‌ چاوڕوانی گۆدۆدا...
گۆڕان و پارتی و دڵته‌نگبوه‌کان...
گۆڕان و کۆتایی قۆناغێك...؟...
سلێمانی نێو به‌رداشی دوانه‌ی ده‌سه‌ڵات...
دکتۆر به‌رهه‌م و گارده‌ دێرینه‌کانی یه‌کێتی...
هه‌رێم لە پاشکۆی تورکیادا ...
وه‌ستان به‌یه‌که‌وه‌ و که‌وتن به‌ته‌نیا...
پاش ده‌نگدان؟...
پێش ده‌نگدان ... بیان ناسن...
حوکمڕانی ترس...
سێرکی نه‌ته‌وه‌یی...
خه‌ون و شه‌ڕه‌ شیرینه‌کان...
نه‌ترسان له‌ مێژو...
بۆ پارتیه‌کان...
پارتی بۆ وا ده‌کات؟...
ده‌ستوری ده‌ستی دو...
سیاسه‌ت و ده‌ستور: زیمبابۆ و کوردستان...
سیاسه‌تی (ده‌سکه‌ گوڵه‌که‌ی) ده‌سه‌ڵاتدارانی یه‌کێتی...
دید و هه‌ڵسه‌نگاندنێک بۆ حوکمڕانی بارزانی‌...
دوانه‌ی ده‌سه‌ڵات و هه‌ڵبژاردنه‌کان...
وه‌همی چاکسازی و سه‌رابه‌که‌ی ئۆپۆزسیۆن و داتاشینی ده‌سه‌ڵات‌ ...
بودجه‌ و به‌قاڵی...
تارماییه‌کانی په‌یوه‌ندی کورد و ئیسرائیل...
له‌ ماڵئاوایی ئه‌مساڵدا، وانه‌یه‌ک بۆ منداڵانی شاره‌که‌م...
(ئه‌میره‌که‌ی) میکافیلی یا(پاشاکه‌ی) هۆبیس؟...
هه‌ڵه‌ تێمه‌گه‌ن... مالیکی بۆخۆی راست ده‌کات...
ئێران و بارزانی...
هه‌رێمێکی‌ ره‌ش و سپی...
تارماییه‌کانی نه‌وتی هه‌رێم...
رێکه‌وتنی سێپته‌مبه‌ر و ئاراسته‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌که‌ی‌ ...
کوردستان، ته‌کساسێکی نوێی نه‌وتچیه‌‌ ئه‌مەریکیه‌کان...
نه‌وت فرۆشێکی گه‌ڕۆک...
مێژوی کۆمه‌ڵه و حکایه‌ت بێژه‌کان...
36+ ؟...
گۆڕان و به‌رپرسیاریه‌تی...
بارزانی بۆ وایکرد...
ئەم دۆخە بەرەو کوێ؟...
بەڕێزان و متمانە...
گرێبەستی سیاسەت و مۆراڵ لە باشوری کوردستان...
پێش داڕماندن...
کارنامەی بارزانی و هزری نەتەوەییمان...
دیلێماکەی بارزانی...
جارێکی تر تاڵەبانی و بارزانی و مالیکی...
لە سلێمانییه‌وه‌ -2-...
لە سلێمانیەوە ...
گۆڕان بەرەو کوێ؟...
کورد و قەیرانی شیعە و سوننە...
تاڵەبانی و بارزانی، دو روی یەک دراو...
سەقامگیری و ئارامی و مەترسیەکان...
مەملەکەت تەنها بە پاشا بەڕێوە ناچێت...
کورد له‌ نێوان مەرجەعیەتی کوردستان و نوێنەرایەتی بەغدا...
ئیمپراتۆریەتێک لەسەر خۆڵەمێش... یا ...؟...
مالیکی، شەبەحەکەی ئێران...
گۆڕان و هاوسەنگی هێز لە کوردستان...
پەتای ئێرانی و......
نزای دانوستان...
دوانەی ستەمکاری لە کوردستان: هێز و دەسەڵات ...
کردار شەرتە، ئەمما چ کردارێک؟...
میدیای حیزب لەنێوان جادوگەری و پەیامی یەزدانیدا...
ناسنامە و شەرعیەت لە گێژاوی قەیراندا...
تاڵەبانی و پشکی لەم قەیرانەدا...
سوتاندنی رۆما و سلێمانی...
سلێمانی دەستەمۆ ناکرێت...
ئایندەیەکی نادیار...
شۆڕشگێڕەکانی دوێنێ و ستەمکارەکانی ئەمڕۆ...
ئەم دو سەرکردەیە و مێژو و ئێستا...
منداڵە یاخیبوەکان...
دەسەڵات لەبەردەم نابوتی سیاسیدا...
خۆپێشاندانەکان لەنێوان لوتکەی دەسەڵات و ئۆپۆزسیۆندا...
قەیران و ئاغاکانی دیموکراسیەت...
نەدەبو گۆڕان......
ئایا گۆڕان و دەسەڵات دەگەنە ئەنجامێک؟...
پێگەی کورد لە سیاسەتی ئەمه‌ریکادا...
ئێمە ته‌نها فریشتە نین...
دەسەڵاتدارانی کورد وهاوکێشەی سیاسەتی واقیعی...
گۆڕان لەنێوان کەلەپوری چه‌قبه‌ستو و عەقڵانیەتدا...
بەغدا لە مالیکی دوەمدا چی لە کورد دەوێت؟...
کشانەوەی گۆڕان، سەرەتا و ئه‌زمونێکی نوێ ...
فانتۆمی بیابان و تەرێتی و شکانی...
خەزانی حیزب...
گۆڕان‌و داڕشتنێکی جیاواز...
گۆڕان و دەسەڵات و نەتەوە...
گۆڕان و یەکێتی، سارێژکردنی برینەکان...
هەرێم لە جەنجاڵی سیاسەتی "هێزی نەرم"ی تورکیادا...
گۆڕان و ئایندەی ناسیۆنالیزمی کوردی...
رێککەوتنامەی نه‌ته‌وه‌یی یا گرێبەستی حیزبی...
دەسەڵات و قەیرانێکی سەخت...
یەک هەڵوێستی تەڵەیە یا بەردی نزا؟ ...
لەسایەی ئەم دەسەڵاتەدا... بەرەوکوێ؟...
گۆڕان خەریکی چیە؟...
قه‌ناعه‌ت و پێداچونه‌وه‌...
ره‌شبینیه‌ك: مه‌ترسیه‌كانی شورای حیزب...
لە دامێنی هەڵوەستەیەکدا...
كارله‌كار ترازاوه‌...
ده‌نگ بۆچی بده‌م؟ ...
گۆڕان له‌نێو خواست‌و واقیعدا...
ده‌مكوتكردن یا...؟...
گۆڕان له‌به‌رده‌م ئه‌رك و ئه‌گه‌ره‌كاندا...
هه‌ڵه‌بجه‌ و راسته‌یه‌كان له‌چه‌ند لاپه‌ره‌یه‌كی مێژودا...
سلێمانی و باب العالی و سه‌دری ئه‌عزه‌م
بابی عالی چیه‌؟...
ده‌ریای عێراق وكه‌شتی كوردی...
زۆرینه‌ی بێده‌نگ و ئۆپزسیۆنكردن له‌ ده‌ره‌وه‌ی پارله‌مان...
"گێژه‌ڵوكه‌ی نێو فنجان" یا شنه‌بای گۆڕان...
ترس له‌ شكست و سزادانی دیموكراسیه‌ت...
ئایا شكستی ده‌سه‌ڵاتدارانی یه‌كێتی كۆتایی جه‌لالیه‌؟...
چه‌مكی شكست له‌ هزری وشكی برینداربوی ده‌سه‌ڵاتدارانی یه‌كێتیی دا...
ده‌سته‌ وتاقمه‌كانی ده‌وروبه‌ری مام جه‌لال و فرمێسكه‌كانی خوایه‌ك...
ئایا مام جه‌لال یش براوه‌ نیه‌؟...
ئه‌وان......
جه‌مسه‌رگه‌ری وگۆڕان ونیه‌تی نه‌ته‌وه‌یه‌ك...
هێمنی گه‌رده‌لولێك...
دوالیزمی (حیزب وده‌سه‌ڵات) له‌ به‌رامبه‌ر گۆراندا...
بێ ناونیشان...
هه‌ڵبژاردن له‌سایه‌ی هێرشی حیزبدا...
باسێك له‌ مێژویه‌كی داپۆشراو...
ئه‌تككردنی جوانیه‌كان...
پلاسیبۆی كوردی *...
سه‌راب و زوقم...
لیستی نوێكردنه‌وه‌ و ئه‌گه‌ره‌كان...
توڕه‌یه‌ نیشتمان... توڕه‌یه‌...
حكومه‌ت ‌و حیزب به‌ره‌و كوێ‌؟...
قه‌ڵایه‌كی گه‌وره‌... یه‌كێتیی ناو یه‌كێتی‌و تێكده‌رانی...
ته‌لقینكردنی ریفۆرم ‌و زیندوبونه‌وه‌ی...
وشكی‌و نه‌زۆكی خه‌یاڵێك...
زۆرینه‌ وكه‌مینه‌ وبۆچونێكی جیاواز...
به‌ره‌وكوێ ؟...
به‌ڵای‌ گه‌نده‌ڵی...
چاره‌نووس وچاوه‌زار...
قه‌یرانه‌كانی كوردو تای ته‌وافوق و دیموكراتیه‌ت و ده‌ستور...
ته‌وافق و په‌رته‌وازه‌بوون...
ئه‌مه‌ریكا و كورد: چه‌ند ساڵێك له‌ گه‌مه‌كردن...
كوێر و چاوساغ...
ره‌نگ و ئاوازی جیا...
ریفۆرم .. و چێشتی مجه‌ور... و گۆڕان...
باشوور و توركیا، ئه‌وه‌ی ئاشتی بوێت ده‌بێت خۆی بۆشه‌ر ئاماده‌بكات...
وه‌رزی كاڵبونه‌وه‌ وهه‌ڵساندنه‌وه‌ ...
تاریكی ئه‌شكه‌وت و سوننه‌تی په‌رستگه‌...
ئایا چیتر ماوه‌.....؟...
شێر و خه‌ت...
هه‌ڵه‌ی مێژوو و مێژووی هه‌ڵه‌...
گرێ كوێره‌كان...
كێ ده‌پرسێته‌وه‌؟...
ساتی راستییه‌كان...
ته‌وافقی كوردی بۆ چییه‌؟...
چه‌پ و ریفۆرم و "نۆستاڵجی"...
كێ دۆڕاوه‌... توركیا؟...
كوردایه‌تی له‌نێوان "كوردستان یا نه‌مان"‌و "كوردستان ‌و مان"...
كه‌ركوك و بۆچوونێكی جیاواز...
ئایا پارتی چی ده‌وێت؟...
نوێترین هه‌واڵ...
(سبەى) خۆى نوێ دەکاتەوە ...
ئه‌مڕۆ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ و سه‌ركردایه‌تی‌ و ئه‌میری‌ كۆمه‌ڵ هەڵدەبژێردرێن...
به‌رشه‌لۆنه‌ دوه‌م نازناوی ئه‌م وه‌رزه‌ی به‌ده‌ستهێنا...
داعش زیندانی تەدمور دەتەقێنێتەوە...
سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان: دەستور دەبێت سەقامگیری بەدیبهێنێت...
لیژنەی دەستور هەفتەی چوارجار كۆدەبێتەوە...
بان كی مۆن: 25 هەزار بیانی چونەتەناو گروپە تیرۆرستییەكانەوە...
یەپەگە ئۆپەراسیۆنی دابڕینی داعش لە تورکیا و بەستنەوەی جزیرە و کۆبانی پێکەوە جێبە...
بەڤیدیۆ؛ زەمینلەرزەیەک ژاپۆن دەهەژێنێت .. مەترسی تسۆنامییەکی دیکە دەکرێت...
گۆڕێکی بە کۆمەڵی ئێزیدییەکان دەدۆزرێتەوە .. تەرمی (20) ژن و (33) منداڵ و پیری تێ...
بەڤیدیۆ؛ سیناریۆکانی دابەش بونی عێراق...
داعش هێرش دەکاتە سەر شاری حەسەکە...
عه‌بادی: جیاوازی له‌ نێوان کەوتنی رومادی و موسڵدا هه‌یه‌ ...
عەلی باپیر لە کۆنگرەی حیزبەکەیدا رەخنەی توند لە حکومەت دەگرێت...
(20) سه‌ركرده‌ی داعش لە ئەنبار کوژران...
پێشمەرگە شكست بە هێرشێكی داعش دەهێنێت...
هەرێم و بیلاروسیا پرۆتۆکۆڵێکیان واژۆ کرد...
بیرلسكۆنی: میلان نافرۆشین...
باندێکی (10) کەسى دەستگیر دەکرێن...
شاندێکى گۆڕان بۆ پشتیوانی کورد دەچێتە باکور ...
''لە ساڵێکدا بیانیه‌كانی ناو داعش بەرێژەى (70%) زیادیان کردوە''...
یەک ملیۆن نەمام لە بەردەم مەترسیی وشکبوندان...
بریمه‌ر داوا دەکات چەک بە کورد بدرێت ...
حوسیەکان پارێزگارى سەنعایان کوشت ...
ئێران دەستگیرکردنى چه‌ند تۆڕێكی‌ سه‌ر به‌ داعش رادەگەیەنێت ...